همدردی، یکی دیگر از عناصر فرهنگ جدا نشدنی مردم کشورمان است که با رخ دادن هر حادثه‌ای ابراز همدردی خود را به شیوه‌های متفاوتی نشان می‌دهند و سعی می‌کنند در این زمینه پیشقدم باشند. این همدردی می‌تواند هنری یعنی طراحی یک پوستر یا ارسال اقلام مورد نیاز برای حادثه دیدگان باشد تا فکر نکنند که فراموش شده‌اند.
تیم تخصصی بهزیستی از روز دوشنبه به مناطق زلزله زده غرب کشور اعزام شدند تا به مناطق نوار مرزی زلزله زده سر بزنند و بعد از بررسی شرایط، اگر کاری برای به جا ماندگان از حادثه زلزله غرب کشور از دست‌شان بر می‌آید انجام دهند.
فرید براتی- سرپرست تیم تخصصی بهزیستی تا کنون از «کرمانشاه»، «سرپل ذهاب»، «کرند»، «ازگِله»، «ثلاث باباجانی» بازدید کرده است و درباره اینکه مردم چه کمکی می‌توانند در این زمینه انجام دهند؟ اظهار کرد: مردم می‌توانند از افرادی که دچار مشکل شده‌اند، حمایت مادی یا معنوی کنند. برای مثال ابراز همدردی با این افراد یا سر زدن به آنها می‌تواند برای حادثه دیدگان تاثیرگذار باشد. البته نباید از مردم بیش از این انتظار داشت. اگر افراد حادثه دیده نیاز به خدمات تخصصی‌تری داشته باشند، باید این خدمات را روانشناسان و مددکاران اجتماعی به آنها ارائه دهند.
او اضافه کرد: تعداد زیادی از افرادی که تحت تاثیر حوادث مختلف قرار می‌گیرند، علائم روحی و روانی را به مرور زمان از دست می‌دهند و در حقیقت خود به خود خوب می‌شوند، به همین دلیل است که می‌گوییم زمان بهترین شفا دهنده است. همه‌ی ما بعد از آنکه عزیزی را از دست می‌دهیم شوک می‌شویم اما بعد از مدتی با شرایط سازگار می‌شویم.
این روانشناس با بیان اینکه تعداد کمی از افراد می‌توانند از چنین حوادثی منفعت ببرند، گفت: این حادثه می‌تواند سکویی برای رشد و پرش برخی افراد باشد. از نظر روانشناختی به این حالت «رشد پس از فاجعه» گفته می‌شود و افراد به جای آنکه نتیجه منفی از یک حادثه بگیرند، جواب مثبتی دریافت می‌کنند.
معاون پیشگیری بهزیستی درباره اینکه مردم چگونه می‌توانند به کودکان حادثه دیده کمک کنند؟ بیان کرد: در بلایا گروه‌های ویژه‌ای داریم که شامل کودکان، زنان، معلولان، بیماران روانی، سالمندان و خود امدادگران هستند که باید به آنها توجه ویژه داشته باشیم. ما باید برای خدمت رسانی به کودکان آماده باشیم زیرا کودکان نیز به این حوادث عکس العمل نشان می‌دهند. شاید بسیاری فکر کنند کودکان چون سن پایینی دارند متوجه اتفاقی که افتاده، نمی‌شوند در حالی که آنها درک بالایی دارند و متوجه حادثه می‌شوند. بنابراین باید متناسب با شرایط با آنها رفتار کرد. ممکن است برخی در چنین شرایطی کودکان را از والدین‌شان جدا کنند که این امر خطای بزرگی است، کودکان باید در کنار خانواده خود باشند.
براتی اعلام کرد: در چنین شرایطی باید هر چه زودتر مدارس را بازگشایی کرد زیرا حتی بچه‌هایی که از مدرسه گریزان هستند هنگامی که حادثه‌ای این چنینی اتفاق می‌افتد، ترجیح می‌دهند به مدرسه بروند. مدرسه می‌تواند برای آنها مامنی امن باشد و در آنجا احساس امنیت روانی کنند، به همین دلیل باید هر چه زودتر مدارس بازگشایی و به نیازهای کودکان و نوجوانان توجه شود.
این روانشناس گفت: باید تلاش کرد که کودکان دچار ابیوز جسمی و جنسی یا در چنین شرایطی دزدیده نشوند. در این زمینه باید به زنان، معلولان، سالمندان، مددکاران و امدادگران نیز توجه شود. سلامت روانی و جسمی امدادگران و مددکاران اجتماعی برای کمک در شرایطی که حادثه پیش می‌آید نقش بسیار مهمی دارد.
او با بیان اینکه کمک رسانی باید منسجم‌تر باشد، اظهار کرد: در برخی مناطق خدمات ضعیفی ارائه شده که بعد از بازدید، واقعا شرمنده شدم. در برخی روستاها نیز نسبت به شهرها خدمات کمتری ارائه شده است. البته نیروهای بهزیستی در این مناطق مستقر شده‌اند و در حال ارائه خدمات روانی و اجتماعی هستند.
سرپرست تیم تخصصی بهزیستی اعزام به مناطق زلزله زده غرب کشور درباره اینکه آسیب روانی حاصل از شدت این نوع حوادث تا چند سال می‌تواند با افراد حادثه دیده همراه باشد؟ بیان کرد: این امر بستگی به متغیرها دارد. متغیرهای شخصیتی، شدت فاجعه، میزان خسارت، از دست دادن عزیزان می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد. در بسیاری مواقع هم مشکلاتی که برای افراد به وجود می‌آید به فاجعه ربطی ندارد.
این روانشناس با بیان اینکه حتی خدمات پس از حادثه نیز می‌تواند در این زمینه اثر گذار باشد، اضافه کرد: در حادثه‌ها، متغیرهای شخصی در افرادی که استرس بالایی دارند، می‌تواند با پایدار بودن علائم همراه باشد. متغیرهای شخصیتی و اینکه افراد چه دیدگاهی به زندگی دارند، مذهبی بودن آنها، میزان خسارات، نوع خدماتی که به آنها داده می‌شود، اینکه این افراد فرصت گریه کردن و تخلیه خودشان را داشته‌اند می‌تواند منجر به وضعیت پایدار یا ناپایدار آنها شود.
براتی افزود: ممکن است مشکلاتی که در این زمینه به وجود می‌آید در افراد کهنه شود. ما هنوز با افرادی روبرو هستیم که از زلزله طبس یا بوئین زهرا دچار مشکل هستند. به همین دلیل احتمال مزمن شدن در افرادی که عزیزان خود را از دست داده‌اند وجود دارد.
معاون پیشگیری بهزیستی با بیان اینکه نوع از دست دادن عزیزان در این زمینه تاثیرگذار است، گفت: ممکن است عزیزی زنده باشد و او بعد از انتقال به بیمارستان فوت کند یا فرد دیگری در زیر آوار فوت شود. اینکه فردی زیر آوار فوت کند تاثیر بیشتری در روحیه افراد خانواده دارد و می‌تواند مزمن‌تر باشد.