آرمان نوشت: آمارهای رسمی از افزایش میزان سقط جنین در سال‌های اخیر در ایران خبر می‌دهد. نکته قابل توجه آن است که برخی از این سقط جنین‌ها به صورت غیرقانونی انجام می‌شوند. برای مثال در شش‌ماهه اول سال 95، پنج‌هزار و 720 نفر برای دریافت مجوز سقط درمانی به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند که برای چهار‌هزار و 19 نفر از آنان مجوز صادر شده است. آمار مراجعان سقط درمانی در نیمه نخست سال ۹۵ نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد 17.9درصدی و تعداد مجوزهای صادر شده با رشد 14.3درصدی روبه‌رو بوده است. این آمار فقط مربوط به آمار سقط جنین‌های قانونی و سقط‌های غیرقانونی است که منجر به فوت می‌شوند اما به‌طورکلی بنا به آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سالانه 220هزار سقط جنین در ایران اتفاق می‌افتد. سقط‌های غیرقانونی گاهی به علت ناخواسته باردارشدن زوج‌هاست که آنها را به انجام سقط وادار میکند. گاهی نیز معلولیت‌جنین در ماه‌های آخر بارداری مشخص شده و والدین ناچار به سقط جنین می‌شوند. گاهی به دلیل مشکلات اقتصادی و ناتوانی در تامین معیشت خانواده جنین را نمی‌خواهند و البته گاهی نیز روابط خارج از عرف سبب سقط‌جنین می‌شوند.
لزوم جلوگیری از تولد کودک با معلولیت‌های شدید
مشکلات اقتصادی و خانوادگی، فقر، بارداری‌های ناخواسته و عدم آموزش روابط زناشویی از عوامل سقط در ایران است اما در مواردی نیز جنین در رحم مادر دچار بیماری ژنتیکی و معلولیت است اما خانواده به هر دلیل با سقط آن موافقت نمی‌کنند. به گفته رئیس سازمان بهزیستی گفت: سالانه 25هزار کودک معلول در کشور با اختلالات شدید جسمی و حرکتی متولد می‌شوند. انوشیروان محسنی‌بندپی افزود: در سال‌های 93 و 94 از تولد 900 جنین مبتلا به معلولیت شدید در کشور جلوگیری شد. بنابراین به نظر می‌رسد آزمایش‌های ژنتیکی و مشاوره باید به عنوان یک ضرورت در زمان بارداری انجام شود تا معلولیت و میزان آن در جنین مشخص و از تولد او جلوگیری شود. تولد هر نوزاد معلول باری بر دوش خانواده و جامعه است، زیرا دولت باید شرایط اشتغال و امکانات رفاهی آنها را فراهم کنند. دولت همچنین موظف به تامین ابزار و وسایل توانبخشی افراد معلول است. مادران زیادی با وجود آگاهی از مشکلات جسمانی جنین خود راضی به سقط آن نمی‌شوند و رنج مراقبت از کودکی معلول را به جان می‌خرند، برخی دیگر نیز تا ماه‌های آخر بارداری متوجه معلولیت جنین نشده و به دلیل مشکل شرعی سقط جنین در ماه‌های آخر و عدم مجوز قانونی برای این کار نوزاد معلول را به دنیا می‌آورند. نوزادان معلول به مراتب زندگی سخت‌تری نسبت به افرادی دارند که در اثر حوادث طبیعی یا غیرطبیعی معلول می‌شوند، زیرا نوزادان معلول از اوایل و آغاز زندگی خود با مسائلی مانند نابینایی، ناشنوایی و عقب‌ماندگی دست و پنجه نرم می‌کنند اما افرادی که براثر عوامل خارجی و نه ارثی معلول می‌شوند می‌توانند دوره‌ای از عمر خود را در صحت و سلامت جسمی بگذرانند و از شرایط مناسب جسمانی خود برای رسیدن به اهداف گوناگون در زندگی استفاده مفید کنند. بنابراین روا نیست با عدم انجام آزمایشات و مشاوره‌های ژنتیک رنج یک عمر زندگی با معلولیت را به یک انسان دیگر تحمیل کنیم و او را در این دنیای سرد و خشن با آمالی از درد تنها بگذاریم.
ضرورت انجام مشاوره‌های ژنتیک
مشاوره ژنتیک و فرهنگسازی برای انجام آن در شهرها و روستاها از آن نظر اهمیت دارد که می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات بعدی پس از تولد نوزاد معلول جلوگیری و والدین را برای سقط‌جنینی که مبتلا به معلولیت است، اقناع کند. نهادهایی مانند صدا‌و‌سیما و خانه‌های‌بهداشت باید در زمینه سقط‌جنین در این مواقع فرهنگسازی کنند و این موضوع به ویژه در مناطق محروم و حاشیه‌نشین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا ساکنان این مناطق به دلیل مشکلات متعدد اقتصادی و فقر فرهنگی به اهمیت انجام آزمایشات ژنتیک قبل از تولد جنین واقف نیستند، آزمایشات ژنتیک را به دلیل هزینه‌های احتمالی مالی آن انجام نمی‌دهند یا از ترس گناه این کار را خلاف شرع و دین می‌دانند، در صورتی که عدم انجام این آزمایشات در طول دوران بارداری ممکن است سبب افزایش چهار یا پنج برابری هزینه خانوار در آینده شود، زیرا در صورت قصور در انجام این آزمایشات تولد یک نوزاد معلول در آینده محتمل است. بند 75 برنامه‌ششم توسعه به معلولیت‌های ناشی از بیماری‌های‌ژنتیکی می‌پردازد. کارهای اولیه این بند در کمیسیون‌های‌تخصصی دولت انجام شده است و بناست آیین‌نامه آن در صحن وزیران به تصویب برسد. بر اساس آمارهای وزارت‌رفاه، کار و تعاون اجتماعی در سال‌های 92و 93 بیش از 130هزار مراجعه از سوی زوج های‌جوان برای مشاوره ژنتیک وجود داشته اما این رقم در سال 95 به 90هزار مراجعه رسیده است. بنابراین متاسفانه جای آنکه شاهد افزایش میزان این مشاوره‌ها باشیم دچار کاهش میزان این نوع از مشاوره در کشور بوده‌ایم و زوج‌های جوان به دلیل سهل‌انگاری، عدم آگاهی از اهمیت مشاوره ژنتیک یا صرفه‌جویی در هزینه‌ها از انجام این مشاوره‌ها خودداری کردند. کاهش میزان مراجعه زوج‌ها به مراکز مشاوره‌ژنتیک در حالی است که بعید به نظر می‌رسد مساله کمبود این مراکز یا پزشکان متخصص باشد زیرا 25هزار پزشک در مراکز مشاوره ژنتیک حضور دارند و بیش از ۲۵۶ مرکز مشاوره در سراسر کشور وجود دارد. آنچه بیش از اندازه باید حائز اهمیت قرار گیرد، آن است که انجام مشاوره‌های ژنتیک از سقط جنین‌های ناخواسته جلوگیری میکند. در این مواقع اگر والدین پیش از تولد فرزند از مشکلات احتمالی او آگاه باشند در این صورت از تولد او در زمان قانونی سقط جلوگیری کرده و همچنین دچار عذاب وجدان سقط جنین نیز نمی‌شوند. در نهایت باید گفت زندگی فرد معلول زندگی او به تنهایی نیست و خانواده فرد نیز در تمام طول زندگی فرد معلول درگیر اثرات ناخواسته معلولیت او می‌شوند.
سقط جنین به شرط تشخیص ضرر
سخنگوی کمیسیون حقوقی‌و‌قضائی مجلس در گفت‌وگو با «آرمان» با تاکید بر آنکه دین اسلام سقط‌جنین را جز در مواردی خاص مجاز نمی‌داند، می‌گوید: اصولا قرآن‌کریم و شرع مقدس اسلام سقط‌جنین را تصدیق نمی‌کند و در آیه‌ای از قرآن به صراحت اشاره می‌شود: از بیم تنگدستى فرزندان خود را مکشید. ماییم که به آنها و شما روزى مى‌بخشیم. آرى، کشتن آنان همواره خطایى بزرگ است. حجت‌الاسلام حسن نوروزی می‌افزاید: از بسیاری از ائمه معصومین (ع) درباره چگونگی روزی‌رسانی از سوی خداوند سوال شده است. ائمه معصومین(ع) نیز تاکید کرده‌اند که خداوند همان‌گونه که آنها را خلق میکند روزی آنها را نیز تضمین کرده است. خداوند رحیم روزی تمام موجودات، گیاهان و کائنات را مقدر کرده است. اصل زندگی، نظام خلقت و تولد برپایه نکاح است به‌گونه‌ای که پیامبر می‌فرماید نکاح سنت من است و کسانی که از سنت من دوری کنند از من نیستند. بنابراین مبنای اسلام ازدواج است و مبنای ازدواج زاد و ولد و کثرت فرزند است. هیچ‌نوع سقط جنین مگر برحسب ضرورت جایز نیست و سقط‌جنین در این موارد استثنا بر اساس احکام ثانویه الهی است. در مواردی که تولد جنین ضررآفرین باشد در این موارد اسلام مجوز سقط جنین را داده است. او تاکید میکند: بنابراین اگر افراد عنوان کنند که یک فرزند دارند و فرزند دوم و سوم را نمی‌خواهند، در این موارد سقط به هیچ‌عنوان جایز نیست و در صورتی که افراد ده فرزند نیز داشته باشند مجوز سقط یازدهمین فرزند خود را ندارند. نوروزی می‌افزاید: در شرع مقدس اسلام برای فرزندانی که به هر نحو‌ممکن از بین می‌روند، اگر 20 یا 80 روزه باشند، دیه تعیین شده است و اگر در سقط‌جنین زن مقصر باشد مرد می‌تواند ادعای دیه از او داشته باشد. او خاطرنشان میکند: در مواردی که جان زن در خطر باشد و حاملگی برای او خطر مرگ را به همراه داشته باشد مجاز به سقط‌جنین است، البته در عصر حاضر با توجه به پیشرفت گسترده در خدمات بهداشتی و درمانی کمتر شاهد تجویز سقط‌جنین توسط پزشکان هستیم و آنها قادرند با کمترین میزان آسیب به مادر جنین را از شکم او خارج کنند. نوروزی در پاسخ به این سوال که اگر آزمایشات و مشاوره‌های‌ژنتیکی رأی به مشکلات ژنتیکی دهند و آیا مجوز سقط‌جنین وجود دارد، می‌گوید: در مواردی مشکلات‌ژنتیکی جنین کاملا تشخیص داده نشده و پس از سقط متوجه عدم‌تشخیص درست می‌شوند، برای مثال پزشک به مادر می‌گوید که جنین ممکن است دچار مشکل ژنتیکی باشد و پای حدس و گمان در میان است و قطعیتی وجود ندارد، در این صورت سقط‌جنین جایز نیست اما اگر در زمان قانونی تشخیص قطعی بر مبنای هرگونه ضرر به جنین و مادر وجود داشته باشد، سقط جنین از نظر اسلام بلامانع است. در شرعیات اسلام حدس و گمان پزشکان و مشاوره‌های ژنتیک درباه وجود مشکل در جنین یا خطر برای مادر مرجعیتی برای انجام سقط‌جنین نیست.