آیا مادران باردار مبتلا به ایدز تهدیدی بالقوه برای سلامت کشور محسوب می‌شوند؟ تحقیقات ثابت کرده همواره ایدز مادر به فرزند منتقل نمی‌شود و مادر مبتلا به ایدز با مصرف داروهایی خاص می‌تواند احتمال انتقال بیماری به جنین را کاهش داده و به صفر برساند. اداره ایدز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده از سال آینده تمام زنان باردار ایرانی تست HIV می‌دهند. آیا میزان شیوع ایدز در میان زنان کشور به نقطه‌ای بحرانی نزدیک می‌شود و دلیل این تصمیم جلوگیری از بحران ایدز در کشور است؟
کارشناسان بین‌المللی معتقدند میزان ایدز در میان زنان گسترش زیادی دارد. برخی از صاحب‌نظران علت را احتمال بیشتر آلودگی زنان به بیماری‌های‌مقاربتی می‌دانند. در واقع زنان چهار برابر بیشتر از مردان احتمال ابتلا به بیماری‌های‌مقاربتی دارند. می‌توان گفت بالاترین میزان شیوع ایدز در میان زنان به دلیل تماس جنسی است، همان‌گونه که بالاترین میزان آلودگی مردان به ویروس HIV استفاده از سرنگ آلوده است. اهمیت میزان شیوع ایدز در زنان بیشتر از مردان است، زیرا آنها قادر به انتقال بیماری به جنین هستند. علاوه بر این ایدز زنان در جوامع مختلف با حساسیت‌هایی همراه است و به دلیل محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی خاص زنان، نادیده گرفته شده یا آن‌چنان که باید به آن پرداخته نمی‌شود. در واقع باید گفت میزان حساسیت جوامع مختلف به ایدز زنان ناشی از میزان محدودیت‌های فرهنگی‌و‌اجتماعی زنان آن جامعه است و هر چه بتوان بحران‌های فرهنگی و اجتماعی و میزان آسیب‌های‌اجتماعی زنان را در یک جامعه کاهش داد به همان میزان می‌توان زمینه را برای طرح علل شیوع ایدز در میان جامعه بازتر و میزان آگاهی زنان را از علل شیوع آن بیشتر کرد.
مادران‌باردار اگر به هر دلیل دچار بیماری ایدز باشند زمینه را برای بیماری فرزندان خود به خوبی فراهم می‌کنند. اگر حتی بپذیریم هر مادر مبتلا به ایدز کودک خود را دچار بیماری نمی‌کند اما احتمال شیوع بیماری از مادر به فرزند وجود دارد و نمی‌توان سهل‌انگاری مادر را درباره عدم تشخیص بیماری پذیرفت، زیرا در صورت عدم‌تشخیص بیماری مادر احتمال شیوع آن در جنین دو چندان خواهد شد. در برخی از موقعیت‌ها از زنان خواسته می‌شود که میل مردان را در هنگام رابطه‌جنسی بلاشرط بپذیرند و به زنان قدرت اختیار داده نمی‌شود که در روابط‌جنسی خود اقدامات پیشگیرانه داشته باشند. در این‌گونه موقعیت‌ها احتمال بروز بیماریایدز در زنان به‌مراتب بیشتر است. گاهی زنان اختیار خاتمه یا محدود کردن رابطه با مردی را ندارند که در گروه پرخطر قرار دارد. بنابراین باید گفت شیب شیوع بیماریایدز در میان زنان کاهش نمی‌یابد مگر آنکه زن نیز قدرت و اختیار لازم را داشته باشد. اگر آمارهای‌رسمی ابتلا به ایدز را در میان مردان نگاه کنیم بالاترین میزان ابتلا به ایدز در میان مردان ابتلا از طریق سرنگ‌آلوده است.
از سوی دیگر اگر بپذیریم این مردان آلوده دارای زن و فرزند هستند بنابراین قشر قابل‌توجهی از زنان از طریق تماس‌جنسی دچار بیماری ایدز خواهند شد. بنابراین محتمل است که میزان آلودگی زنان از مردان پیشی بگیرد و نیاز است اقداماتی در این زمینه انجام شود تا در آینده دچار این مشکل نباشیم. به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت درکل تاکنون ۱۷درصد زنان و ۸۳درصد مردان مبتلا به اچ‌آی‌وی وجود داشته که این آمار در شش‌ماهه اول امسال ۳۳درصد زن و ۶۷درصد مرد را نشان می‌دهد و نشان‌دهنده افزایش آمار زن‌های مبتلاست. علیرضا رئیسی با اشاره به اینکه انتقال ویروس اچ‌آی‌وی در ایران از طریق اعتیاد‌تزریقی رو به کاهش و از راه جنسی رو به افزایش است، بیان کرد: «در سال ۹۵ این دو‌درصد به هم رسیدند و تقریبا ۵۰ – ۵۰ شده‌اند که این آمار محل مداخلات ما را مشخص می‌کند.» سالانه در جهان میلیون‌ها کودک در اثر بیماری ایدز یتیم و بسیاری از آنها نیز توسط مادر به این بیماری مبتلا می‌شوند. انتقال ویروس از مادر به جنین تاثیر مستقیم دیگر بیماری HIV است که بر کودک وارد می‌شود.
کمک به تحکیم خانواده کافی نیست
در جامعه ایران بحث بر سر تحکیم بنیان خانواده و تبلیغ ارزش‌های‌مقدس خانواده است. طبیعی است که در چنین وضعیتی تماس زن به همسر خود محدود می‌شود. اساس این تبلیغات بسیار ارزشمند و قابل‌تحسین است اما مادامی که شوهر است که زن را مبتلا به ایدز می‌کند، اجرای این سیاست‌ها در راستای کاهش میزان ایدز در میان زنان اثربخش نخواهد بود. برای زنی که همسرش مبتلا به بیماری ایدز است، راه فراری وجود ندارد و او هم قربانی HIV می‌شود. رابطه‌جنسی حفاظت شده راه حل این زن است، راه‌حلی که گاهی نادیده گرفته می‌شود یا به دلیل محدودیت‌های مختلف فرهنگی یا اجتماعی امکان اجرا ندارد. منظور از رابطه جنسی پرخطر رابطه جنسی با آگاهی از بیماری نیست، زیرا در این صورت زن رابطه‌ای حفاظت‌شده با همسر خود خواهد داشت. مقصود رابطه با مرد معتادی است که در زمان نشئگی خواستار رابطه با همسر خود است و در این زمان زن قدرت و اختیار تعیین‌کننده‌ای در نوع رابطه ندارد.
زنان آسیب‌دیده جامعه
بهره‌برداری جنسی زنان را در قبال بیماری ایدز به شدت آسیب‌پذیر کرده است اما تمام زنان جامعه به دلیل تماس جنسی با همسران دچار بیماری ایدز نمی‌شوند و برخی در اثر خودفروشی یا روابط نامشروع درگیر این بیماری هستند. علاوه بر این باتوجه به افزایش میزان اعتیاد در میان زنان دور از ذهن نیست که تعداد زیادی از زنان بیمار در اثر استفاده از سرنگ آلوده به این بیماری دچار شوند. بنابراین نیاز است اقدامات فرهنگی وسیع در زمینه راه‌های ابتلا به بیماری ایدز در کشور انجام دهیم تا همگان بدانند در صورت عدم اطمینان از سلامت شریک جنسی با او رابطه جنسی حفاظت شده داشته باشند. آنچه باید به‌طورکلی درنظر گرفته شود آن است که در هر حال شریک جنسی را مظنون به بیماری ایدز فرض کنند.
نیازی به تستHIV تمام زنان باردار نیست
یک عضو کمیسیون بهداشت‌و‌درمان مجلس با انتقاد از آنکه انجام آزمایشHIV برای تمام زنان باردار ضرورتی ندارد، می‌گوید: شیوع بیماری ایدز در شأن ملت مسلمان ایران نیست اما در هر صورت نگرانی‌هایی در این زمینه برای جامعه و مسئولان بهداشتی کشور ایجاد شده است و‌درصد کمی از افراد جامعه دچار این بیماری هستند. حسینعلی شهریاری می‌افزاید: زنان مبتلا به ویروس ایدز در صورت حاملگی ممکن است آن را به جنین منتقل کنند. بنابراین توصیه می‌شود زنان در معرض ریسک بالای ابتلا یا زنانی که همسران آنها در گروه پرخطر بیماری ایدز قرار دارند تست HIV را انجام دهند. او تاکید می‌کند: البته تست HIV اجباری نیست و نمی‌توان افراد را مجبور به انجام آن کرد. بنابراین نباید رسما اعلام کرد تمام زنان ایرانی باید تست ایدز دهند و این شایسته زنان مسلمان کشور نیست. شهریاری در پاسخ به این سوال که آیا آمار بالای ابتلای ایدز در زنان مسئولان بهداشت و درمان کشور را به این فکر انداخته که تست HIV را در میان زنان اجباری کنند، می‌گوید: قطعا مشکلاتی در این زمینه داریم، اهمیت آسیب‌های اجتماعی به میزانی است که رهبرمعظم انقلاب چند سال است به موضوع آسیب‌های اجتماعی ورود کرده و زمان زیادی را برای بررسی آن می‌گذارند و چندین وزیر نیز همزمان در حال بررسی میزان و نوع آسیب‌های اجتماعی در جامعه هستند، تمام این شواهد گواه آن است که باید از خانواده‌ها، زنان و فرزندان‌ایرانی مراقبت بیشتری انجام شود و نگذاریم دچار مخاطراتی شوند که در شأن جامعه اسلامی نیست، زیرا ایران محور کشورهای اسلامی است.
او خاطرنشان می‌کند: فراورده‌های خونی وارداتی از فرانسه ابتدا ویروس ایدز را وارد کشور کرد و در مواردی آلودگی مردان ایرانی در کشورهای حاشیه‌خلیج فارس سبب شیوع بیشتر ویروس HIV شد، این مردان اطلاعی از بیماری خود نداشتند و زنان خود را گرفتار این بیماری کردند. برخی از این زنان باردار شده و جنین آنها حامل ویروس‌ایدز شدند. بنابراین مراقبت‌ها و پیشگیری‌ها از شیوع بیماری ایدز باید صورت گیرد اما نمی‌توانیم اعلام کنیم از سال آینده تمام زنان‌باردار ایرانی تست HIV دهند. شهریاری می‌افزاید: حتی اگر زنی قبل از دوران‌بارداری متوجه ابتلای خود به ویروس ایدز شود، باز هم نمی‌توان به قطعیت درباره ابتلای جنین اظهارنظر کرد زیرا تجربه نشان داده برخی از زنان مبتلا فرزندانی سالم به دنیا می‌آورند. نکته حائزاهمیت آن است که مجوز سقط جنین مبتلا به ایدز اوجود ندارد بنابراین راه‌حل تست گروه زنان آسیب‌پذیر جامعه پیش از حاملگی است. در نهایت باید به این زنان گفت احتمال انتقال بیماری شما به جنین وجود دارد اما در نهایت این زوج هستند که تصمیم به باروری می‌گیرند. او تاکید می‌کند: قطعا آمار نوزادان مبتلا به ویروس HIV زیاد نیست اما آمار نشان می‌دهد بالاترین میزان ابتلا به ایدز، ایدز از طریق تماس جنسی شده است. بنابراین اگر زمانی مشکل سرنگ آلوده معتادان بود در حال حاضر عامل ابتلا به ایدز روابط‌جنسی غیرمتداول شده و آمار مبتلایان به ایدز از این طریق بالاتر رفته که سبب نگرانی مسئولان شده است.