طبع و مزاج شما چیست؟

مزاج یا طبع های مختلف را بشناسید

در طب سنتی طبع یا مزاج، کیفیتی است که از مخلوط شدن عناصر چهارگانه در بدن پیدا می‌شود. براساس طبیعیات قدیم، جهان نظام طبیعت بر پایه ۴ عنصر اصلی آفریده شده است که عبارتند از: آتش، هوا، آب و خاک. بقراط و دیگران به این چهار عنصر و چهار خاصیت این عناصر (گرمی، سردی، تری و خشکی) معتقد بودند. همچنین قایل بودند که در بدن انسان و حیوان چهار مایع اصلی وجود دارد که عبارتند از: خون یا دم (گرم و تر)، بلغم (سرد و تر)، صفرا (گرم و خشک) و سودا (سرد و خشک). از نظر این قدما دخالت این چهار مایع در کلیه حالات بدنی اعم از تغییرات فیزیولوژیک و پیدایش بیماری‌ها و بهبود حال بیماران موثر است. مقدار و نسبت ترکیب این اخلاط در بدن هر شخصی و در اندام‌های هر فردی، یکی از طبایع چهارگانه یا مزاج گرم، سرد، تر و خشک را به وجود می‌آورد و زمانی انسان در سلامت است که این چهار مایع به نسبت طبیعی و متعادل با یکدیگر در بدن وجود داشته باشد.

اخلاط چهارگانه کدام ها هستند؟

صفراوی، سوداوی، دموی یا بلغمی– اخلاط چهارگانه بدن ما هستند که اگر تعادل آنها برهم خورد علائمی چون سنگینی، غلظت خون و افزایش حرارت بدن بروز کرده و فرد را دچار کسالت، سستی، خواب‌آلودگی، سردرد و کند‌ذهنی می‌کند. این اخلاط خصوصیات سرد و گرم داشته و در بدن جایگاه مشخصی دارند. سودا در طحال، صفرا در کیسه صفراوی، خون در کبد و بلغم در لنف‌های سراسر بدن جای گرفته‌اند. کسی که عنصر آتش در وجودش بیشتر باشد صفراوی مزاج است. کسی که عنصر هوا در وجودش بیشتر باشد دموی مزاج است. کسی که عنصر آب وجودش بیشتر باشد بلغمی مزاج است. کسی که خاک وجودش بیشتر باشد سوداوی مزاج است.

طبع گرم و خشک (صفراوی)

خصوصیات جسمانی:

لاغر اندام هستند. رنگ چهره و سفیدی چشم آنان به زردی می‌زند. پوستی گرم و خشک دارند. دارای موی سر خشک، ضخیم و عموما تیره رنگ می‌باشند. عطش زیاد و دهانی خشک دارند. گرمایی هستند و تحمل فصل تابستان را ندارند و بهترین فصل برای ایشان فصل زمستان است. کم خواب هستند. تمایل به خوردن ترشی‌ها مثل لواشک و سرکه و هم چنین خوراکی‌های سرد مثل خیار و کاهو دارند و به خوردن خوراکی‌های شیرین و ادویه جات کمتر تمایل نشان می‌دهند.

خصوصیات روانی:

زود عصبانی شده و زود هم آرام می‌شوند. افرادی پر جنب و جوش، پر انرژی، باهوش و پرحرف هستند.

طبع گرم و تر (دموی)

خصوصیات جسمانی:

درشت اندام هستند. دارای پوستی سرخ و سفید و موهای پرپشت هستند. خواب خوبی دارند گرچه تحمل بی‌خوابی هم برایشان راحت است. این افراد نه تحمل گرمای زیاد را دارند و نه تحمل سرمای زیاد، ولی در کل تحمل سرما برایشان راحت‌تر است. علاقه به شیرینی و ترشی دارند و تقریبا همه نوع غذا را می‌خورند. دهانشان کم رطوبت است و کم تشنه می‌شوند. اشتهای زیاد و خوراک خوبی دارند.

خصوصیات روانی:

انسان‌هایی جسور و شجاع هستند. معمولا پیشرو و رهبر گروه می‌باشند. به طور معمول انسان‌های آرامی هستند ولی هنگام عصبانیت ممکن است رفتارهای مخاطره آمیز داشته باشند. خوش مشرب و خون گرم هستند و روابط عمومی خوبی دارند. علاقمند به شعر، موسیقی و … نیز می‌باشند.

طبع سرد و تر (بلغمی)

خصوصیات جسمانی:

چاق و پرچربی هستند. موهای کم پشت و نازک و عموما روشن دارند. دارای پوستی نرم و مرطوب و سفید هستند. تشنه نمی‌شوند و دهان مرطوبی دارند. خواب زیادی دارند. تمایل به مصرف گرمی‌ها مثل شیرینی و ادویه دارند و تمایل به خوردن سردی‌ها مثل ترشی از خود نشان نمی‌دهند. اشتهای زیاد و خوراک فراوان دارند، توان هضم غذا در آنان کم است، معده نفاخی داشته و گاهی یبوست دارند و گرایش زیاد به شیرینی و شوری دارند.

خصوصیات روانی:

این افراد کم انرژی و کند هستند. معمولا صبور و آرام هستند و کمتر عصبانی می‌شوند. معمولا در کارهایی که نیاز به صبر و حوصله زیاد دارد موفق‌تر هستند. از فعالیت‌های بدنی زیاد و سریع معمولا اجتناب می‌کنند.

طبع سرد و خشک (سوداوی)

خصوصیات جسمانی:

اندامی لاغر دارند. کم خواب هستند. بینی خشکی دارند. افراد با این مزاج پوست خشک و بدون رطوبت و تیره دارند. موی سر، خشک و ضخیم یا مجعد و سیاه مات است و معمولا کم مو هستند. به شیرینی و گرمی‌ها نسبت به سردی‌ها تمایل بیشتری نشان می‌دهند. بیشتر تمایل به هوای گرم دارند و در فصل بهار راحت‌ترند. اشتها زیاد، ولی خوراک کم است، توان هضم غذا بسیار کم است، نفخ معده فراوان و یبوست دارند.

خصوصیات روانی:

افراد دارای مزاج سرد و خشک افرادی دقیق، منظم، دوراندیش و محاسبه‌گر هستند و بسیاری از فلاسفه و دانشمندان در این دسته قرار دارند. علائم سایر مزاج‌ها ترکیبی از علائم بالاست. مثلا علائم مزاج سرد برآیندی از علائم مزاج سرد و خشک و مزاج سرد و تر است.

سردمزاج ها را بشناسید

بیشتر کسانی که رنگ پوستشان سفید است سرد مزاج هستند. در سرمای زمستان براحتی گرم نمی‌شوند. خواب را به فعالیت روزانه ترجیح می‌دهند. بیشتر آنها کم‌حوصله و بی‌حال بوده و از کمبود انرژی رنج می‌برند. درونگرا بوده و در محاورات احساسات خود را بروز نمی‌دهند و کمتر عصبی می‌شوند و بیشتر عصبانی می‌کنند‌! نبض آنها آرام می‌زند و عروق خونی‌شان باریک است. مستعد ابتلا به پارکینسون، MS، سوزش و نفخ معده، سرگیجه، تهوع و سردرد هستند.

این افراد گرم مزاج هستند

 گرم مزاج ها، پرانرژی، چالاک، زرنگ و زودفهم هستند. رنگ پوست آنها اغلب سرخ و تیره است و رگ‌هایشان نمایان. برونگرا بوده و در محاورات سرعت در سخن گفتن و پیوستگی گفتار دارند و سریع احساساتشان را بروز می‌دهند. گرمای تابستان برایشان زجرآور است و عطش زیادی دارند. این افراد به دلیل ضربان‌ قوی قلب، اندام‌های پرخون، محرک و فعالی دارند.

نشانه‌های غلبه صفرا

نشانه‌های غلبه صفرا عبارتند از: تشنگی و سوزش جگر، زبری پوست صورت، زردی چشم، کدورت ادرار، عصبی شدن، ناراحتی معده، تلخی دهان، کم اشتهایی، حالت تهوع، سردرد و درد شقیقه، سیاهی رفتن چشم، سرگیجه، خشکی پوست، ترک خورد پوست دست و پا، گرمی بدن یا داشتن تب، جوشش فم‌المعده، دیدن خواب‌های هولناک، مانند جنگ و ستیز، پوسته پوسته شدن پوست سر (شوره‌ی سر) نمایان شدن لکه‌های سفید یا قهوه‌ای در صورت و یا دیگر اعضای بدن، ریزش مو، ابتلا به بیماری آلوپسی (=ریزش موضعی مو)، علاقه به نوشیدن آب و یخ و خوردن یخ، یبوست مزاج، بهانه‌جویی و تندخویی. این گونه افراد را صفراوی مزاج گویند. همه و یا اکثر نشانه‌های یاد شده در بیشتر افراد صفراوی مزاج دیده می‌شود. البته میزان بروز این ننشانه‌ها به مقدار غلبه‌ی صفرا بستگی دارد.

نشانه‌های غلبه خون

اگر در بدن فردی خون غلبه نماید و خون کثیف شود و یا بهتر بگوئیم سوخته شود علامت آن سنگینی سر، خمیازه کشیدن، چرت زدن، کندی حواس، شیرین شدن دهان، لزج بودن آب دهان، سرخی رنگ بدن، قرمزی زبان، خارش بدن، بروز دمل و جوش‌های ریز در بدن به خصوص در پیشانی و پشت سر و در قسمت کتف و شانه‌ها و گاه خون آمدن از بین دندان‌ها و در نهایت کسالت و خمودگی مداوم است.

افرادی را که خون در آنان غلبه می‌کند دموی مزاج گویند. مهمترین علت غلبه خون، پرخوری و زیاده‌روی در مصرف انواع غذاهای سرخ شده و تند و تیز است. افراد دموی مزاج اغلب از آرامش نسبی برخوردار نیستند.

نشانه‌های غلبه بلغم

سفیدی، نرمی. و سردی پوست بدن، مانند مردم اروپا، دیر هضم شدن غذا، آروغ ترش زدن، میل به بسیار به خواب داشتن، جاری شدن آب از دهان، رقیق بودن آب بینی، کم حواسی، زیادی بول، دفع بول با فشار زیاد و حجم بسیار، سستی و بی حالی، بی حس بودن بدن، سفید شدن موی سر و ریزش آن قبل از موعد پیری، درد معده و درد پشت، گرفتگی ماهیچه‌های پشت، کمر درد، گردن درد، پادرد، زانو درد، نقرس، فلجی، لک و پیس (=ویتیلیگو) لقوه (کج شدن دهان و صورت، رعشه (=پارکینسون)، ضعف مثانه، ترش شدن دهان، بوجود آمدن لک سفید در چشم، ضعف بینایی، تنگی نفس، تپش قلب، به خصوص بهنگام بیدار شدن از خواب. تولید کرم‌های کدو یا کرمک در انتهای روده بزرگ، اینگونه افراد را بلغمی مزاج گویند. غلبه این خلط فوق العاده خطرناک است و انسان را دچار بیماری‌های صعب‌العلاجی می‌کند از این رو لازم است هر چه سریعتر در به تعادل در آوردن این خلط کوشید. از جمله بیماریهایی مانند: آرترید روماتوئیدژ، بیماری خطرناک ام‌اس (MS)، بیماری لاعلاج لک و پیس و یا برص، و برخی دیگر از بیماری‌های صعب‌العلاجی که امروزه از نظر علم پزشکی علت آن مشخص نیست و آنها را «اتوایمیون» می‌نامند.

نشانه‌های غلبه سودا

نشانه‌ی غلبه‌ی سودا که ناشی از رسوبات خون و مرکز طحال است؛ عبارتند از: خستگی و کوفتگی بدن، لاغری، پژمردگی روح و جسم، بی نشاطی و افسردگی، یبوست مزاج، خودخوری، احساس سوزش در هنگام دفع بول، تیره رنگ بودن ادرار، مدفوع و قی، سیاه و قیری شکل بودن مدفوع، شور بودن دهان، بوی بد دهان، تاریکی چشم، تیرگی رنگ صورت، شب کوری، سوزش معده، فکر بسیار دیدن خواب‌های آشفته (=کابوس) اخلاق تند و زشت، دلتنگی و بی‌قراری، بوجود آمدن لکه‌های سیاه در بدن، جذام، بیماری‌های پوستی(=سودا) زخم شدن پوست به سبب خارش زیاد، قلنج شدن روده (=بیماری کولیت) نسیان و فراموشی یا آلزایمر، حرص خوردن زیاد. افراد سوداوی مزاج اکثراً دچار بیماری‌های روحی و روانی می‌شوند و معمولاً تا اواخر عمر از داروهای روان گردان استفاده می‌کنند.