چه زمانی کودک را از شیر بگیریم؟
از ۱۸ ماهگی تا دوسالگی زمانی است که می‌توان برای از شیر گرفتن کودک اقدام کرد، اما بهتر است تا دوسالگی شیردهی ادامه پیدا کند، به علت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن کودکان شیرخوار و احتمال ابتلای کودک به عفونت‌های میکروبی، آلرژی و آسم قبل از ۱۸ ماهگی، بهتر است شیردهی تا این زمان و یا بهتر از آن تا دوسالگی ادامه یابد. ضمن این‌که تاکید می‌شود شیرخوار در فصل گرم تابستان از شیرمادر محروم نشود. شیوع بیماری «گاستروآنتریت» یا بیماری التهاب روده و معده، یک بیماری عفونی ویروسی است که با اسهال و علائم دیگری همراه است و ابتلای کودک در تابستان به این بیماری موجب از بین رفتن آب زیادی از بدن او می‌شود. با تغییرات تغذیه‌ای کودک و در صورت از شیر گرفتن کودک در فصل گرم ممکن است کودک بیشتر در معرض این بیماری قرار بگیرد. وجود هموگلوبین در شیرمادر موجب می‌شود که کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند از سیستم ایمنی بالاتری نسبت به کودکان دیگر برخوردار باشند و ابتلا به بیماری‌های مذکور در آنها به حداقل برسد، این فاکتور مهم در سلامت کودکانی که با شیرمادر تغذیه می‌شوند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تنها در صورتی که مادر بیمار باشد و یا دارویی را مصرف کند که پزشک شیردهی را ممنوع کرده باشد، لازم است شیردهی متوقف شود حتی اگر قبل از ۱۸ ماهگی باشد.
چطور کودک را از شیر بگیریم؟
این فرآیند باید به طور تدریجی انجام شود و در یک دوره یک ماه تا 45 روزه، به کودک فرصت دهیم تا بتواند با این موضوع کنار بیاید. نکته بسیار مهم این است که رفتن کودک به سمت سینه مادر عمدتا به دلیل رفع نیازهای غذایی و تغذیه‌ای نیست، زیرا وقتی کودک در سن دو سالگی قرار دارد، برای رفع نیازهای غذایی خود از مکمل‌های غذایی استفاده می‌کند و در واقع کشش کودک به سمت مادر در آن سنین اغلب برای رسیدن به آرامش است. برای مثال اگر روزانه 45 دقیقه کودک شیر می‌خورد، باید به طور روزانه چند دقیقه از مدت زمان آن کم شود تا در یک دوره 40 روزه این ارتباط قطع و به کودک ضربه عاطفی و روانی وارد نشود. به علاوه در اصل بازگشت، کودک بعد از مدتی مجددا به سمت سینه مادر گرایش پیدا کرده و احساس نیاز می‌کند و بسیاری از والدین نسبت به این موضوع حساس هستند و ابراز نگرانی می‌کنند اما این مساله هیچ مشکلی نداشته زیرا کودک به تدریج و با رشد شناختی خود متوجه می‌شود که دیگر این رفتار را تکرار نکند و این ارتباط قطع می‌شود .اگر رفتار مادر با کودک محبت‌آمیز و عاشقانه باشد به طور تدریجی این نیاز در کودک حل می‌شود، اما زمانی که فضای خانه برای کودک متشنج باشد و حال وی خوب نباشد، او تنها راه برای رفع نیازهای روانی و رسیدن به آرامش را تغذیه از سینه مادر می‌داند و در برخی مواقع پستانک نیز این نقش را برای کودکان ایفا می‌کند. مادرانی که شیر ندارند و نمی‌توانند به این نیاز کودک خود پاسخ دهند، باید رابطه حسی و عاطفی خود را از طریق بغل کردن و نوازش کودک ایجاد و چند برابر کنند.
عواقب از شیر گرفتن اشتباه کودک
کودک بعد از دو سال که نیازهای خود را از طریق سینه مادر رفع کرده و با آن به آرامش رسیده است، یک مرتبه با این مساله روبه‌رو می‌شود که مادر می‌خواهد وی را از شیر بگیرد و از رفتارهایی چون سم زدن، ماژیک قرمز کشیدن، لاک تلخ و… استفاده می‌کند. کودک در این مرحله با طرد شدن ناگهانی از سوی مادر روبه‌رو می‌شود و در واقع اولین شکست عشقی خود را در این سن تجربه می‌کند. عشق و علاقه بی‌ریای کودک نسبت به مادر برای رفع نیازهای عاطفی و روانی و رسیدن به آرامش وجود دارد اما به طور ناگهانی و با رفتار ضربتی و غلط این ارتباط قطع می‌شود و کودک را دچار شکست عاطفی تلخی می‌کند. این شکست عاطفی در فرآیند زندگی کودک تاثیر منفی می‌گذارد و در ازدواج و مسائل زناشویی وی در آینده مشکلات عدیده‌ای به وجود می‌آورد. رفتار غلط مادر در ارتباط با این موضوع ونحوه از شیر گرفتن کودک ممکن است در ظاهر نتیجه‌بخش باشد و کودک دیگر شیر مصرف نکند اما باعث برهم خوردن حوزه روانی وی می‌شود و اختلالاتی چون وسواس، پرخاشگری، گاز گرفتن و… در رفتار وی ایجاد می‌شود.
یک باور غلط
بعضی مادرها از شیرگرفتن و کاستن از میل به مکیدن بچه ها را یکی می دانند و اگر قبلا بچه را وابسته به پستانک و شیشه شیر هم کرده اند، تصمیم به ترک یکباره آنها در مدت زمان کمی می گیرند که این شیوه درستی نیست و هرکدام مدت زمان خاص خود را برای قطع وابستگی می خواهد. بعضی از مادران که شوق دارند هرچه زودتر فرزندشان از آب و گل دربیاید و کمی از آنها مستقل تر شود، ممکن است بلافاصله بعداز به پایان بردن دوران شیردهی، به از پوشک گرفتن کودک اقدام کنند اما این فاصله کم بچه ها را به لجبازی و ناآرامی سوق می دهد و در درازمدت آسیب رسان است.