ماهی دارای ارزش تغذیه ای بسیار بالایی است و اکثر مواد مغذی مفید و ضروری برای انسان را به تنهایی داراست. ولی ویژگی مخصوص ماهی که آن را بین سایر مواد غذایی حائز اهمیت خاص ساخته است، نوع چربی موجود در آن است.
افراط در مصرف چربی های حیوانی، سلامت قلب و عروق را به خطر انداخته و در نهایت منجر به سکته های قلبی و مغزی می شود. ولی ماهی و آبزیان با وجود آن که از دسته مواد غذایی حیوانی هستند با این حال نوع چربی موجود در آنها مشابه مواد گیاهی است و از اسیدهای چرب اشباع نشده به نام امگا 3 در آبزیان وجود دارد که اثرات بسیار مهمی در سلامت انسان به عهده دارد و در پیش گیری از بسیاری از بیماریها و کنترل و کمک به بهبود اختلالات و عوارض مختلف نقش مهم و سازنده ای به عهده دارد.
ماهی ها بر دو قسم اند:
ماهی های چرب
مصرف ماهی های چرب (میزان چربی از 10 درصد تا 20 درصد)مانند ماهی سالمون، ساردین ، قباد، مار ماهی و غیره در پیشگیری و کنترل بیماری های قلبی و عروقی موثر است. مصرف ماهی های چرب در جلوگیری از تسلب شرایین موثر است و خطر سکته قلبی را کاهش می دهد.
ماهی های چرب حاوی مواد مغذی فراوانی می باشند که در کارایی سلولهای مغزی نقش بسیار مهمی دارند و از آلزایمر (بیماری فراموشی) جلوگیری می کنند. مصرف ماهی خطر سکته مغزی را تا 40 درصد کاهش می دهد. متخصصان تغذیه مصرف ماهی های چرب در درمان افسردگی توصیه می نمایند.
ماهی های پرچربی دارای مقادیر زیادی از ویتامین آ و د می باشند که در سلامت چشم و سیستم دفاعی بدن نقش موثری دارند.
ماهی های کم چربی
ماهی های بسیار کم چربی (میزان چربی از 0 درصد تا 2 درصد) مانند ماهی زبان، هشت پا، ماهی سفید، صدف
ماهی های کم چربی ( میزان چربی از 2درصد تا 10 درصد) مانند میگو، ساردین، تن
ماهی های کم چرب کالری بسیار کمی را دارا می باشند و در رژیم غذایی برای لاغری و کم کردن وزن بسیار سودمند می باشند.
امگا3 موجود در ماهی
ماهی منبع امگا 3 مورد نیاز بدن می باشد. برای داشتن قلبی سالم و کم کردن خطر بیماری های قلبی و عروقی بهتر است که دو وعده غذایی در هفته ماهی بخورید که یک بار آن از نوع ماهی های پر چربی مانند قباد سالمون، شوریده، مارماهی و غیره باشد.
بر اساس تحقیقات علمی اخیر پایین آوردن فشارخون با اسید چرب امگا 3 در ارتباط است و بررسی های انجام شده نشان می دهد که کمبود امگا 3 موجب افزایش فشار خون می گردد و افزایش فشار خون خطر ابتلاء به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد. امگا3 در کاهش تری گلیسرید خون نقش مهمی را ایفا می کند. مصرف ماهی در پیشگیری و کنترل دیابت موثر است.
امگا 3 در پیشگیری از پوکی استخوان موثر است مصرف متناوب ماهی در رژیم غذایی موجب افزایش جذب کلسیم می گردد و سلولهای استخوانی تحریک می شوند تا کلسیم را بهتر در خود جذب نمایند.
آیا آلودگی هوا بر سلامت ماهی تاثیرگذار است؟
وجود فلزات سنگین مانند سرب و جیوه در هوای آلوده موجب آلودگی آبها می شود. به عنوان مثال جیوه حاصل از آلودگی هوا بوسیله بارندگی وارد آب می شود این جیوه با باکترهای موجود در دریا ترکیب شده و به متیل جیوه تبدیل می شود متیل جیوه به سیستم عصبی بدن آسیب وارد می نماید این آسیب برای کودکان خطرناکتر است مقدار متیل جیوه در ماهی های بزرگ بیشتر است.
چند مورد از برترین خواص ماهی
* روغن ماهی بیماری های قلبی را به صفر می رساند. لازم به توصیح است که اثر روغن ماهی بر سلامت قلب بیشتر از اثر مصرف سویا است.
* مقدار تری گلیسیرید خون را کم می کند.
* تجمع پلاکت های خونی را کم می کند.
* عملکرد سلول های خون رسان را زیاد می کند.
* ضربان قلب را تنظیم می کند.
* فشار خون را پایین می آورد.
* کلسترول خوب ( HDL ) را بالا می برد. این نکته برای بیماران دیابتی بسیار مفید می باشد.
* سلامت مغز را تامین می کند و برای بیماران مبتلا به MS مفید می باشد. مشاهده شده که افراد MS با مصرف ماهی، علائم و نشانه های این بیماری را کمتر بروز می دهند.
* درمان کننده دردهای کمر و گردن می باشد.
* اسید چرب امگا 3 از دیابت نوع 1 در کودکان جلوگیری می کند.
* مصرف امگا 3 توسط مادران باردار، موجب افزایش قدرت ذهنی و IQ (ضریب هوشی) نوزادشان می گردد.
روغن ماهی
* مادران باردار با مصرف روغن ماهی از زود متولد شدن نوزاد جلوگیری می کنند.
* روغن ماهی موجب افزایش متابولیسم بدن و به دنبال آن موجب کاهش وزن می گردد.
* روغن ماهی درمان کننده بیماری های تنفسی می باشد.
* اسید چرب امگا 3 بر سلامتی پوست اثر مثبتی دارد. این اسید چرب از خشک شدن و پوسته پوسته شدن، اگزما، جوش و دیگر بیماری های پوستی جلوگیری می کند. علاوه بر آن موجب تسریع در بهبود پوست بیمار می گردد.
* موجب سلامت و افزایش قدرت بینایی می گردد.
* از افسردگی و پریشانی جلوگیری می کند.
* باعث تقویت سیستم ایمنی می شود. لوپوس که یک بیماری سیستم ایمنی می باشد و می تواند منجر به مرگ شود، توسط کمبود امگا 3 رخ می دهد.