ترومبوز سیاهرگی عمقی یک لخته خون می باشد که در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی به وجود آمده است. در این مقاله نگاهی جامع به علائم، دلایل، درمان، تشخیص و پیشگیری از این بیماری داشته ایم. اگر می خواهید بیشتر با این بیماری آشنا شوید توصیه می کنیم که حتما این مقاله را مطالعه کنید و از دست ندهید. با ما همراه شوید.
ترومبوز سیاهرگی عمقی به معنای تشکیل لخته خونی در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی است. این اختلال که به DVT معروف است، بیشتر سیاهرگ‌های اندام تحتانی را درگیر میکند. ایجاد لخته‌های خونی در مسیر عروق خونی اندام‌ها، باعث اختلال جریان خون شده و درنتیجه منجربه انسداد نسبی یا کامل عروق خونی می‌گردد. اگرچه ترومبوز سیاهرگی (وریدی) عمقی بیشتر در سیاهرگ‌های اندام تحتانی اتفاق می‌افتد، ولی به علت استفاده از کاتترهای ساب کلاوین، وقوع آن در اندام فوقانی نیز در حال افزایش است.
یکی از مهمترین عوارض احتمالی ترومبوز سیاهرگی عمقی، آمبولی ریوی است که به علت انتقال لخته خونی به دستگاه گردش خون ریوی ایجاد می‌گردد. پیشگیری از آمبولی ریه مهمترین دلیل جهت درمان بیماران مبتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی است، چون ترومبوز در مراحل اولیه ممکن است سست و شکننده بوده و به خوبی به دیواره عروق متصل نباشد. آمبولی ریوی ممکن است منجربه مرگ بیمار گردد. از علایم آمبولی ریه، کوتاه شدن تنفس و درد قفسه سینه‌است که با تنفس عمیق شدت درد افزایش می‌یابد.
علل و عوامل:
زمانی که خون درون وریدهای عمقی پاها، آهسته تر از زمان معمول حرکت می کند یا زمانی که فاکتورهایی وجود دارند که تمایل خون به لخته شدن را افزایش می دهند و یا مواردی که لایه داخلی وریدها دچار آسیب شده باشد، ترومبوز وریدهای عمقی رخ می دهد.
عوامل تاثیرگذار در بروز این اختلال شامل موارد زیر است:
- زمانی که به مدت طولانی در حالت نشسته قرار می گیرید مثل پروازهای هوایی طولانی مدت ( بیشتر از 4ساعت)
- صدمات مثل شکستگی های لگن و ران
- جراحی های بزرگ مثل جراحی های استخوان و مفاصل
- محدودیت حرکتی یا ناتوانی در راه رفتن به دلیل بیماری و یا هرگونه مشکل سلامتی
- بیماریها از جمله برخی سرطانها، بیماریهای قلبی و واریس
- برخی از داروها از جمله قرصهای پیشگیری از بارداری
- سیگار کشیدن
- چاقی
- حاملگی
عوامل افزایش خطر
مواردی که به عنوان عامل افزایش خطر در ایجاد ترومبوز سیاهرگی عمقی محسوب می‌شوند عبارتنداز:
پس از اعمال جراحی (به ویژه جراحی‌های ارتوپدی)
قرار گرفتن در پوزیشن جراحی جک‌نایف
بی حرکتی
شکستگی‌ها
نارسایی احتقانی قلب
ضربه به سیاهرگ‌ها
تومورها یا بیماریهای بدخیم
حاملگی
ماه اول پس از زایمان
استفاده از ضدبارداری‌های خوراکی
طولانی شدن استراحت مطلق
وجود کاتتر ورید مرکزی
سابقه ترومبوز سیاهرگی عمقی
آمبولی ریوی قبلی
انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC)
آسیب طناب نخاعی
سکته مغزی
نشستن‌های طولانی مدت یا مسافرت طولانی با اتومبیل، اتوبوس، قطار و هواپیما
مشکل ژنتیکی که باعث ایجاد ترومبوز (لخته خونی) گردد
گاهی به علت وریدهای واریسی
افزایش سن
چاقی
بیماری بورگر
بیماری لوپوس اریتماتوی سیستمیک
داشن بیماریهای ناتوان کننده
استفاده از کاتترهای ساب کلاوین
سپتی سمی
پلی سیتمی یا اریتروسیتوز (افزایش گلبول‌های قرمز خون)
ترومبوسیتوز (افزایش پلاکت‌ها)
علائم و نشانه های بیماری ترومبوز سیاهرگی عمقی
بسیاری افراد با وجود داشتن ترومبوز وریدهای عمقی هیچگونه علامتی ندارند، اما سایرین ممکن است علایم و نشانه های زیر را بروز دهند:
- تغییر دما به صورت گرمی و تغییر رنگ پوست به صورت قرمزی در ناحیه
- احتمال ادم محیطی
- درد اندام درگیر که ممکن است مبهم یا شدید باشد
- حساسیت در مسیر سیاهرگ درگیر به هنگام لمس عمیق
- احتمال سیانوز که کمتر دیده می شود
- اتساع سیاهرگی سطحی که نادر است
- احتمال داشتن علایم مربوط به آمبولی ریه
- خستگی و احساس ناخوشی
- تب خفیف
تشخیص:
پزشک در مورد علایم و نشانه ها و همچنین سابقه بیماریها و داروهایی که مصرف می کنید از شما سوالاتی می پرسد ، شما را معاینه می کند و دور ساق هر دو پا را با هم مقایسه می کند ؛ علاوه بر این یک سری آزمایشات و بررسی ها برای تائید تشخیص انجام می شود مثل سونوگرافی، ونوگرافی (بررسی وریدهای مشکوک) و سی تی اسکن ( وضعیت خونرسانی به ریه را بررسی می کند) .
درمان
درمان ترومبوز سیاهرگی عمقی عبارتنداز:
استراحت مطلق و عدم تمرین درمانی در این دوره که مدت زمان آن به نظر پزشک متخصص بستگی دارد.
تجویز داروهای ضد انعقادی
اندام مبتلا باید بالاتر از سطح قلب قرار گیرد.
استفاده از جوراب‌های الاستیک
راه اندازی تدریجی بیمار با توجه به علایم و نشانه‌ها
رعایت برنامه‌هایی که باعث پیشگیری از بروز مجدد ترومبوز وریدی عمقی می‌گردد.
تنظیم یک برنامه دارو درمانی جهت تعیین میزان و مدت زمان مصرف دارو پس از دوره حاد درمان جراحی. عمل جراحی ممکن است در بیمارانی که تجویز داروهای ضد انعقادی احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد یا موارد خاصی از بیماریها صورت گیرد.
برنامه تغذیه‌ای مناسب
توصیه های لازم:
داروهای ضد انعقاد را هر روز در زمان مشخص( مثلا بین 8 تا 9صبح) مصرف کنید.
دست بندی تهیه کنید که لیست داروهای مصرفی برروی آن موجود باشد.
قبل از مصرف هر داروی جدید شیمیایی و حتی گیاهی، پزشک خود را مطلع کنید به این دلیل که داروهای زیادی وجود دارند که با عمل داروهای ضد انعقاد تداخل می کنند.
در صورتی که وارفارین مصرف می کنید از خوردن غذاهای حاوی ویتامین کا(سبزیجات برگ سبز تیره مثل اسفناج و کاهو) خودداری کنید.
بروز علایمی از قبیل ضعف، سردرد، سرگیجه، درد شدید معده، ادرار قرمز یا قهوه ای رنگ ، خونریزی از بینی و لثه ، مدفوع سیاه رنگ ، عدم توقف خونریزی از بریدگی ها و زخم ها را گزارش کنید.
در صورتی که اخیرا تحت درمان ترومبوز وریدهای عمقی قرار گرفته اید، پاهای خود را ماساژ ندهید چون باعث سست شدن لخته می شود.
قبل از انجام هرگونه اقدام پزشکی یا دندانپزشکی، پزشک مربوطه را در جریان مصرف داروهای خود قرار دهید.
آزمایشات خون را به صورت منظم و طبق موعد مقرر انجام دهید.
اصول پیشگیری
پیشگیری از بروز ترومبوز سیاهرگی عمقی مهمتر از درمان پس از ایجاد آن است. مواردی که باید جهت پیشگیری از ایجاد ترومبوز وریدی عمقی درنظر داشت عبارتنداز:
استفاده از داروهای ضد انعقادی قبل از عمل جراحی (به خصوص در موارد شکستگی‌های اندام تحتانی) و بعد از عملهای تعویض مفصل (زانو ویا لگن) موارد بستری خاص طبق نظر متخصص مربوطه.
باید بیمار را در اولین فرصت ممکن با توجه به مشکلاتش راه اندازی کرد.
استفاده از جوراب‌های الاستیک یا کفش مخصوص جهت جلوگیری و کاهش ادم.
حرکات فعال مچ پا و انگشتان
بالاتر قراردادن اندام‌ها جهت جلوگیری و کاهش تورم
پرهیز از بی حرکتی و نشستن‌های طولانی مدت
.
هر گونه کپی برداری با ذکر نام و منبع الودکتر مجاز می باشد
ترومبوز وریدی چه بیماری‌ای است؟