تنگی کانال نخاع یعنی چه؟
تنگی کانال نخاعی کمر زمانی بوجود می آید که کانال نخاع و فورامن عصبی (گذرگاه های عصبی) در کمر تنگ می شود و بر طناب نخاعی و ریشه عصب ها فشار وارد می کند و باعث بروز نارحتی و درد باسن، پا ،کمر و دیگر نواحی بدن می شود. اغلب افرادی که مبتلا به تنگی کانال نخاع کمر هستند، در نتیجه افزایش سن به آن دچار شده اند، اما تعدادی کمی از این بیماران به صورت مادرزادی این بیماری را دارند.در حدود ۷۵% از موارد تنگی کانال نخاعی در کمر (مهره‌های کمری) رخ می‌دهد. لازم به ذکر است که در اکثر موارد، تنگی کانال نخاعی کمر به ریشه اعصاب فشار می‌آورد که این امر به نوبه خود به درد پشت پا و یا حتی درد ساق پا می‌انجامد. میدانیم که نخاع در درون کانال استخوانی قرار دارد که از پشت سر هم قرار گرفتن مهره ها تشکیل شده است. اگر به دلایلی این کانال تنگ شود فضای مورد نیاز نخاع کم شده و به آن فشار وارد میشود. این فشار همچنین به اعصابی که از نخاع خارج شده و به اندام تحتانی میرود وارد گشته که موجب بروز علائم بیماری میشود. با جراحی تنگی کانال نخاعی کمر میتوان به بهبود آن کمک کرد.
علائم تنگی کانال نخاع چیست؟
مهمترین علائم عبارتند از:
کمردرد ممکن است باشد و ممکن است وجود نداشته باشد.
درد سوزاننده در باسن و اندام های تحتانی. این احساس درد و سوزش بر اثر همان فشاری است که روی ریشه های عصبی وارد میشود. وقتی اعصابی که در حال خروج از نخاع و رفتن به اندام تحتانی هستند فشرده میشوند درد در محلی احساس میشود که آن اعصاب باید در نهایت به آنجا بروند. بطور مثال اگر عصبی که باید به پشت ساق رفته و حس آنجا را تامین کند تحت فشار قرار گیرد درد در پشت ساق احساس میشود.
احساس بیحسی یا گزگز و سوزن سوزن شدن در باسن و ران و ساق پا. این مشکل هم بر اثر فشار به اعصاب ایجاد میشود
ضعیف شدن عضلات ران و ساق. وقتی فشار به عصب بیشتر میشود کارکرد حرکتی عصب هم مختل میشود. عضلاتی که آن عصب به آنها میرسد ضعیف میشوند و فرد احساس ضعف و سنگینی در هر دو اندام تحتانی میکند. ممکن است بیمار کلاً توانایی بالا آوردن مچ پایش را از دست بدهد و موقع راه رفتن پایش را روی زمین بکشد.
درد در نشستن و خم شدن به جلو کمتر میشود. در خم شدن به جلو و نشستن فضای بین مهره ای یعنی همان دهانه ای که ذکر کردیم باز تر شده فشار روی عصب کمتر میشود پس علائم بیمار در این حالات کاهش پیدا میکند.
تنگی کانال نخاعی چطور درمان می شود؟
به خاطر داشته باشید که برطرف شدن درد، هدف اصلی درمان در این بیماران نیست. در فیزیولوژی بدن، درد یک مکانیسم هشدار دهنده مهم است و به معنی وجود یک مشکل زمینه ای می باشد. به همین دلیل برطرف کردن درد، بدون حل مشکل اصلی می تواند در درازمدت فاجعه آمیز باشد و منجرب به جراحی کانال نخاعی کمری شود، چرا که موجب پیشرفت بدون سروصدای بیماری زمینه ای خواهد شد. روش های درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاع بر بازیابی سطح عملکرد و تسکین درد متمرکز میشود. اگرچه روش‌های غیرجراحی مشکل تنگی کانال نخاع را برطرف نمی‌سازد، علائم بسیاری از بیماران با بهره‌گیری از این روش‌ها برطرف میشود. انجام عمل جراحی ستون فقرات برای کمتر از 5 درصد بیماران مبتلا به تنگی نخاع ضرورت می‌یابد.
تغییر در حالت اندامی. بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع متوجه میشوند که خم کردن رو به جلوی ستون فقرات در زمان راه رفتن علائم آن ها را برطرف می‌سازد. دراز کشیدن و بالا آوردن زانوها تا قفسه سینه نیز منجر به تسکین علائم میشود. در این حالت‌ها فضای در دسترس عصب‌ها بزرگ‌تر میشود و در نتیجه بیمار می‌تواند مسافت بیشتری را طی کند.
دارو فشار روی عصب‌ها در بعضی موارد از ورمی التهابی نشأت می‌گیرد. مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب(NSAIDS) مانند آسپرین یا ایبوپروفن باعث تسکین علائم تنگی کانال نخاع می شود
استراحت استراحت پس از شروع مجدد تدریجی فعالیت مفید است. انجام تمرین‌های ایروبیک (هوازی) مانند دوچرخه‌سواری یا استفاده از دوچرخه ثابت غالباً پیشنهاد میشود.
فیزیوتراپی:
فیزیوتراپی معمولاً از ترکیبی از درمان غیرفعال و نرمش و حرکت‌های اصلاحی بهره می‌گیرد. درمان غیرفعال شامل کمپرس سرد یا گرم، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و ماساژ میشود. این درمان‌ها با توجه به شل کردن عضله‌های منقبض و تسکین درد یا ناراحتی، بیمار را برای درمان فعال تنگی کانال نخاع آماده می‌سازد. حرکت‌های اصلاحی نیز تمرین‌های کششی و تجویزی را برای پایدارسازی ستون فقرات، افزایش قدرت، استقامت و انعطاف‌پذیری دربرمی‌گیرد.
کشش (ترکشن):
ترکشن علیرغم مفید بودن برای برخی بیماران، نتایج بسیار محدودی را به دست می‌دهد.
تزریق:
تزریق در فضای اپیدورال رایج ترین تزریقی است که برای تسکین علائم تنگی کانال نخاع انجام میشود. در این روش که یکی از روش های جراحی بسته ستون فقرات محسوب می شود، دارو (معمولاً استروئید) داخل فضای پیرامون ریشه‌های عصبی خاص (فضای اپیدورال) تزریق میشود. تزریق این دارو از روش های درمان تنگی کانال نخاعی است که در کاهش التهاب و درد حاد منتشر شونده در دست‌ها یا پاها مؤثر است. سه تزریق معمولاً ظرف چند هفته انجام میشود.
طب سوزنی:
طب سوزنی تا حدی نه در موارد چندان شدید درد تنگی کانال نخاع را کاهش می‌دهد.
کایروپراکتیک (درمان دستی):
کایروپراکتیک درمانی است که در آن متخصص به منظور تنظیم و هم راستا کردن استخوان‌ها و بازیابی دامنه حرکتی طبیعی مفاصل به ناحیه معینی فشار وارد میکند. حرکت مناسب درد، گرفتگی یا اسپاسم عضلانی را کاهش می‌دهد و عملکرد سیستم عصبی و وضعیت سلامت عمومی را بهبود می‌بخشد.
ماساژ
ماساژ مناسب به دلیل شل کردن عضله‌های منقبض و از بین بردن اثر فشار باعث تسکین درد تنگی کانال نخاع می شود
بریس یا گردنبند و کمربند طبی. کمربند یا گردنبند طبی در تنگی کانال نخاعی گردن ، ستون فقرات را ثابت نگه می‌دارد و حرکت‌های دردناک را محدود می‌سازد.
جراحی:
در صورت موفقیت‌آمیز نبودن دیگر روش‌های درمانی در تسکین درد توصیه میشود تا به منظور از بین بردن فشار روی عصب‌های درگیر عمل جراحی تنگی کانال کمری انجام شود.