آمبولی به چه معنی است؟
واژه آمبولی به معنی انسداد شریان به وسیله یک جسم متحرک است. این جسم متحرک به طور معمول یک لخته خون است، اما گاهی اوقات یک توده چربی، یک حباب هوا، تکه‌ای از یک تومور یا دسته‌ای از باکتری‌هاست. این جسم متحرک به یک رگ خونی واقع در ریه‌ها وارد شده، در آنجا گیر افتاده و مانع از جریان خون می‌شود.بیشتر آمبولی‌ها از لخته‌های خون تشکیل شده و از سیاهرگهای اندام‌های تحتانی و لگن منشأ می‌گیرند.سیاهرگ‌ها، این لخته را به سمت بخش راست قلب منتقل کرده و از آنجا به ریه می‌فرستند.آمبولی‌ها می‌توانند از دیواره‌های قلب نیز منشأ بگیرند.اگر لخته‌ای در سمت چپ قلب درست شود و به جای ریه، به مغز یا سایر بخش‌های بدن برود یا زمانی که لخته جریان خون، بافت را قطع می‌کند، بافت دچار مرگ (انفارکتوس) می‌شود.آمبولی می‌تواند در همه شریان‌های کوچک روی دهد، اما ریه‌ها به طور چشمگیری مستعد این آسیب هستند، زیرا همه خون موجود در بدن، در هر بار گردش خون از ریه‌ها عبور می‌کند.
در کدام زایمان ها احتمال آمبولی بیشتر است؟
احتمال لخته شدن خون در هر دو نوع زایمان طبیعی و سزارین وجود دارد، اما در سزارین بیشتر است و مهمترین خطری که جان مادران باردار را در صورت انجام عمل سزارین تهدید می کند، همین عارضه است. آمبولی به معنی یک توده داخل عروقی جداشده و در حال حرکت است. این توده می تواند جامد، مایع یا گاز باشد و در محلی دورتر از محل تشکیل خود متوقف شود.
چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟
مادرانی که زمینه ایجاد لخته خون را دارند یعنی آنهایی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند و یا اینکه حداقل سه بار سقط کمتر از سه هفته داشته اند، باید پیش از زایمان شناسایی شوند، زیرا زایمان به طور کلی همراه با خونریزی است و برای رفع عامل خطر، باید این مادران شناسایی شوند تا درمان آنها به موقع آغاز شود.
آمبولی یا لخته خون ازجمله عوارض زایمان است که به گفته پزشکان خطر بروز آن در مادرانی که به صورت سزارین زایمان می کنند، دو برابر افزایش می یابد.
چه عواملی در ایجاد این لخته خون ها نقش دارند؟
عامل ایجاد لخته خون در مادران باردار بیشتر ژنتیکی است که آن را توسط آزمایشگاه می توان تشخیص داد؛ اما علاوه بر عوامل ژنتیکی از آنجایی که علت اصلی ایجاد لخته خون اضافه شدن هورمون استروژن طی بارداری است، پس از زایمان اگر مادر روی تخت بخوابد و حرکت نداشته باشد، لخته خون در او ایجاد می شود.
چرا بعد از زایمان دچار آمبولی می شویم؟
زایمان موجب ایجاد صدمه بافتی می‌شود لذا بدیهی است و در بارداری امکان لخته شدن خون در عروق (ترومبوز) افزایش پیدا می‌کند. محل ایجاد خون لخته شده یا ترومبوز غالباً در سیاهرگهای عمقی مخصوصاً سیاهرگهای عمقی پشت پا است که به آن ترومبوز وریدی عمقی گفته می‌شود.
چگونه از لخته شدن خون جلوگیری کنیم؟
مادران پس از زایمان و به محض اینکه توانایی راه رفتن را پیدا کردند، باید از تخت پایین بیایند و راه بروند زیرا این حرکت مانع از ایجاد لخته خون می شود.
مصرف مایعات فراوان و تحرک پس از عمل جراحی می‌تواند مانع لخته شدن خون در رگ‌ها و آمبولی شود. برخلاف تصور برخی زنان چیزی به نام استراحت پس از زایمان وجود ندارد زیرا استراحت موجب لخته شدن خون می‌شود چنانچه فردی مجبور است در تخت بماند باید پاهای خود را مدام تکان بدهد.
بعد از عمل جوراب‌های واریس بپوشید و ورزش‌های مخصوص انجام دهید
جهت جلوگیری از بی‌تحرک شدن خون در پاها حین جراحی وسایلی دور پاها قرار می‌گیرد که خون را در داخل آنها به جریان می‌اندازد و بعد از عمل نیز استفاده از جوراب‌های واریس و ورزش‌های مخصوص برای جلوگیری از لخته شدن خون و احتمال ایجاد ترومبوز باید استفاده شود.
نقش آب در ایجاد لخته خون چیست؟
نکته مهم این است که بعد از زایمان یا سزارین هر زمان که فرد اجازه خوردن پیدا کرد از مایعات کافی استفاده کرده چرا که کم‌آبی فاکتور مستعد کننده برای ایجاد لخته خون و عوارض بعدی آن است.