سرطان خون چیست
سرطان خون به کلام ساده ایجاد اختلال در تولید و عملکرد سلول‌های خونی است که در مردان شیوع بیشتری نسبت به زنان دارد
خون شامل سه بخش است؛ گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها. گلبول‌های سفید یا همان سربازان بدن، وظیفه دفاع از بدن در مقابل عوامل خارجی را به عهده دارند. گلبول‌های قرمز اکسیژن را به بافت‌های بدن رسانده و مواد زاید را از بافت‌ها جمع می‌کنند و پلاکت‌ها وظیفه انعقاد خون را به عهده دارند.
در بیماری سرطان خون، این روند شکل غیر عادی به خود گرفته و تولید بی رویه سلول‌های خونی، کار سلول‌های طبیعی خون، مثل مبارزه با عفونت‌ها یا جلوگیری از خونریزی‌ها را مختل می‌کند.
انواع سرطان خون را بشناسید
سرطان های خونی به سه دسته کلی تقسیم می شوند. این دسته ها شامل:
سرطان خون لوکمی یا لوسمی(Leukemia)
این سرطان یکی از انواع سرطان های درون مغز استخوان بوده، واژه لوسمی به معنی خون سفید است و شامل تولید غیرطبیعی سلول های خونی سفید می شود. لوسمی یکی از چهار سرطان شایع در میان کودکان است. تعداد بالای سلول های سفید باعث اختلال توانایی این سلول ها در مبارزه با عفونت ها شده و همچنین باعث نقص توانایی مغز استخوان برای ساختن سلول های قرمز و پلاکت خون می شود.
سرطان خون لنفومی(Lymphoma)
این نوع سرطان خون سیستم لنفاوی را که وظیفه آن دفع مایعات زیادی از بدن و همچنین تولید گلبول سفید خون است، تحت تاثیر قرار می دهد. لنفوسیت ها (Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود.
سرطان خون میلوما(Myeloma)
این نوع سرطان خون سلول های پلاسما را هدف قرار داده و مانع تولید آنتی بادی در بدن می شود و سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت ها ضعیف و حساس می کند.
تمام علائم سرطان خون را بشناسید
سرطان خون علائم ظریف و غافلگیر کننده ای در سراسر بدن ایجاد می کند که نیاز به بررسی جدی دارد.
خستگی و ضعف
تنگی نفس
کبودی بیش از حد یا خودبخودی
خونریزی غیرمعمول
لثه های متورم و بزرگ شده
احساس پف کردن یا پر بودن
ناراحتی یا درد در قسمت بالایی سمت چپ شکم
تب یا لرز
تعریق شبانه
سردرد ضربان دار
رنگ پریدگی شدید
درد استخوان
ورم غدد لنفاوی
بثورات پوستی
عفونت های مکرر یا در بازه زمانی مشخص
چه کسانی در معرض ابتلا به سرطان خون هستند؟
به‌طور کلی علل سرطان خون ناشناخته هستند، اما چند عامل شناسایی شده‌اند که می‌توانند ریسک ابتلای به سرطان خون را در شما افزایش دهند که عبارتند از:
سابقه‌ی ابتلا به سرطان خون در خانواده؛
مصرف دخانیات، چراکه ریسک ابتلا به AML یا لوسمی حاد میلوئیدی را افزایش می‌دهد؛
اختلالات ژنتیکی نظیر سندرم داون؛
اختلالات خون نظیر سندرم میلودیسپلاستیک که گاهی سندرم پیشا-لوسمی نیز خوانده میشود؛
سابقه‌ی درمان سرطان از طریق شیمی‌درمانی یا پرتوافکنی؛
قرار گرفتن مقابل سطوح بالایی از پرتو؛
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی نظیر بنزن.
تشخیص سرطان خون چگونه صورت می گیرد
– معاینه و ارزیابی بزرگ شدن کبد، طحال، غدد لنفاوی زیر بغل، کناره ران و گردن
– تست های خونی برای ارزیابی تعداد سلول های خونی نابالغ
– نمونه گیری از مغز استخوان
– نمونه گیری از مایع نخاع
– روش های تصویربرداری نظیر عکسبرداری با اشعه ایکس، سونوگرافی و سی تی اسکن
روند تشخیص می‌تواند دربرگیرنده موارد زیر باشد:
آزمایش جسمی:
شناسایی نشانه‌های فیزیکی و جسمی لوکمی مثل رنگ پریدگی ناشی از کم خونی، و ورم غده‌های لنفاوی، کبد یا طحال
آزمایش خون:
شمارش تعداد گلوبول‌های سفید یا پلاکت‌های خون
آزمایش سیتوژنتیک:
این آزمایش تغییرات ایجاد شده در کروموزوم‌ها، از جمله وجود کروموزوم فیلادلفیا را بررسی می‌کند.
آزمایش نمونه مغزاستخوان
برای تایید تشخیص لوکمی و تعیین نوع و میزان پیشرفت آن در بدن، نیاز به آزمایش‌های بیشتر است.
درمان سرطان خون
شیمی درمانی شیوه معمول درمان سرطان خون است، اما بسته به نوع سرطان خون و سن بیمار می‌تواند شیوه درمان تفاوت کند.
پیوند مغز استخوان نیز از دیگر شیوه‌های درمان محسوب میشود.
پیوند سلول‌های بنیادی نیز جزء شیوه‌های نوین درمان این بیماری است.
سایر روش های درمانی عبارتند از:
– پرتو درمانی (رادیوتراپی)
– درمان های بیولوژیکی
– تزریق خون
– استفاده از داروهایی که مانع از تخریب سایر سیستم های بدن تحت تأثیر انتشار سرطان می شوند.
با چه علائمی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما هر یک از علائم ذکر شده در بخش بالا را مشاهده کردید و نتوانستید توضیح مناسبی برای آن پیدا کنید، باید به پزشک مراجعه کنید تا سلول های خون شما شمارش شوند.
اگر شما خونریزی غیر قابل توضیح، تب بالا و یا تشنج را تجربه کردید، ممکن است به بیماری سرطان خون حاد مبتلا شده باشید و به درمان اورژانسی نیاز داشته باشید.
اگر شما در مراحل درمان سرطان خون هستید و متوجه نشانه هایی مبنی بر عود بیماری از جمله عفونت و یا خونریزی های با دلایل ساده شدید باید به پزشک مراجعه کنید و مورد آزمایش های مجدد قرار بگیرید.
پیشگیری از سرطان خون
راهی برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد ولی راه های ساده و کلی آن این است: سیگار نکشیدن و تا جایی که امکان دارد در معرض اشعه و پوتو درمانی قرار نگرفتن.