لوپوس یعنی چه؟
لوپوس اریتماتوز سیستمیک SLE یک بیماری خودایمنی مزمن است که می تواند ارگانهای متعددی یخصوص پوست ،مفاصل،خون ،کلیه ها وسیستم عصبی مرکزی را در بدن درگیر کند. منظور از “مزمن بودن ” این است که بیماری می تواند برای یک مدت طولانی باقی بماند. منظوراز “خودایمنی ،”وجود اختلالی است در سیستم ایمنی که در آن سیستم ایمنی بجای محافظت بدن در مقابل ویروس ومیکروب ،به بافت های خود بیمار حمله می کند. نامگذاری” لوپوس اریتماتو سیستمیک” به اوایل قرن بیستم بر می گردد. منظور از “سیستمیک” این است که تعداد زیادی از ارگانهای بدن در گیر می شوند. کلمه “لوپوس” ازکلمه لاتین بمعنی “گرگ ” مشتق شده وبه بثورات پوستی پروانه ای شکل خاص روی صورت این بیماران ، که مشابه طرح سفید رنگ روی صورت گرگ هستند ،اطلاق می گردد. واژه”اریتماتوز”بزبان یونانی بمعنی” قرمز” است وبه قرمزی بثورات پوستی اطلاق می گردد.
انواع لوپوس
لوپوس به دو نوع DLE و SLE تقسیم بندی می شود. نقطه هدف DLE معمولا پوست است و روی ارگان های دیگر بدن تاثیر نمی گذارد. نوع SLE جدی تر است و علاوه بر پوست، اندام های حیاتی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در نوع شدید بیماری، بافت مفاصل و عضلات و غشای ریه، قلب، کلیه ها و مغز آسیب می بیند. تشنج، افسردگی، گیجی و سکته مغزی، از عوارض لوپوس هستند.
علت این بیماری چیست؟
لوپوس یک بیماری سیستم خود ایمنی است بدین معنی که سیستم ایمنی که باید از بدن بر علیه میکروب های خارجی دفاع کند سلولهای خود را به غلط بیگانه تصور کرده و بر علیه آنها وارد عمل میشود. روماتیسم مفصلی هم نوعی بیماری خود ایمنی است. علت این عملکرد معیوب سیستم ایمنی به درستی شناخته شده نیست ولی بنظر میرسد عواملی مانند بعضی عفونت ها، داروها یا تابش نور خورشید میتواند شروع این اختلال را نسهیل کند. تغییرات هورمونی بر روی این بیماری تاثیرگذار هستند و شاید به همین علت بیماری لوپوس در زنان شایعتر است.
علائم لوپوس
درد مفاصل و عضلات : درد مفاصل و عضلات در اغلب مبتلایان به لوپوس وجود دارد. در بعضی از بیماران مفاصل معدودی گرفتار شده اند در حالیکه در تعدادی دیگر مفاصل زیادی دردناک میشوند. مفاصل کوچک دست و پا شایعترین مفاصل گرفتار هستند ولی مفاصل مچ دست، آرنج، زانو و مچ پا ها هم ممکن است گرفتار شوند. ممکن است درد مدتی در یک مفصل باشد و بعد از مدتی در مفصلی دیگر احساس شود. بجز درد مفصلی مشکل دیگر احساس خشکی در مفصل است که در صبح ها و بعد از برخاستن از خواب بیشتر است. مفاصل ممکن است قرمز شوند. درد مفصلی ممکن است چند ساعت تا چند ماه طول بکشد و ممکن است خفیف و یا شدید باشد. گاهی اوقات مفصل گرفتار شده قدری متورم هم میشود ولی تخریب مفصلی مانند آنچه در روماتیسم مفصلی دیده میشود در بیماری لوپوس وجود ندارد.
فنومن رینود : فنومن رینود Raynaud’s phenomenon به وضعیتی میگویند که سرما یا استرس موجب اسپاسم عروق در قسمتی از اندام میشود. علامت این اسپاسم معمولا درد در انگشتان دست یا پا است. فنومن رینود در بیماری لوپوس به علت التهاب عروق خونی ایجاد میشود و گاهی اوقات چنان شدید شده که منجر به گانگرن و سیاه شدن انگشت میشود.
پوست، دهان و مو : ضایعه پوستی بیمار مبتلا به لوپوس بصورت قرمزی به شکل پروانه بر روی بینی و دو طرف گونه در سه چهارم بیماران دیده میشود و نیمی از این ضایعات پوستی در معرض نور خورشید تشدید میشوند. این قرمزی پوستی بر روی پوست دست ها یعنی جاهاییکه در معرض تابش نور خورشید هستند هم دیده میشود. در 60 درصد بیماران این ضایعات پوستی به نور خورشید حساسند. زخم های داخل محوطه دهان و ریزش مو هم از دیگر علائم لوپوس است.
خون : اغلب این بیماران یک کم خونی خفیف دارند. گاهی هم کاهش مقدار گلبول های سفید و یا پلاکت در بیماران مبتلا به لوپوس دیده میشود. گاهی اوقات غدد لنفاوی این بیماران متورم و بزرگ میشوند
قلب و ریه : در بیمار مبتلا به لوپوس ممکن است پرده دور قلب و پرده دور ریه ملتهب شده که موجب درد قلب و یا درد ریه میشود
کلیه : در 30 درصد مبتلایان به لوپوس کلیه ملتهب میشود که نتیجه آن دفع پروتئین از طریق کلیه در ادرار است.
مغز و سیستم عصبی : افسردگی و اضطراب در این بیماران شایع است. سردرد، احساس گزگز یا خواب رفتگی در اندام و تشنج ممکن است در بیماران دیده شوند.
دستگاه گوارش : درد شکم، تهوع و استفراغ ممکن است از علائم این بیماری باشند.