کارهایی که باید بکنیم
مایعات و املاح از دست رفته توسط محلول های خوراکی و یا به صورت وریدی در افرادی که قادر به تغذیه از راه دهان نیستند. در شیر خواران تغذیه باشیر مادر ادامه یابد؛ چرا که سبب تأمین آب و انرژی و املاح کافی برای نوزاد می گردد. در نوزادانی که از شیر خشک تغذیه میشوند میتوان به مدت 24 ساعت شیر را به مقدار 50% رقیق کرده و به جای آن از محلول های ORS جهت تأمین مایعات و الکترولیت ها استفاده کرد. استفاده از ORS در بیمارانی که از طریق لوله غذا دریافت می کنند ضروری است.
پس از تسکین اولیه بیمار (بعداز 12 ساعت) رژیم غذایی که حداقل باقیمانده را در روده بجای می گذارد کم فیبر و غنی از انرژی و پروتئین باشد، آغاز می شود. غذا باید در وعده های متعدد و با حجم کم به بیمار داده شود. این دستور غدایی شامل:
- کربوهیدرات های پیچیده نظیر کته، نان سوخاری، بیسکویت های ساده و بدون کرم و سبوس و پوره سیب زمینی
- مواد غذایی حاوی فیبرهای محلول؛ پوره موز، سیب خام یاپخته ، دانه به و…
- محصولات لبنی تخمیری مانند ماست، پنیرهای ساده کم چرب، دوغ های بدون گاز
- مواد غذایی غنی از پروتئین مانند آبگوشت ساده کم چرب، گوشت ماهیچه و انواع گوشت های بدون چربی آب پز یا کبابی
- چای رقیق
پس از بهبودی نسبی می توان پوره سبزیجات و سبزیجات پخته را به تدریج وارد برنامه غذایی نمود.
مکمل های ویتامین بخصوص ویتامین ث و ب 1 (ویتامین های محلول در چربی در موارد اسهال چرب) املاح از جمله آهن بخصوص در اسهال خونی، روی، منیزیم و کلسیم سبب بهبود وضعیت سوخت وساز بدن می شود.
استفاده از کره حیوانی، روغن نارگیل و روغن هسته خرما در دوره اسهال مخصوصاً اسهال چرب می تواند تا حدود زیادی جهت تأمین انرژی کمک کند و بهتر است این نوع چربی همراه سایر مواد غذایی مصرف شود تا جذب بهتری داشته باشد.
چه غذاهایی بخوریم؟
موز
موز یکی از موادی است که برای سیستم گوارشی که بههنگام اسهال به هم ریخته، مناسب می باشد، زیرا میوهای ملایم و سهلالهضم می باشد. موز به علت دارا بودن پتاسیم فراوان، می تواند در جایگزین کردن الکترولیتهایی که در اثر اسهال از بدن دفع شدهاند، کمک کند. از طرفی موز بهعلت داشتن پکتین فراوان (نوعی فیبر قابل حل) می تواند به جذب و حفظ مایعات در رودهها کمک کرده و از دفع آب و سایر مواد مورد نیاز بدن جلوگیری می کند. موز همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از یک نوع فیبر قابل حل بهنام اینولین (Inulin) می باشد که یک پروبیوتیک است که به رشد و تقویت باکتری های مفید بدن که در روده زندگی می کنند، کمک می کند.
برنج سفید و سیب زمینی
برنج و سیب زمینی از مواد نشاستهای هستند که سهلالهضم و کم فیبر بوده و برای معده و رودههایی که در اثر اسهال به هم ریختهاند مناسبند. برنج را بهصورت کمتر و بدون اضافه کردن کره و یا روغن مصرف کنید، زیرا چربی برای سیستم گوارشی که دچار اسهال شده مضر میباشد.
سیب درختی
سیب نیز مانند موز حاوی پکتین فراوان میباشد. البته سیب خام بهعلت فیبر فراوانی که دارد برای سیستم گوارشی و رودههایی که دچار اسهال شدهاند مناسب نمیباشد و باید سیب را بهصورت پخته (کمپوت) مصرف نمود تا هضم آن بر دستگاه گوارش آسانتر باشد. در این صورت علاوه بر بهرهمند شدن از پکتین موجود در سیب از سایر مواد مغذی آن نیز بدن بهرهمند میشود.
نان تست و بیسکویت بدون شکر
زمانی که در شرایط سلامت هستید و معده و رودههای شما دچار اسهال نشدهاند، حتیالامکان از غذاهای کامل (حاوی سبوس) استفاده کنید؛ اما زمانی که دچار اسهال میشوید بهتر است از مواد غذایی غیر سبوسدار استفاده نمائید زیرا هضم آن برای رودههای دچار اسهال آسانتر میباشد. استفاده از بیسکویت بدون شکر مانند چوب شور بهعلت دارا بودن نمک در دورة اسهال مناسب میباشد.
ماست
معمولاً در طی مدتی که دچار اسهال میشوید، توصیه میشود از مصرف محصولات لبنی خودداری کنید اما ماست و دوغ از این قانون مستثنی میباشند. سعی کنید از دوغ و یا ماستهایی که پروبیوتیک میباشند استفاده کنید، زیرا به حفظ باکتریهای مفید موجود در روده کمک میکنند و سبب تقویت سیستم گوارشی بدن میشوند.
مرغ
گوشت مرغ بخار پز شده بهعلت دارا بودن بافت نرم و سهلالهضم بودن پروتئین آن، در دورة اسهال توصیه میشود زیرا از این طریق میتوان مقادیری مواد مغذی و مورد نیاز را به بدن رسانید. کره و انواع روغنها برای سیستم گوارشی که دچار اسهال شده است مناسب نمیباشد. بنابر این از سرخ کردن و یا تفت دادن گوشت مرغ در این زمان خودداری کرده و آن را به شکل بخارپز مصرف کنید.
تمشک آبی
تمشک آبی خشک شده، داروی مناسبی برای دورة اسهال میباشد. جویدن تمشک آبی و یا جوشانیدن و دم کردن آن به شکل چای و مصرف نمودن آن توصیه میشود. تمشک آبی بهعلت دارا بودن تانن سبب تسکین معده و رودههای التهاب دیده در اثر اسهال میشود. این میوه همچنین حاوی ترکیبات ضد باکتری و منبع خوبی از آنتیاکسیدانها میباشد و بهعلت دارا بودن فیبر محلول پکتین برای بیماری اسهال بسیار مفید میباشد.
نوشیدنی های گیاهی
از میان انواع نوشیدنیهای گیاهی میتوان به دو نوع آن اشاره کرد: نعنا و بابونه
- چای نعنا- نعنا بر روی سیستم گوارشی معده و رودهها، اثر مسکن داشته و سبب تسکین عضلات موجود در جدار رودهها شده و انقباضهای رودهای را کاهش میدهد. چای نعنا همچنین سبب کاهش نفخ و گازهای رودهای میشود.
- چای بابونه- چای بابونه نیز در کاهش التهابات معده و روده مؤثر بوده و اسپاسمهای رودهای را کم میکند.