بعضی آزمایش ها مخصوص افرادی با جنسیت و یا سنی خاص است. مثلا به دلیل تغییرات در واکنش ها و هورمون های بدن، برای زنان و مردان با سن های بالا و پایین آزمایشات خاصی انجام می شود. اگرخانم با سن بالای 30 سال هستید بهتر است شروع کنید و این آزمایشات را انجام دهید چون آزمایشات لازم و ضروری برای خانم ها می باشد. آزمایشات لازم و ضروری برای خانم های بالای 30 سال را در این مقاله بخوانید.
1. غربالگری وضعیت کلسترول خون و انجام تستهای مربوط به لیپوپروتئین ها
دو نوع اصلی چربی های خون عبارتند از کلسترول و تری‌گلیسرید. معمولا چربیها که لیپید هم نامیده می‌شوند در خون بصورت ترکیب با پروتئین های خاصی در جریان هستند که این ترکیبات لیپوپروتئین نامیده می‌شود.
کلسترول نوعی از لیپوپروتئین های خون است که می‌تواند به مرور در دیواره رگها رسوب کرده و موجب بروز بیماریهای قلبی عروقی گردد، بنابر این مقدار کلسترول خون معیار پیش بینی کننده معتبری برای ارزیابی خطر احتمالی ابتلا به بیماریهای قلبی مانند احتمال سکته قلبی به شمار میرود. توجه به سطح کلسترول خون برای خانمها از اهمیت ویژه ایی برخوردار است زیرا ممکن است سطح این لیپوپروتئین بعد از یائسگی در خون افزایش یافته و فرد را در معرض بیماریهای قلبی عروقی قرار دهد، بنابراین اگر خانمی در زمان یائسگی یا قبل از آن کلسترول خون بالایی داشته است باید توجه بیشتری به این امر داشته باشد.
کلسترول، خود به دو شکل در بدن وجود دارد که عبارتند از HDL یا همان لیپوپروتئین با تراکم بالا که در اصطلاح عموم مردم به چربی خوب معروف است و وظیفه آن حمایت از قلب و عروق و پیشگیری از بروز بیماریهای قلبی عروقی است و دیگری LDL یا لیپوپروتئین با تراکم پائین که عموما چربی بد نامیده می‌شود و با رسوب در دیواره رگها از جمله رگهای خود قلب موجب کاهش خونرسانی به قلب و سایر ارگانها شده و موجبات افزایش خطر سکته قلبی و مغزی را فراهم می‌کند.
نتیجه آزمایش چربیهای خون بصورت کلسترول توتال و تری گلیسرید توتال گزارش می شود و در صورت درخواست پزشک مقادیر HDL و LDL هم بطور جداگانه ذکر می‌گردد. اگر خانمی فاکتورهای خطرزا برای بیماریهای قلبی دارد، مانند ابتلاء والدین به بیماریهای ایسکمیک قلب (کاهش خونرسانی) یا مصرف سیگار توسط فرد، بهتر است که اجزاء چربی خون و به عبارتی مقادیر HDL و LDLخون هم اندازه گیری شود. چون این تستها در صورت افزایش چربی خون حساسیت بیشتری در ارزیابی خطر قلبی عروقی ناشی از رسوب چربی دارند.
مقدار کلسترول توتال نشان دهنده مجموع کلسترول خوب و بد خون است که در افراد سالم باید زیر 220 میلیگرم در دسی لیتر حفظ گردد. مقدار تری‌گلیسرید نیز باید زیر 150 میلیگرم در دسی لیتر باشد.
مقدار مطلوب برای HDL بالای 40 میلیگرم در دسی لیتر است زیرا مطالعات نشان داده که مقادیر زیر 40 با خطر بیماری انسداد شریانی همراه است. مقدار مطلوب LDL در بیماری که فاقد فاکتورهای خطر زا است زیر 160 میلیگرم در دسی لیتر در نظر گرفته می شود.
زمان شروع غربالگری: از 20 سالگی
فواصل انجام غربالگری: هر 5 سال یکبار. اگر مقادیر گزارش شده در غربالگری بالاتر از میزان طبیعی باشد ممکن است که آزمایشات غربالگری بعدی هر 6 ماه تا یکسال، یکبار تکرار گردد.
2. بررسی وضعیت فشار خون
در نگاه اول اندازه گیری فشار خون کار ساده‌ایست اما اندازه گیری منظم آن مهمترین کاری است که می توانید برای حفظ سلامت حال و آینده خود انجام دهید.
هنگامی که فشار خون شما بالاتر از 90/140 (همان 14 روی 9) برود موجب افزایش فشار روی قلب شما می شود که می‌تواند خطر حملات قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد. بنابراین از نظر پزشکی بالا بودن فشار خون به مقدار بیش از 140 روی 90 در بیش از 2 بار اندازه گیری فشار خون، بیماری پرفشاری خون محسوب شده و نیازمند پیگیری و درمان است. البته اگر فقط فشارخون ماگزیمم، بالای 140 باشد (بافشار خون مینیمم طبیعی) و یا فقط فشار خون مینیمم، به تنهائی بالاتر از 90 باشد (بافشار خون ماگزیمم طبیعی) این دو حالت نیز جزو پرفشاری خون محسوب می شود.
زمان شروع غربالگری: از هر سنی می‌توان غربالگری را شروع کرد اما بهتر است که از دوران کودکی شروع شود.
فواصل انجام غربالگری: هر سال یکبار. اگر مقدار فشار خون در دوبار اندازه گیری بالا بود یا فرد در حال دریافت داروهای ضد فشار خون بود، دفعات بعدی معمولا هر 6 ماه یکبار تکرار می شود.
3. بررسی از نظر دیابت
دیابت در خانمها می تواند منجر به یک عارضه منحصر به فرد شود، این عارضه اثری است که دیابت بر روی حاملگی دارد. البته حاملگی نیز بر روی دیابت فرد مبتلا تاثیر گذار است و موجب تشدید آن می‌شود. در تعدادی از زنان دیابت برای اولین بار در طی حاملگی بروز می کند که به آن دیابت حاملگی گفته می شود و برای جنین و مادر، هردو خطرناک است.
بنابراین دیابت را در خانمها به دو گروه کلی می توان تقسیم کرد. گروه اول زنانی هستند که از مدتها قبل از بارداری دچار دیابت و عوارض آن هستند که در این گروه حاملگی بر روی دیابت شان اثر گذاشته، ممکن است آن را تشدید کند. و گروه دوم زنانی هستند که قبل از حاملگی دچار دیابت نبوده اند اما بعد از آن به خصوص در سه ماهه دوم حاملگی دچار دیابت می‌شوند. در این گروه معمولا دیابت حاملگی بعد از زایمان برطرف می‌شود، اما معمولا نشان دهنده این است که فرد در آینده احتمال ابتلای بیشتری به دیابت دارد.
غربالگری دیابت در دوران حاملگی صرفا از طریق اندازه گیری قند خون ناشتا نیست، بلکه بهترین روش غربالگری در طی بارداری استفاده از تست تحمل گلوگوز به دنبال تجویز 50 گرم گلوکوز است که در صورت مختل بودن این تست (قند خون بالای 140 ) قدم بعدی برای تشخیص دیابت استفاده از تست تحمل گلوگوز بدنبال تجویز 100 گرم گلوکوز است.
برای غربالگری دیابت در خانمهای غیرحامله، مانند آقایان، معمولا قند خون ناشتا، به عنوان اولین قدم، درخواست می شود و معمولا فرد باید به مدت 9 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشد. اگر در فردی که علامت بالینی دیابت (مانند پرخوری، پرنوشی و پر ادراری) را ندارد مقدار قند خون ناشتا در دو مرتبه اندازه گیری، بیش از 125 میلیگرم در دسی لیتر بود بیماری دیابت در نظر گرفته می‌شود البته در فردی که علائم بالینی دیابت را دارد مقدار بالاتر از 125 حتی در یک مرتبه اندازه گیری هم اثبات کننده ابتلا به دیابت است. اگر میزان قند خون غیرناشتا در فردی بالاتر از 200 میلیگرم در دسی‌لیتر بود و همزمان علائم دیابت نیز حضور داشت این حالت نیز برای تشخیص دیابت کافیست.
در صورتیکه میزان قند خون ناشتا بین 100 تا 125 گزارش شود یا یک مرتبه اندازه گیری قند خون غیرناشتا بالای 200 گزارش شود و بیمار یافته ایی به نفع دیابت نداشته باشد از تستهای تحمل گلوکز(قند) به عنوان دومین قدم غربالگری استفاده می کنیم. در این روش پزشک مقدار 75 گرم گلوکوز یا قند به بیمار تجویز می کند و میزان قند خون بیمار بعد از 2 ساعت از مصرف قند سنجیده می شود، اگر این مقدار زیر 140 بود بیماری دیابت رد می شود و اگر بالای 200 بود فرد مبتلا به دیابت است. امروزه مطالعات انجام شده نشان داده که هرچند مقادیر بین 140 تا 200 جزو بیماری دیابت طبقه بندی نمی شود با وجود این با افزایش خطر بیماریهای قلبی عروقی همراه است و بدین جهت این بیماران و بیمارانی که میزان قند خون ناشتای آنها بین 100 تا 125 اندازه گیری شده است، وضعیت پیش دیابتی در نظر گرفته شده و احتمال میرود که در آینده به دیابت مبتلا خواهند شد.
زمان شروع غربالگری: در ابتدای حاملگی و یا از 45 سالگی به شرطی که فرد هیچ فاکتور خطر یا علامتی به نفع دیابت نداشته باشد. اما اگر فرد چاق است، فشار خون بالا دارد، یا سابقه فامیلی مثبت از نظر ابتلا به دیابت دارد بهتر است غربالگری را از سنین پائین تر از 45 شروع کند .
فواصل انجام غربالگری: در افرادی که هیچ عامل خطرزای دیگری وجود ندارد هر 3 سال یکبار.
4. بررسی تراکم استخوان
بر اساس آمار بنیاد ملی استئوپروز امریکا، سالانه 10 میلیون نفر در این کشور به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند، که 80 درصد آنان را زنان تشکیل می‌دهند بنابراین این بیماری از اهمیت بالائی برخوردار است.
از دست دادن تراکم و استحکام استخوان، استئوپروز یا پوکی استخوان نامیده می‌شود. در خانمها معمولا بدنبال یائسگی و کاهش سطح استروژن خون، توده استخوانی کاهش می یابد و میزان کلسیم آن در کنار سایر اجزائ پروتئینی استخوان که موجب استحکام آن می شوند، کاهش می یابد و منجر به نازک شدن دیواره استخوان و ضعیف تر شدن آن در مقابل ضربات می‌گردد. برای غربالگری از نظر پوکی استخوان، معمولا دستگاه تصویر برداری مخصوصی که با اشعه X کارمی‌کند مورد استفاده قرار می‌گیرد که دستگاه DXA نامیده می‌شود. این دستگاه تراکم استخوان‌های ستون فقرات، ران و مچ شما را تعیین کرده و نتایج آنرا با میانگین تراکم استخوانی افراد هم سن، هم جنس و هم نژاد شما مقایسه می‌کند و در صورتی که از میزان مشخصی کمتر بود به عنوان پوکی استخوان گزارش می کند.
زمان شروع غربالگری: از 65 سالگی باید غربالگری را شروع کرد بطوریکه هر خانم 65 ساله ایی باید یک گزارش تراکم استخوان با DXA داشته باشد، اما زنانی که سابقه برداشتن رحم و تخمدانها را داشته باشند و یا یائسه شده اند و فاکتورهای خطر کاهش تراکم استخوان مانند لاغری، مصرف دراز مدت کورتونها، یا سابقه شکستگیهای متعدد را دارند باید با پزشک خود مشورت کنند که در صورت نیاز از همین الان مورد غربالگری قرار گیرند.
فواصل انجام غربالگری: هر5 سال یکبار.
5. بررسی وضعیت ویتامین D
اگرچه تست غربالگری وضعیت ویتامینD بدن هنوز جزو تستهای غربالگری رسمی نیست، با وجود این روز به روز بر تعداد پزشکانی که انجام آنرا در سنین بالای 45 سال توصیه می‌کنند افزوده می‌شود زیرا اخیرا پزشکان دریافته‌اند که ویتامین D یک ماده غذائی کلیدی است که علاوه بر حفظ استحکام استخوانها در مقابل ایجاد سرطان و عفونتها نقش حفاظتی دارد. بسیاری از زنان دچار کاهش سطح ویتامینD هستند اما از آن مطلع نیستند. این کمبود در مورد خانمها، از اهمیت بالاتری نسبت به آقایان برخوردار است زیرا خانمها احتمال ابتلای بیشتری به پوکی استخوان دارند بطوریکه 80 درصد افرادی که دچار پوکی استخوانند خانم هستند.
یک آزمایش ساده خون می‌تواند وضعیت ویتامین D بدنتان را مشخص کند و تعیین کند که آیا از طریق غذا به مقدار کافی ویتامینD دریافت کرده اید یا به مقدار کافی در معرض نور خورشید بوده اید یا خیر. در صورتیکه مقدار ویتامین D بدن شما کمتر از حد نرمال باشد، پزشک شما استفاده از مکمل ویتامین D را توصیه خواهد کرد.
مقادیر ویتامین D در فاصله بین 30 تا 80 نانوگرم در میلی‌لیتر نرمال محسوب می‌شود، اما نظر برخی از متخصصان بر این است که مقدار آن باید بالای 50 باشد. اغلب متخصصان معتقدند که اندازه گیری میزان ویتامین 25 هیدروکسی D3 که فرمی فعال از ویتامین D در بدن است دقیق تر و بهتر است و می‌تواند میزان ذخایر ویتامین D بدن را با حساسیت بیشتری نشان دهد.
زمان شروع غربالگری: اولین بار در 40 سالگی، اما اگر فرد احتمال ابتلا به پوکی استخوان داشت از سنین پائین تر.
فواصل انجام غربالگری: غربالگری دوم در 45 سالگی و تستهای بعدی بصورت سالانه پس از 45 سالگی.
6. کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی
متاسفانه در خانمها غربالگری سرطان روده بزرگ هنوز به میزان لازم انجام نمی شود. هنوز بسیاری از مردم بطور اشتباه باور دارند که این سرطان بیشتر بیماری آقایان است و بر اساس این باور خانمها کمتر مورد غربالگری سرطان روده بزرگ با استفاده از کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی قرار می‌گیرند، در حالیکه بروز آن بین خانمها و آقایان یکسان است و این امر باعث می‌شود که تومور بدخیم اغلب خانمها، دیر تشخیص داده شده، موقع مراجعه پیشرفته تر باشد و نتوان کمک زیادی به آنان کرد. در حالیکه سرطان روده بزرگ، جزو سرطانهایی است که اگر زود تشخیص داده شود تا 90 درصد موارد کاملا قابل درمان است و شاه کلید تشخیص زودرس آن هم انجام کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی است
روشهای آندوسکوپیک غربالگری سرطان روده بزرگ که شامل کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی است، عبارتند از مشاهده درون روده بزرگ با استفاده از لوله ظریف و قابل انعطاف حاوی دوربین که از ناحیه مقعد وارد روده می‌شود. تنها تفاوت این دو روش اینست که در کولونوسکوپی می‌توان تمام طول روده بزرگ را مشاهده کرد اما در سیگموئیدوسکوپی فقط راست روده و 30 تا 35 سانتی متر انتهای روده بزرگ را که سیگموئید نامیده می‌شود و محل اصلی بروز سرطانهای روده است می‌توان دید.
زمان شروع غربالگری: برای کسانی که هیچگونه عامل خطر زای سرطان روده ندارند غربالگری از 50 سالگی شروع می‌شود اما اگر فامیل درجه یکی دارید که قبل از 50 سالگی دچار سرطان روده بزرگ شده، غربالگری را باید 10 سال زودتر از سنی که عضو خانواده‌تان دچار سرطان شده شروع کنید برای مثال، اگر سرطان ایشان در 45 سالگی تشخیص داده شده، شما باید از 35 سالگی غربالگری را آغاز کنید.
فواصل انجام غربالگری: سیگموئیدوسکوپی با لوله انعطاف پذیر را باید هر 5 سال یکبار انجام داد و کولونوسکوپی را نیز هر 10 سال یکبار تکرار کرد.
7. تست خون مخفی در مدفوع
منظور از خون مخفی در مدفوع عبارتست از دفع خون در مدفوع بطوریکه با چشم نتوان وجود خون را در آن مشاهده کرد. این روش غربالگری به تنهایی یا در کنار روشهای آندوسکوپی کلید تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ است. برای انجام این تست باید حداقل سه نمونه مدفوع در سه روز متوالی گرفته شود تا احتمال تشخیص خون مخفی افزایش یابد.
از این تست برای بررسی وضعیت روده در بیماران مبتلا به بیماریهای التهابی روده مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو نیز استفاده می‌شود. زیرا در این دو بیماری نیز مانند سرطان روده بزرگ، ممکن است تا مدتها خونریزی خفیف و گاهگاهی در حد خون مخفی رخ دهد. البته این دو بیماری علائم و یافته های دیگری نیز دارند که آنها را از سرطان روده قابل افتراق می سازد.
زمان شروع غربالگری: از 50 سالگی در افراد سالم و فاقد عامل خطر زا (ریسک فاکتور).
فواصل انجام غربالگری: هر سال یکبار بعد از 50 سالگی.
8. غربالگری از نظر سرطان پوست
هرچند سرطان پوست کمتر از اغلب سرطانها کشنده است، اما، از نظر تعداد مواردی که تشخیص داده می شود در امریکا رتبه اول را به خود اختصاص داده است. البته، اغلب موارد و انواع سرطان پوست قابل درمان بوده و یا حداقل کشنده نیستند ولی در میان انواع نه چندان خطرناک سرطان پوستی نوعی از سرطان پوست وجود دارد که جزو کشنده ترین سرطانهای بشر محسوب می‌گردد، این سرطان ملانوم نام دارد. در حال حاضر ملانوم شایعترین بدخیمی در زنان 25 تا 29 ساله است و در زنان 30 تا 35 ساله هم بعد از سرطان پستان دومین بدخیمی شایع محسوب می‌شود.
آموزش غربالگری سرطانهای پوست برای خانمها بخصوص خانمهای جوان بسیار ضروری است زیرا استفاده از نور خورشید یا سایر روشهای برنزه کردن پوست موجب افزایش بروز سرطان پوست در بانوان جوان گردیده است، بطوریکه بروز نوعی از سرطان پوست به نام کارسینوم سلول بازال پوست در طی 30 سال گذشته در میان خانمهای 40 ساله دوبرابر شده است و همچنین احتمال بروز ملانوما که جزو بدخیم ترین سرطانهای بشر است در میان خانمهای زیر 39 سال دو برابر آقایان است.
غربالگری پوست از نظر سرطانهای پوستی کار بسیار راحتی است، بطوریکه توصیه می‌شود بطور ماهانه توسط خود فرد و با مشاهده ساده پوست بویژه هنگام دوش گرفتن انجام شود. برای این منظور فرد باید پوست خود را از نظر خالها، ضایعات، آسیب دیدگیها ، محل زخمها یا سوختگیهای قدیمی بررسی کرده و درصورت وجود ضایعات جدید، تغییر شکل، اندازه، رنگ خالها یا ایجاد زخم جدید روی خالها یا روی محل زخمها و سوختگیهای قدیمی، بلافاصله به پزشک مراجعه کند . معمولا بروز خالهای اکتسابی طبیعی، در دوران نوجوانی به حداکثر می‌رسد اما خالهایی که پس از 30 سالگی ظاهر می‌شوند و یا تغییر می کنند باید مشکوک تلقی شوند. خالهای اکثر افراد شکل و الگوی نسبتا یکسانی دارند بنابراین خالهای دارای ظاهر متفاوت با سایر خالهایی که در بدن یک فرد وجود دارند باید مشکوک تلقی شده و بررسی شوند.
در صورتیکه خالهای پوستی بدن شما نامتقارن باشند یا کناره های نامنظم داشته باشند یا تنوع رنگ در سطح یک خال دیده شود و یا قطر یک خال جدید بیش از 6 میلی متر باشد باید برای بررسی ملانوم به پزشک مراجعه کرد. البته باید دانست که رنگ خال به خودی خود هیچ ارزشی در تشخیص بدخیم یا خوشخیم بودن آن ندارد بلکه تنوع رنگ در سطح یک خال مهم است.
زمان شروع غربالگری: در هر سنی شروع شود.
فواصل انجام غربالگری: ماهیانه یکبار توسط خود فرد و در صورت وجود ضایعات مشکوک، مراجعه به پزشک برای غربالگری.
9. بررسی چشم و وضعیت بینائی
خطر بروز بیماریهای تحلیل برنده‌ی وابسته به سنِ ماکولا (مهمترین بخش شبکیه چشم) در خانمها کمی بیشتر از آقایان است، فلذا، غربالگری منظم سلامت چشم، صرفنظر از اینکه نزدیک‌بین یا دوربین باشید، با افزایش سن ضروریست.
در غربالگری بیماریهای چشم، انجام بررسیهای تشخیصی از نظر گلوکوم (بیماری آب سیاه چشم)، بیماری های تحلیل برنده شبکیه و سایر آسیبهای شبکیه ضروریست. در این معاینات معمولا بررسی عیبهای انکساری مانند دوربینی، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم نیز به انجام می‌رسد.
گلوکوم یا بیماری “آب سیاه چشم” به علت بالا رفتن فشار چشم ایجاد شده و موجب آسیب جدی و غیر قابل برگشت به عصب بینائی می‌شود. در سنین بالاتر از 35 سال باید فقط در معاینات چشم پزشکی روتین، فشار داخل چشم برای غربالگری گلوکوم اندازه گیری شود، اما در افرادی که سابقه خانوادگی مثبت دارند باید از 35 سالگی بطور مرتب هر 2 سال یکبار و بعد از 50 سالگی سالانه یکبار فشار داخل چشم برای تشخیص زودرس گلوکوم تعیین شود.
زمان شروع غربالگری: از 18 سالگی.
فواصل انجام غربالگری: در سنین بین 18 تا 61 سالگی باید هر یک تا سه سال یکبار غربالگری بیماریهای مهم چشم انجام گیرد و بعد از آن، دفعات غربالگری توسط پزشک و با توجه به وجود بیماریهای همراه در فرد تعیین می‌شود. مثلا در بیماران مبتلا به دیابت احتمال آسیبهای چشم از جمله آسیب شبکیه بالاست بنابراین دفعات بررسی چشم بیمار بیشتر از افراد سالم خواهد بود.
10. بررسی وضعیت شنوائی
حدود 14 درصد از بالغین در سنین 45 تا 64 سالگی مبتلا به کاهش شنوائی هستند و تا 60 سالگی یک نفر از هر سه زن شروع به کاهش شنوائی می کند. از آنجائی که انجام بررسی های شنوائی معمولا با درخواست خود بیمار انجام می‌پذیرد و غربالگری با این تستها اجباری نیست، بسیاری از بیماران سالها پس از شروع بیماری یا بروز کاهش شنوائی تشخیص داده می‌شوند. اگر چه در کل احتمال ابتلای مردان به کاهش شنوائی بیشتر از زنان است اما احتمال بروز برخی از بیماریها مانند لوپوس و سایر بیماریهای خودایمن که می‌توانند منجر به کاهش شنوائی شوند در خانمها به مراتب بیشتر است.
معمولا پزشکتان و یا شما خودتان هستید که باید تشخیص دهید که نیازمند انجام غربالگری از نظر شنوائی هستید یا خیر، اما در کل اگر در حین صحبت با دیگران متوجه مشکلی شدید یا نمی توانید صدای دیگران را از سر و صدای زمینه‌ایی تشخیص دهید باید برای چک کردن وضعیت گوش خود به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی و برای بررسی وضعیت شنوائی خود به کارشناس شنوائی سنجی مراجعه کنید.
در شنوائی سنجی یک سری تستها برای بررسی ابعاد مختلف وضعیت شنوائی بکار گرفته می شوند تا عملکرد گوش میانی و داخلی و در نهایت وضعیت شنوائی عمومی فرد تعیین گردد.
زمان شروع غربالگری: از زمانی آغاز می شود که متوجه مشکلاتی در شنوائی خود شوید.
فواصل انجام غربالگری: هر 10 سال یکبار تا 50 سالگی و بعد از آن هر سه سال یکبار
11. بررسی وضعیت عملکرد تیروئید
تیروئید غده‌ای کوچک در گردن شماست که میزان متابولیسم و سوخت و ساز بدن شما را تعیین می‌کند. خانمها بیشتر از آقایان در معرض انواع بیماریهای تیروئید، هستند که احتمالا علت آن عوامل هورمونی آنان است. مشکلات تیروئید خانمها اغلب در دهه های 40 و 50 عمرشان بروز می‌کند بنابراین درصورتیکه تاکنون غربالگری تیروئید انجام نداده اید و در این دهه‌های عمر به سر می‌برید، از پزشک خود بخواهید که شما را از نظر تیروئید مورد بررسی قراردهد. اگر تیروئید شما بیش از حد طبیعی فعال باشد پرکاری تیروئید نامیده می‌شود که در اینصورت متابولیسم بدن شما افزایش یافته و علائمی مانند بیخوابی، کاهش وزن و افزایش ضربان قلب بروز می کند. اما اگر تیروئید شما کمتر از حد طبیعی فعال باشد کم‌کاری تیروئید نامیده می‌شود که در اینصورت متابولیسم بدن شما کاهش یافته و علائمی مانند خستگی، یبوست و افزایش وزن ظاهر خواهد شد.
اولین قدم برای غربالگری و بررسی عملکرد تیروئید عبارتست از تست TSH و T4 که هردو تست از طریق نمونه خون قابل انجام است. و از میان ایندو نیز شایعترین تست TSH است. میزان قابل قبول این تست معمولا بین عدد 4/0 و 5/5 است با وجود این برخی از پزشکان معتقدند که اندازه‌گیری مستقیم میزان هورمون تیروکسین آزاد (FreeT4) روش بهتری برای ارزیابی عملکرد تیروئید است.
زمان شروع غربالگری: سن 35 سالگی
فواصل انجام غربالگری: انجمن تیروئید آمریکا توصیه کرده است که غربالگری تیروئید از 35 سالگی تا آخر عمر هر 3 تا 5 سال یکبار انجام پذیرد اما نظر برخی از پزشکان اینست که تا 60 سالگی فقط در صورت شک به مشکلات تیروئید به انجام غربالگری اقدام گردد و پس از 60 سالگی بطور سالیانه انجام شود.
12. غربالگری از نظر سندرم متابولیک
سندرم متابولیک عبارتست از بروز همزمان تعدادی از اختلالات و علائم متابولیک که شمارا در معرض خطر ابتلا به دیابت و بیماریهای قلبی قرار می‌دهد . برای غربالگری معمولا مجموعه ایی از بررسیها شامل، قند خون، آنالیز چربی خون، اندازه گیری فشار خون، و اندازه دور کمر انجام می‌گیرد و در صورت وجود این سندرم معاینات و آزمایشهای تکمیلی درخواست می‌شود.
در صورتیکه 3 مورد از 5 مورد زیر در شما وجود داشت از نظر پزشکان به سندرم متابولیک مبتلا هستید:
1. افزایش اندازه دور کمر به بیش از 100 سانتیمتر
2. افزایش میزان قند خون ناشتا به بیش از 100 میلیگرم در دسی‌لیتر
3. افزایش اندازه تری‌گلیسرید به بیش از 150 میلیگرم در دسی‌لیتر
4. کاهش میزان چربی خوب (HDL) به زیر 40 میلیگرم در دسی‌لیتر
5. افزایش فشار خون به بیش از 85/130 میلی‌متر جیوه
در صورت ابتلا به سندرم متابولیک باید برای غربالگری از پزشک خود بخواهید که آزمایش CRP را برایتان درخواست کند، متخصصان اخیرا معتقد شده‌اند که تست CRP بهترین روش برای پایش اثر عوامل خطر زا بر روی سلامت قلب است.تست CRP یک تست خونی است که به عنوان معیاری برای نشان دادن میزان تشکیل پلاکهای چربی دردیواره رگها نیز به کار میرود.
زمان شروع غربالگری: از 50 سالگی
فواصل انجام غربالگری: هر 3 تا 5 سال یکبار همراه با غربالگری کلسترول و دیابت
امروزه در کشورهای پیشرفته، خانمهای جوان علیه گونه های مختلف ویروسHPV که موجب بروز سرطان دهانه رحم می‌شود واکسینه می‌شوند، باوجود این خانمهایی که بعد از 26 سالگی واکسن دریافت کرده‌اند هنوز برای پیشگیری از این نوع سرطان مرگبار نیازمند انجام غربالگری لازم، هستند (در حال حاضر توصیه بر این است که دختران و خانمها در بین سنین 9 تا 26 سالگی حتما واکسینه شوند). متاسفانه سرطان دهانه رحم دومین علت مرگ ناشی از سرطانِ خانمها در سراسر جهان است وتنها روش غربالگری آن، که تست انتخابی برای پیشگیری از بروز سرطان دهانه رحم نیز به شمار میرود پاپ اسمیر است. برای انجام این تست در ابتدا پزشک یک سوآپ نازک را که دارای انتهای مسواکی شکل است به داخل مهبل (واژن) وارد کرده و بایک حرکت چرخشی ظریف سلولهایی را از دهانه رحم برمی دارد، سپس این سلولها جهت بررسی از نظر اینکه آیا علائمی مبنی بر سرطانی شدن دارند یا نه، در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
زمان شروع غربالگری: از 21 سالگی یا از 3 سال بعد از شروع روابط جنسی
فواصل انجام غربالگری: معمولا باید به طور سالانه حداقل یکبار انجام شود، اما درصورتیکه پاسخ تست انجام شده نرمال باشد، ممکن است صرفا با نظر پزشک آزمایش بعدی 2 تا 3 سال به تعویق افتد.
14. انجام معاینات پستان
اولین قدم در غربالگری سرطان پستان عبارتست از معاینه و بررسی سینه ها از نظر وجود توده، تغییرات پوستی، ضخامت پوست و ترشح از نوک پستان. این معاینات توسط خود خانمها نیز قابل انجام است که معمولا بهتر است در زمان استحمام صورت گیرد، برای این منظور، توصیه می شود که حداقل ماهی یکبار، فرد پستان و ناحیه زیر بغل خود را از نظر وجود توده، بروز فرورفتگی در سطح پوست، احساس درد یا حساسیت، التهاب پوست و هرگونه تغییرات دیگرِ سینه مورد معاینه قرار دهد در این معاینه لازم است که نوک پستان نیز از نظر ترشحات غیر طبیعی، وجود پوسته ودلمه یا انسداد مجاری آن مورد بررسی قرار گیرد. متخصصان توصیه می‌کنند که این معاینه بلافاصله پس از اتمام دوره زنانه به انجام رسد زیرا در این زمان سینه‌ها حساسیت و درد کمتری دارند واندازه توده‌های بافت طبیعی آن کاهش می یابد.
زمان شروع غربالگری: از 20 سالگی
فواصل انجام غربالگری: معاینه سینه‌ها و زیربغل توسط خود خانمها حداقل ماهی یکبار (ترجیحا در زمان استحمام و پس از اتمام دوره زنانه) بعلاوه انجام معاینه پستان توسط پزشک حداقل سالی یک بار که معمولا در کنار معاینات لگنی به انجام می‌رسد.
15. انجام ماموگرافی
همانگونه که می دانید سرطان پستان شایعترین نوع سرطان در بانوان است و مهمترین روش پاراکیلینیک غربالگری آن در کنار معاینات فیزیکی عبارتست از ماموگرافی.
ماموگرافی در اصل نوعی عکسبرداری تخصصی با اشعه X از پستانها است که در گذشته این عکسبرداری در نهایت برروی فیلم رادیولوژی چاپ می‌شد، امروزه برخی از بیمارستانها از ماموگرافی دیجیتال استفاده می کنند و پژوهشهای اخیر نیز نشان داده است که استفاده از ماموگرافی دیجیتال برای خانمهای جوانترِ زیر 50 سال که بافت طبیعی پستان متراکم‌تری دارند، روش بهتری است.
زمان شروع غربالگری: ماموگرافی را برای کلیه خانمها باید از سن 40 سالگی شروع کرد، با وجود این در صورتیکه مادر یا خواهر شما سابقه ابتلا به سرطان پستان بویژه در سنین زیر 40 سال را داشته‌اند، لازم است که ماموگرافی را از 5 یا 10 سال قبل از سنی که آنها دچار سرطان شده‌اند، آغاز کنید برای مثال اگر یکی از اقوام درجه یک شما در سن 40 سالگی دچار سرطان پستان شده است، شما باید از سن 30 تا 35 سالگی به انجام غربالگری با ماموگرافی اقدام نمایید.
فواصل انجام غربالگری: در حال حاضر انجام ماموگرافی بعد از 40 سالگی، سالانه یکبار توصیه می شود.