عید نوروز نزدیک است و خانم های خانه بسیج شده اند تا خانه را از هر گونه آلودگی تمیز و حتی ضدعفونی کنند! اما این خانم های زحمتکش که با جان و دل و با انواع و اقسام شوینده ها و پاک کننده ها به جان خانه افتاده اند، آیا از خطراتی که سلامتی شان را تهدید می کند آگاه هستند؟! آیا شما یا خانم شما هم از آن دسته کسانی است که هنگام خانه تکانی عید، سلامتی خود را فراموش می کنند و تنها تمیزی خانه و آمده شدن برای عید برایشان مهم است؟ پس دست به کار شوید و با خواندن این مقاله، نکاتی که سلامتی آنها را تهدید می کند بخوانید و مراقبشان باشید.
خطر آسیب به مفاصل دست و انگشت ها
انجام حرکات پیاپی، سنگین و خم کننده مفاصل دست ها در روزهای خانه تکانی عوارضی را به دنبال دارد که کشیدگی تاندون ها و کوفتگی مفاصل از جمله آنهاست. پزشکان مجموعه این حالت ها را «سندروم استفاده بیش از حد» می نامند. انجام کارهای سنگین تر با انگشت ها نیز می تواند تشدید کننده روماتیسم مفاصل یا عامل بروز آرتروز انگشتان باشد. در مچ دست نیز عوارضی ایجاد می شود. شایع ترین آنها یعنی «سندروم تونل کارپ» بر اثر ضربات و خم شدن مکرر مچ، روی عصب دست ایجاد می شود و گزگز انگشتان را به دنبال دارد.
عارضه دیگر «دکورون» نام دارد که درد و تورم در ناحیه زیر شست دست و کشیدگی دو تاندون آن را سبب می شود. در مراحل پیشرفته باید مچ دست را گچ گرفت یا تاندون ها را جراحی کرد. از دیگر محدوده هایی که هنگام خانه تکانی آسیب می بینند می توان به آرنج و شانه اشاره کرد. البته درد با بالا بردن بازوها برای نصب لوازم سقفی یا تمیزکاری در ارتفاع بیشتر می شود. چنین کارهایی در بیماران دیابتی عارضه خشک شدن شانه را سبب می شود اما افراد عادی نیز باید بعد از هر 10 دقیقه کار کشیدن از آرنج و شانه هایشان کمی استراحت کنند.
خطرات خانه تکانی برای سر، کمر، زانو
خانه تکانی غیراصولی باعث بروز مشکلات فراوانی در گردن می شود. خم نگه داشتن طولانی گردن به پایین و به خصوص بالا، آسیب عضلات و رباط های گردنی و حتی بیرون زدگی دیسک های ناحیه گردن را به دنبال دارد. به همین دلیل نباید در انجام بی وقفه کارهایی که نیازمند خم شدن گردن هستند اصرار بورزید. حالا که صحبت از دیسک های گردنی شد بد نیست بدانید دیسک ها و اندام تحتانی نیز در این روزها در معرض خطر قرار دارند و انجام کارهای سنگین می تواند حتی باعث لیز خوردن مهره ها شود. خم شدن، ایستادن و نشستن های طولانی به علاوه حرکات چرخشی ناگهانی می تواند به کمرتان در خانه تکانی آسیب های غیرقابل جبرانی وارد کند. زانوها نیز از دیگر اعضایی هستند که بر اثر کار زیاد در قسمت قدام با تورم کیسه های آب مواجه می شوند. عمده دردی که در ناحیه قدام زانو حس می کنید بر اثر نشستن طولانی مدت روی زانوها ایجاد شده است.
خطر سقوط آزاد در خانه تکانی
گاهی در صفحه حوادث خبر ناخوشایند سقوط مرد خانواده را به همراه فرش از پشت بام می‌خوانیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان حوادث و سقوط از ارتفاع در این ایام افزایش می‌یابد. دست شکسته و پای شکسته از صحنه‌های تکراری روزهای خانه تکانی است.
البته تنها پشت بام خطر ندارد، نردبان نامطمئن هم به همان اندازه می‌تواند خطرناک باشد. در صورت استفاده از نردبان یا چهار پایه باید از سطح اتکایی آن با زمین کاملا مطمئن شد و از نوع استاندارد و نردبان دو طرفه استفاده کرد. کارشناسان ایمنی توصیه می‌کنند که در زمان پاک کردن شیشه و پنجره‌های منزل احتیاط لازم ضروری است و از رفتن روی نرده‌ها یا قرنیزهای آن باید جدا خودداری کرد.
آسیب ناشی از مواد شوینده بر چشم
بنابر گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، انواع مواد شیمیایی می‌توانند به چشم آسیب برسانند، مواد شوینده و رنگ‌بر نیز از جمله خطرناکترین مواد برای چشم به شمار می‌روند و در صورت تماس با چشم به سرعت قرنیه را زخم کرده و حتی در موارد شدیدتر می‌توانند به سوراخ شدن کره چشم منجر شوند. مواد شوینده همچنین می‌توانند موجب ایجاد زخم‌های شدید در پلک شده و چسبندگی‌های کره چشم و پلک را به همراه داشته باشند. آسیب ناشی از این مواد ممکن است آن قدر جدی باشد که بینایی به طور کامل از بین برود. استفاده ازعینک حفاظتی جهت کاهش آسیب چشم‌ها توصیه می شود .
عبور مواد شوینده از ماسک ها
ترکیب مواد شوینده یا پاک کننده‌ها با مواد سفید کننده در فضای کوچکی مانند حمام یا دستشویی خطرناک است، زیرا از فعل و انفعالات شیمیایی ترکیب این مواد گاز کلرآزاد می‌شود و با رطوبت مخاط دهان اسید کلریدریک ایجاد می‌کند که بسیار قوی و سوزاننده است و استنشاق آن در فضاهای کوچک علایم شدید تنفسی ایجاد می‌کند.
بدترین شکل استفاده از مواد پاک کننده و شوینده آن است که با آب گرم مخلوط شوند یا از آنها در محیط های بسته‌ای که بخار آب وجود دارد، استفاده کنند همین منظور پیشنهاد می‌شود از مواد شوینده و پاک کننده‌ای استفاده شود که آسیب کمتری می‌رساند. برای مثال استفاده از پودرهای شوینده که آنزیم هم دارند، بسیار ایمن‌تر از استفاده از مواد سفید کننده‌ای است که بخار دارد.
بر این اساس، ضرورت دارد هنگام خانه تکانی از پاک کننده استاندارد استفاده کنید. از مصرف مواد شوینده و پاک کننده‌ها در فضاهای بسته خودداری کنید. بخار متصاعد شده از ترکیب جوهر نمک و وایتکس برای چشم، پوست و ریه بسیار خطرناک است و خانم‌ها باید از ترکیب این دو ماده بپرهیزند. همچنین هنگام شستشوی حمام و دستشویی از ماسک‌های محافظ استفاده کنید، پنجره‌ها را باز و تهویه را روشن کنید تا جریان هوا برقرار شود.
توجه کنید بسیاری از مواد ضدعفونی کننده به راحتی از ماسک‌های کاغذی عبور می‌کنند و می‌توانند موجب آسیب دیدن ریه شوند. بنابراین تهویه مناسب محل، روشن کردن هواکش و بازکردن پنجره‌ها، استفاده نکردن از محلول‌های غلیظ و بستن دستمال ضخیم مرطوب روی دهان و بینی، می‌تواند تا حد زیادی از بروز آلرژی‌ها و پیشگیری از این مشکلات کمک کند. پوشیدن دستکش و ماسک نیز هنگام استفاده از محصولات سوزاننده ضروری است.
استفاده از مواد شوینده شیمیایی ممکن است باعث تشدید بیماری‌های قلبی-عروقی و ریوی شود. مواد شوینده شیمیایی به زنان باردار، افراد مسن و کودکان بیشتر آسیب می‌رساند.
به این نکات به صورت ویژه توجه کنید: مطمئن شوید که استفاده، نگهداری و دفع مواد شیمیایی، مطابق با دستورالعمل سازنده است. مواد خطرناک باید در مکانی دور از دسترس بچه‌ها نگهداری شوند درِ محصولات شیمیایی و پاک کننده‌ها را محکم ببندیدد .ر صورت جابجا کردن مواد، بقیه ماده را در ظرف اصلی بازگردانید. فرآورده‌های حاوی مواد شیمیایی پرخطر را در ظروف ویژه نگهداری کنید. هرگز برچسب روی ظروف مواد شیمیایی را برندارید و اگر برچسب روی ظروف دچار پوسیدگی شده است، مجدداً روی آن برچسب بزنید.
اقدام ضروری در مسمومیت‌های ریوی
اولین و بهترین اقدام برای مسمومان ریوی، خروج سریع فرد از محل سرپوشیده و استفاده از هوای آزاد و قرار گرفتن در معرض جریان هواست، چرا که استنشاق هوای تازه، تنفس را تسهیل می‌کند و باعث ایجاد آرامش می‌شود. استفاده از بخور، به خصوص بخور سرد بسیار کارآمد است. خودداری از صحبت کردن نیز مفید است. در عین حال ارجاع هرچه سریع تر به پزشک یا تماس با اورژانس ضروری است
هنگام خانه تکانی این نکات را رعایت کنید
رعایت یکسری نکات در خانه تکانی به شما کمک می کند آسیب های کمتری ببینید و تندرستی خود را در هنگام خانه تکانی حفظ کنید:
– بیشتر آسیب ها بر اثر انجام حرکات تکرار شونده یا فشار بر مفاصل ایجاد می شوند. بین حرکات و کارها زمان استراحت قرار دهید و حتما از دیگران نیز کمک بگیرید.
– فراموش نکنید آسیب به مفصل تا آخر عمر شما را آزار می دهد بنابراین قانون محافظت از مفاصل با بهره گیری از مفصل بزرگتر را به کار بندید. بدان معنی که اگر می توانید یک کیسه را با یک انگشت بلند کنید باید آن را با مفصل بزرگتر یعنی کف دست حمل کنید.
– هنگام بلند کردن اجسام از زمین از مفاصل زانو و کمر توأمان کمک بگیرید، کمرتان را صاف و زانو را خم نگه دارید تا فشار بین آنها تقسیم شود.
– اگر جسمی را بلند می کنید هرگز حرکات چرخشی را چاشنی آن نکنید و بار را هم به بدنتان بچسبانید زیرا هر سانتیمتر دور نگه داشتن بار از بدن فاصله به صورت تصاعدی فشار وارده بر کمر و مفاصل را افزایش می دهد.
– اگر در ناحیه یک مفصل درد احساس کردید همان روز به پزشک متخصص مراجعه کنید و درمان زودرس را جدی بگیرید.
– کوفتگی های معمول بدن با مصرف ویتامین C برطرف می شود و می توان کوفتگی های کمی دردناک را نیز با استفاده از زانوبند یا آرنج بند بهبود بخشید. اجازه پزشک در این زمینه لازم و استفاده طولانی مدت از آنها ممنوع است.
– بهتر است زنان قبل از شروع کار به مدت ۰۱ تا ۵۱ دقیقه با حرکات ورزشی – نرمشی و کششی اندام‌های فوقانی و تحتانی، بدن خود را برای کار آماده کنند.
– با برنامه‌ریزی و تقسیم کار از انجام حجم زیاد کار در یک مدت زمان محدود خودداری کنند تا از فشار و استرس زیاد به اندام جلوگیری شود. ضمن اینکه اضطراب ناشی از انبوه کارها باعث فشار عصبی زیادی می شود .
– استفاده از لباس‌های راحت نخی برای تبادل حرارت و استفاده از سیستم تهویه‌ای مناسب،می‌توان از بروز استرس گرمایی ناشی از حرارت کاست.
– با استفاده از مایعات به میزان زیاد، آب و املاح از دست رفته بدن خود بر اثر تعریق را جبران کرده تا از بروز مشکلات و عواقب بعدی جلوگیری شود .
– استفاده از ماسک و پیش‌بند در صورت تماس با مایعات و مواد شیمیایی و سربند برای پیشگیری از آلودگی مو بسیار مفید است.
– در حین گردگیری از وارد کردن بیش از اندازه فشار به کمر خودداری کنید.
– برای جابجایی بار بیش از بیست کیلوگرم از وجود یک یا دو کمک استفاده کنید و از رها کردن بار خودداری کنید.
– برای شست و شوی بخش‌های فوقانی در و پنجره و دیوار به ازای هر ۲ تا ۳ دقیقه کار، مدت کوتاهی سر را پایین انداخته و به حالت استراحت قرار دهید.
– افراد مبتلا به مشکلات اسکلتی – عضلانی برای شستن در حمام از چکمه استفاده کنند و در غیر این صورت با رعایت نکات ایمنی بر روی سطوح لیز و لغزنده از دمپایی استفاده شود.
– حین استفاده از مواد شوینده‌ای همچون وایتکس برای جلوگیری از آسیب ریه از دستمال ضخیم بر روی دهان، بینی و دستکش پلاستیکی برای جلوگیری از آسیب پوست استفاده شود.
– بهتر است که خانه تکانی در زمان غیبت کودکان در منزل صورت گیرد تا ضریب حوادث کاهش یابد.
– نباید لوازم برقی با آب تماس داشته باشند و باید از ریختن آب بر روی کلید، پریز و سیم برق پرهیز شود.
– استفاده از وسایل غیر ایمن برای دسترسی به ارتفاع بالاتر و زیر پایی همچون جعبه و نردبان‌های غیر ایمن، خطر سقوط را افزایش می‌دهند.
ـ تاکید می شود که از انجام حجم بالای کارهای سنگین خوداری شود، زیرا بدن آمادگی لازم را برای انجام این کار ندارد و احتمال آسیب رسیدن به بدن، بسیار بالا است. بنابراین بهتر است خانه تکانی در فواصل زمانی مطلوب و در حد توانایی جسمی انجام شود.
ـ دانستن برخی مفاهیم علمی و عملی در این راستا بسیار رهگشا است. مثلا وزن فرش خیس پنج برابر فرش خشک می شود. پس مشخص است که بلند کردن و حتی کشیدن فرش خیس چه آسیبی به مهره ها و عضلات کمر می زند. مثال دیگر اینکه وقتی از پله باسرعت بالا و پایین می رویم، تا هشت برابر وزن بدن، به مفاصل زانو فشار وارد می شود. حال برای مثال اگر وزنه 20 کیلویی نیز به همراه داشته باشیم، معلوم است که در این شرایط آسیب بزرگی به زانوها وارد می شود.
ـ لازم به یادآوری است این مسایل مربوط به افرادی است که از سلامت جسمی کامل برخوردار هستند اما اگر کسی دچار دیسک کمر است و یا سابقه درد مفاصل زانو یا شانه ها را دارد، بدیهی است که میزان آسیب های خانه تکانی برای او بسیار شدیدتر خواهد بود.
ـ علاوه بر اینها توصیه می شود حتما از بلند کردن اجسام مافوق توانایی طبیعی بدن، خودداری شود و به هنگام بلند کردن اجسام، زانوها در حالت خم شده قرار گیرد. همچنین بهتر است زانوبند معمولی استفاده شود تا یک وسیله حمایت کننده ای جهت حفظ مینیسک و رباط های زانو وجود داشته باشد.
ـ بهتراست پس از دو ساعت کار و فعالیت، چند حرکت نرمشی تخصصی فیزیوتراپی انجام شود تا حالت فنری کمر حفظ شود. این نرمش ها را می توانید به سادگی از نزدیک ترین کلینیک فیزیوتراپی محل کار یا سکونت خود بپرسید.
ـ مسلما افرادی که در طول سال فعالیت بدنی مناسبی دارند، مفاصلشان و بخصوص کمرشان مانند شاخه های نرم و تازه درخت عمل می کند و کمتر در معرض آسیب قرار می گیرد و بالعکس، کسانی که در طول سال ورزش نمی کنند، مثل ترکه های خشک، کمری شکننده و آسیب پذیر دارند.
ـ انسان امروز از لحاظ جسمی از انسان دیروز ضعیف تر و آسیب پذیرتر است. بر این اساس بهتر است جهت انجام کارهای سنگین مثل شستن فرش، به تنهایی اقدام نشود و این کار به مراکز قالیشویی سپرده شود، زیرا هزینه های درمان بیماری های ناشی از خانه تکانی، بسیار بیشتر از دستمزد سپردن فرش به قالیشویی است.
ـ نکته قابل توجه، استفاده از چهارپایه ها و نردبان های مطمئن است. در ایام خانه تکانی، گزارش های متعدد اورژانس در موارد شکستگی ها و حتی قطع نخاع گردن و کمر به دلیل سقوط از این ابزارها زیاد است. علاوه بر این افرادی که دچار کم خونی هستند، ممکن است در ارتفاع، دچار سرگیجه شوند و به همین علت امکان سقوط از ارتفاع بیشتر می شود.
ـ انواع بیماری های شانه درد و گردن درد نیز در این ایام زیاد گزارش می شود. بخصوص برای کسانی که پیش زمینه ابتلا به این بیماری ها را هم دارند. پس باید از حرکات ناگهانی شانه و دست و حمل اجسام روی سر و شانه خودداری کرد. به هرطریق هل دادن و کشیدن اجسام روی زمین بهتر از بلند کردن آنهاست.
ـ نکته مهم دیگر، استفاده نکردن زیاد از پاک کننده هاست که خود عاملی برای ابتلا به انواع بیماری های تنفسی و پوستی است. بنابراین در صورت بروز مشکل، به متخصص مربوطه مراجعه شود.
این مطالب را نیز بخوانید: