یبوست یا خشکی مزاج عارضه‌ای در دستگاه گوارش است که به موجب آن مواد دفعی در رودهٔ بزرگ سفت می‌شوند و دفع آنها با درد و سختی همراه می‌شود. یبوست حاد ممکن است سبب بسته شدن روده شود، که به نوبهٔ خود ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. علل بروز این عارضه ممکن است رژیم غذایی نامناسب، بر هم خوردن تعادل هورمونی، اثر جانبی داروهای مصرفی و یا آناتومی بدن باشد. روش‌های درمان شامل اصلاح رژیم غذایی و تمرینات ورزشی است.
لبنیات مضر برای یبوست
به گفته دکتر اقبال، مصرف زیاد پنیر یکی از دلایل اصلی ابتلا به یبوست است. با اینکه بیشتر محصولات لبنی موجب یبوست می‌شوند، پنیر بزرگترین دردسر دستگاه گوارش شناخته شده است. اما نه به‌این‌خاطر که به طور ذاتی عامل خشکی مزاج است بلکه افراد به جای مصرف غذاهای سالم و سرشار از فیبر نظیر گندم خالص و مشتقات آن، پنیر می‌خورند. برای مثال زمانی که پیتزا میل می‌کنید، به احتمال زیاد سالاد نمی‌خورید. در وعده‌های خود جایی هم برای مواد غذایی حاوی فیبر نگه دارید. طبق مطالعه‌ای که در کالج سلطنتی لندن انجام شد، فیبر حاوی مولکول ضداشتها می‌باشد، به همین خاطر باعث می‌شود تا کمتر غذا بخورید.
بیماری هایی که می توانند باعث یبوست شوند
بیماری های خاصی هم هستند که می توانند یبوست ایجاد کرده یا آن را تشدید کنند. اگر به بیماری MS (مالتیپل اسکلروزیس) یا بیماری پارکینسون دچار باشید، امکان دارد بیشتر در معرض خطر ابتلا به یبوست باشید. این مسئله به خصوص در مورد بیماری پارکینسون بیشتر صدق می کند. بعضی از داروهایی که برای درمان بیماری های مرتبط با یبوست تجویز می شوند می توانند بیمار را دچار یبوست کنند. به علاوه کاهش یا عدم تحرک هم می تواند یبوست را در بیماران MS یا پارکینسون بدتر کند. ورزش برای همه سودمند است و به حفظ و بهبود سلامتی دستگاه گوارش کمک می کند و کم تحرکی که اغلب اوقات زندگی این بیماران به این شکل است، در کنار مشکلات دستگاه عصبی، خطر بروز یبوست را افزایش می دهد که با غذای مناسب برای درمان یبوست می توان تا حدی مشکل یبوست را کنترل کند.
تغذیه و یبوست
همان طور که که روی برنامه چهار هفته ای خود برای برطرف کردن یبوست کار می کنید، یادتان باشد که در رژیم غذایی ما هم غذاهای مسهل وجود دارند که حرکات روده را راحتتر می کنند و هم غذاهایی وجود دارند که حرکات روده را کُند می کنند و باعث یبوست می شوند. تعادل بین میزان مصرف این غذاها باعث می شود شما نه اسهال داشته باشید و نه از یبوست عذاب بکشید. حرکات روده شما- در نبود هیچ یک از بیماری های زمینه ای که در بالا گفتیم- از غذاهایی که می خورید ناشی می شود و بازتاب رژیم غذایی شماست. خوردن بیش از اندازه و بدون تعادل بعضی غذاها می تواند باعث شود یبوست بگیرید؛ تعدادی از این غذاها عبارتند از: – برنج، به خصوص برنج سفید- نان سفید- سیب زمینی- ماهی- مرغ- بوقلمون- گوشت گاو
اگر به مقدار کافی میوه، سبزی و غلات کامل نخورید و روزانه حداقل 8 تا 10 لیوان مایعات ننوشید احتمال درگیری با یبوست بیشتر می شود. هر وقت از این قبیل خوراکی ها می خورید، در یادداشت هایتان بنویسید و مشخص کنید که چقدر میوه، سبزی یا خوراکی های دارای غلات کامل خورده اید یا چقدر مایعات نوشیده اید. غذاهایی که در لیست بالا هستند، برای پیشگیری از ابتلا به اسهال خیلی مؤثرند ولی از طرفی می توانند به طور قابل توجهی یبوست را بدتر کنند. سعی کنید، هر بار یکی از این غذاها را از غذاهایی که می خورید، حذف کنید تا بتوانید اثر هرکدام را بر دستگاه گوارش خود آزمایش کنید و یک غذایی را که می تواند به عنوان مسهل عمل کند، به رژیم غذایی تان اضافه کنید.
خوب دقت کنید و یادتان باشد که اگر به مقدار کافی مایعات ننوشید، یا از غذای مناسب برای درمان یبوست استفاده نکنید به سرعت یبوستتان بدتر می شود. وقتی غذاها و نوشیدنی هایی را که هر روز مصرف می کنید و علایمی را که پس از خوردن آنها پیدا می کنید هم یادداشت می کنید، ببینید آیا واقعاً بین 8 تا 10 لیوان در روز آب یا نوشیدنی های دیگر می نوشید یا خیر. نوشیدن یک فنجان چای یا قهوه در صبحانه شاید واقعاً قدری یبوست شما را بهتر کند! ولی آیا همین مقدار کافی است؟ سعی کنید اگر سرکار می روید، با خودتان یک بطری آب یا فلاسک ببرید و کنار دستتان بگذارید تا آب یا مایعات دیگر کنار دستتان باشد. وقتی ببینید بدنتان چقدر تشنه است حسابی تعجب خواهید کرد. وقتی با دوستانتان بیرون می روید، با هم چای یا قهوه بخورید، تا روده بزرگتان هم از این معاشرت و روابط اجتماعی سودی ببرد!
بالاخره موز برای یبوست خوب است یا بد؟!