اگر دست و پاهایتان زیاد خواب می رود بخوانید!

اکثر افراد تجربه خواب رفتن دست یا پا را دارند و این مسئله در صورتی که تکرار شونده و آزار دهنده نشود امری طبیعی ست. برای مثال زمانی که دستتان را به مدت طولانی زیر سر خود قرار داده اید یا زمانی که یک پا را روی پای دیگر انداخته و برای مدتی نسبتا طولانی این وضعیت را حفظ کرده اید، ممکن است دست یا پا دچار خواب رفتگی شود و به اصطلاح عامیانه گز گز کند. این بی حسی موقت و گز گز کردن، بدون درد است ولی ممکن است آزار دهنده بوده یا اعصابتان را خرد کند. اما بیشتر مواقع این مسئله به خودی خود و به زودی رفع می شود.

مواردی هم وجود دارد که خواب رفتن دست و پا ممکن است شدید باشد، به تناوب تکرار شده یا تبدیل به عارضه‌‌ای مزمن شود. البته این خواب رفتن دست و پا ممکن است با علائم دیگری هم همراه شود؛ درد، خارش، بی‌حسی و البته ضعف عضلات می‌توانند از علائم دیگر این عارضه باشند. اگر خواب رفتن دست و پا با این علائم همراه باشد احتمالا نشانه‌ی آسیب‌های عصبی‌ای است که در اثر ضربه خوردن دست یا پا رخ داده است، ممکن است در اثر صدماتی باشد که با تکرار استرس به اعصاب وارد می‌شود یا به خاطر عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی اتفاق بیفتد. اگر فرد مورد نظر قبلا مدتی در معرض مواد سمی قرار گرفته باشد یا مبتلا به بیماری‌‌های سیستماتیک (بیماری‌هایی که به طور هم‌زمان چند اندام و بافت گوناگون بدن را هدف قرار می‌دهند) مثل دیابت شده باشد هم ممکن است مدام دست و پایش خواب برود.

این قبیل آسیب‌های عصبی به عنوان نوروپاتی محیطی یا بیماری عصب شناخته می‌شوند، چون روی اعصابی که در حد فاصل مغز و نخاع (اغلب در دست‌ها و پا‌ها) قرار دارند، اثر می‌گذارد. بیش از ۱۰۰ نوع مختلف نوروپاتی محیطی وجود دارد که به مرور زمان ممکن است بدتر شود، تحرک فرد را کمتر کند و حتی منجر به ناتوانی او شود. بیش از ۲۰ میلیون آمریکایی دچار نوروپاتی محیطی هستند که اکثر آنها در سنین پیری قرار دارند.

اگر خواب رفتن دست و پا ادامه پیدا کند و مدام تکرار شود فرد مورد نظر حتما باید تحت بررسی و درمان پزشکی قرار بگیرد تا هر چه سریع‌تر دلایل وجود عارضه شناسایی شود و با مداوا، این اختلال تحت کنترل قرار بگیرد. اگر به موقع علت خواب رفتن دست و پا را پیگیری کنید احتمال کم‌تری وجود دارد که عواقب آن مادام العمر گریبان‌گیر‌تان شود. با ما همراه باشید تا بیشتر درباره‌ی علت خواب رفتن دست و پا بدانیم.

علل مهم خواب رفتن دست و پا که نباید از آن ها غافل شد

دیابت یکی از شایع‌ترین عوامل نوروپاتی محیطی به شمار می‌رود و در حدود ۳۰ ٪ از بیماران دیابتی مبتلا به این عارضه هستند. در نوروپاتی دیابتی خواب رفتن و دیگر علائم در اغلب موارد از قسمت پایینی پا تا مچ شروع شده و در نهایت ساق‌ پا را درگیر می‌کند. در مورد دست‌ها هم دقیقا همین‌طور است، اول دست و انگشتان خواب می‌روند و بعد از پیشرفت بیماری، بازوها هم درگیر می‌شوند. حدود دو سوم مبتلایان به دیابت دچار آسیب‌های عصبی هستند، ممکن است این آسیب‌ها خفیف یا در مواردی شدید هم باشد و در تعداد بی‌شماری این علائم در واقع سر آغاز ابتلا به دیابت است.

در ۳۰ ٪ دیگر مبتلایان به نوروپاتی محیطی، علت بروز مشکل ناشناخته یا در اصطلاح پزشکی «ایدیوپاتیک» است. در ۴۰ ٪ مابقی مبتلایان به نوروپاتی محیطی علل بیماری می‌تواند موارد مختلفی باشد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

گردش خون ضعیف

شایع ترین علت خواب رفتن دست ها و پاها در خواب، کاهش جریان خون در دست ها و پاها است که با تغییر دادن حالت خواب می توانید آن را رفع کنید.

دیابت

خواب رفتن دست و پا حتی هنگام بیداری ممکن است نشانه دیابت باشد.

مهم‌ترین و شایع‌ترین بیماری مربوط به اعصاب محیطی، دیابت است که در تغذیه اعصاب اختلال ایجاد می‌کند و از آنجا که هر چه طول اعصاب بیشتر باشد تغذیه آن‌ها بیشتر با مشکل مواجه می‌شود، اعصاب پاها آسیب‌پذیرترند و خواب‌رفتگی پاها در دیابت بیشتر مشاهده می‌شود.

علاوه بر خواب رفتن دست و پا، در بیماران دیابتی، انواع اختلالات حسی از جمله کرختی، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و گزگز کردن دست و پا نیز مشاهده می‌شود.

سندرم به دام افتادن عصب

شامل اختلالاتی مثل سندرم تونل کارپال، فلج عصب اولنار (ulnar) (از اعصاب مهم اندام فوقانی)، فلج عصب پرونئال (peroneal) (شاخه‌ای از عصب سیاتیک) و فلج عصب شعاعی است.

بیماری سندرم تونل مچ دست نیز با خواب رفتن دست‌ها خود را نشان می‌دهد، به گونه‌ای که ممکن است فرد، شب‌ها به دفعات با حالت خواب رفتگی دست از خواب بیدار شود.

این بیماری زمانی به وجود می‌آید که عصبی که از مچ دست وارد پنجه و نوک انگشتان می‌شود، بر اثر کار زیاد یا عوامل دیگری نظیر کم‌کاری تیروئید، حاملگی و دیابت آسیب می بیند و آن منطقه بدون اینکه بیمار فعالیت خاصی داشته باشد، با یک مختصر فعالیت به خواب می‌رود.

آرتریت

بیماری آرتریت باعث التهاب و درد مفاصل بدن می شود. این بیماری باعث تحریک و آسیب اعصاب در ناحیه مفاصل نیز می شود.

بیماری‌های سیستماتیک

این بیماری‌ها شامل انواع اختلالات کلیوی، بیماری‌های کبد، آسیب‌های وریدی و بیماری‌های خونی، آمیلوئیدوز (amyloidosis)، بیماری‌های بافت هم‌بند و التهابات مزمن، عدم تعادل هورمون‌ها (مثل کم‌کاری تیروئید)، تومورهای خوش‌خیم که به اعصاب حمله می‌کنند و سرطان‌ها می‌شوند.

کمبود ویتامین

ویتامین‌های E ،B1 ،B6 ،B۱۲ و نیاسین (niacin) برای عملکرد سالم عصب، ضروری هستند. کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند به کم‌خونی خطرناک منجر شود و این کم‌خونی از علل مهم نوروپاتی محیطی است. اما برعکس، ازدیاد ویتامین B۶ باعث خواب رفتن دست و پا می‌شود.

ترکیبات سمی (زهرابه)

در فلزات سنگین مثل سرب، آرسنیک، جیوه و ترکیبات تالیوم، برخی مواد شیمیایی صنعتی و زیست محیطی وجود دارد. البته برخی داروها به ویژه داروهای شیمی درمانی که مخصوصا برای سرطان ریه استفاده می‌شوند و بعضی داروهای ضدویروسی و آنتی‌بیوتیک‌ها هم حاوی این مواد هستند.

عفونت‌ها

مثل بیماری لایم (Lyme)، زونا (آبله مرغان یا زوستر)، عفونت سیتومگالوویروس (cytomegalovirus)، ویروس هرپس سیمپلکس (herpes simplex) اپشتین بار ویروس (Epstein-Barr) و ویروس بیماری ایدز.

بیماری‌های خودایمنی

انواع این اختلالات شامل سندرم گلین باره (Guillain-Barre)، پلی‌نوروپاتی التهابی میلین زدای مزمن (نوعی از گلین باره)، لوپوس (lupus) و روماتیسم مفصلی.

بیماری ام اس

بیماری‌های عصب مرکزی نخاع هم‌ می‌توانند کرختی و بی حسی دست و پا را ایجاد کنند، مثلا بیماری ام‌ اس نیز همین علائم را دارد.

اختلالات ارثی

شامل مواردی است که در علائم حسی و حرکتی خود را نشان می‌دهد و رایج‌ترین نوع این اختلال به عنوان بیماری شارکو ماری توث (Charcot-Marie-Tooth) شناخته می‌شود.

جراحات

اغلب مربوط به تروما، تحت فشار بودن اعصاب، خرد شدن عصب‌ها یا آسیب دیدن آنها شده، که منجر به درد عصب می‌شود. مثل فشار ناشی از باد فتق که به دیسک کمر وارد می‌شود یا دردها و آسیب‌های ناشی از دررفتگی استخوان.

تغییرات فشار خون

فشار خون ارتباط مستقیمی با بیماری‌های اعصاب محیطی ندارد، ولی به دلیل اینکه اعصاب محیطی در تنظیم فشار خون و عروق محیطی نقش دارد، ابتلا به بعضی از بیماری‌های اعصاب محیطی در تنظیم فشار خون مشکل ایجاد کرده و خود را به صورت افت فشار خون نشان می‌دهد.

درمان خواب رفتن دست و پا

انجام تمرینات ورزشی مناسب زیر نظر پزشک معالج، رعایت رژیم غذایی سالم و حفظ وزن متعادل بدن، قرار نگرفتن در معرض سموم مختلف و اجتناب از مصرف الکل می تواند در عدم پیشرفت یا درمان این اختلال مؤثر باشد. از طرفی پزشکان توصیه می کنند که افراد سیگاری مبتلا به نوروپاتی، کشیدن سیگار را ترک کنند، چون مصرف دخانیات باعث انقباض عروق خونی و اختلال در جریان خون می شود که این امر مانع از تأمین مواد مغذی مورد نیاز اعصاب محیطی خواهد شد . در برخی موارد خواب رفتن دست و پا یا سایر علائم نوروپاتی محیطی ممکن است به وسیله ی روش ها و داروهایی که برای درمان تشنج و افسردگی پیشرفته تجویز می شود هم کاهش یابد.

پیشگیری از خواب رفتن دست ها موقع خواب

هنگام خواب، دست ها را زیر بالش یا سر قرار ندهید.

روی دست ها نخوابید، زیرا این امر باعث قطع گردش خون می شود.

کف دست را هنگام خوابیدن مشت نکنید و باز بگذارید.

دست ها را روی قلب قرار دهید تا بی حسی آن برطرف شود.

ورزش های مخصوص برای تقویت شانه، گردن و دست ها را انجام دهید.

از بالش های نرم تر استفاده کنید، از بالشت زیر زانو هم استفاده کنید و به پشت بخوابید.

در صورت ابتلا به سندروم تونل کارپل که باعث به خواب رفتن یا بی حسی دست می شود، از داروی ضدالتهاب با تجویز پزشک استفاده کنید.

این مطالب را نیز بخوانید:

چرا دست و پایم خواب می رود؟

همه چیز درباره خواب رفتگی دست و پا

همه چیز درباره خواب رفتگی دست