با بالارفتن سن مردان ترشح هورمون تستوسترون که یک هورمون مردانه است، به تدریج کاهش می یابد. کاهش این هورمون و ایجاد اختلالات در برخی عملکردهای سیستم جنسی مردان یائسگی مردان را ایجاد می کند. البته سرعت این کاهش در افراد مختلف متفاوت است و تحت تأثیر استرس روانی، داروها، بیماری های مزمن نظیر دیابت، بیماری های تنفسی و کلیوی متفاوت خواهد بود.
یائسگی مردانه چیست
در مردان، افزایش سن همراه با کاهش پیشرونده سطح هورمون مردانه یا همان تستوسترون می باشد. اگر میزان غلظت تستوسترون خون در افراد مسن، کمتر از میزان حداقل در افراد جوان باشد، آنرا اصطلاحاً یائسگی مردانه یا کم کاری غدد جنسی (بیضه ها) می نامند.
سن آغاز یائسگی مردان
یائسگی زنان معمولا در سنین محدود بین 45 تا 65 سالگی رخ می دهد ولی در مردان از سن 35 سالگی به بعد، یائسگی در هر زمانی رخ می دهد بطوریکه شروع آن در مردان بسیار تدریجی تر از یائسگی در زنان است. برخی از متخصصان بر این باورند که یائسگی مردانه با تغییرات هورمونی، فیزیولوژیک و شیمیایی معمولا در تمام مردان بین سنین 40 تا 55 سالگی رخ می دهد البته این تغییرات بسته به وضعیت جسمی و جنبه های روانی، فردی و اجتماعی افراد ممکن است تا 65 سالگی نیز به تاخیر بیافتد.
کاهش میزان تستوسترون خون در مردان از حدود 30 سالگی شروع و پس از آن تقریباً هر سال یک درصد از میزان تستوسترون خون کاسته می شود. در هفت درصد مردان 60-40 ساله، و 70 درصد مردان 79-70 ساله، میزان تستوسترون خون کمتر از حداقل آن در افراد جوان خواهد بود.
موضوع حائز اهمیت این است که در مردان میانسالی (70-40 ساله) که میزان تستوسترون خون کاهش می یابد، خطر تصلب شرائین که پیش درآمد سکتة قلبی و مغزی است، بیشتر می شود. در حقیقت هورمون مردانه یک عامل حفاظتی در مقابل تصلب شرائین است. یک عده عوامل در کاهش میزان تستوسترون خون دخیل هستند، مثل سوء مصرف الکل، چاقی، بیماری قند، و مصرف بعضی از داروها. تشخیص یائسگی در مردان می تواند مشکل باشد، چون تمامی علائم به یک باره ظاهر نمی شوند و بروز علائم تدریجی و در ضمن شدت علایم متغیر است.
عوارض یائسگی مردان
این تغییر هورمونی سبب ایجاد یک مجموعه ای از علائم جسمی و روانی می گردد. یائسگی مردانه چیزی نیست به جز کمبود هورمون مردانه یا تستوسترون. کاهش تستوسترون وابسته به سن است، و با بالا رفتن سن بیشتر کاهش می یابد. با بالا رفتن سن علاوه از اینکه میزان تستوسترون خون کاهش می یابد، از حساسیت بافتها به تستوسترون نیز کاسته می شود. کاهش طولانی مدت میزان تستوسترون خون، دارای اثرات سوء بر روی استخوان، عضله، مغز و چربیهای خون است.
مهم ترین عوارض یائسگی در مردان ترمیم دیررس زخم ها، توانایی کمتر برای فعالیت جسمی، احساس چاقی یا اضافه وزن، فراموشکاری یا از دست دادن حافظه، گرگرفتگی مشابه زنان یائسه اما با شدت کمتر، عصبی بودن، خستگی، اختلالات خواب، از دست دادن اعتماد به نفس و احساس لذت و انواع اختلالات جنسی از شایع ترین شکایات در مردان یائسه است.
در این دوران میزان بیماری ها و عوارض مربوط غده پروستات افزایش می یابد بطوریکه تمام مردان در زمان یائسگی در معرض سه بیماری اصلی نظیر پروستاتیت یا التهاب پروستات، بزرگ شدن خوش خیم پروستات و سرطان پروستات قرار می گیرند.
علائم و نشانه های یائسگی مردان
کاهش میل جنسی، تحلیل رفتن تودة عضلانی بدن به همراه کاهش قدرت عضلانی، کاهش توان عملکرد فیزیکی و گاها ذهنی، افسردگی، تغییر در رفتار، خستگی، تحریک پذیری و گاهاً گُرگرفتگی.غالباً علائم فوق به بالا رفتن سن و پیری نسبت داده می شوند، در صورتیکه مشکل بالا رفتن سن یا پیری نیست.
علائم آندروپاز بسیار شبیه به آن چیزی است که زنان در زمان یائسگی تجربه می کنند. اما زمانی که تستوسترون به شکل مصنوعی به مردان تزریق شد، این علائم نا پدید شدند که این قضیه وجود اختلال جنسی در مردان کهن سال را اثبات می کند. افت سطح هورمون تستوسترون در بدن مردان منجر به تغییرات زیر می شود:
• ضعف عضلانی • از دست دادن وزن استخوان • از دست دادن حافظه • ضعف تمرکز • نوسانات خلقی مکرر • پوکی استخوان • خستگی • از دست دادن قدرت بدنی • افسردگی • از دست دادن میل جنسی • افزایش در صد چربی • نعوظ • اختلال عمل کرد بیضه • کم شدن تعداد اسپرم • انزال زود رس • کاهش تکرار نعوظ صبحگاهی
که تجویز هورمونهای مردانه در این افراد، سبب افزایش میل جنسی، افزایش توده عضلانی بدن و قدرت عضلانی، افزایش عملکرد ذهنی، کاهش LDL (چربی مضر) و افزایش مختصر HDL (چربی مفید خون) می شود. یک بررسی اخیر نشان داده است که یک رابطة معکوس ما بین میزان تستوسترون آزاد خون و علائم افسردگی وجود دارد. یعنی هر قدر میزان تستوسترون خون اندک باشد، میزان علائم افسردگی بیشتر است. یا به عبارت دیگر، مردان مسنی که با علائم افسردگی مراجعه می کنند، لازم است از نظر وجود یائسگی مردانه بررسی شوند، و در صورت لزوم از تجویز بی مورد داروهای ضد افسردگی، که بعضاً هم پر عارضه هستند، اجتناب کرد.
راههای درمان یائسگی مردان
مردی که از آندروپاز رنج می برد، باید توسط دکتر معاینه شود تا مشخص شود دچار بیماری خاصی نیست، زیرا ابتلا به دیابت نوع 2 و سخت شدن شریان ها نیز می تواند آغاز کننده ی علائم آندروپاز باشد. برای تعیین سطح هورمون تستوسترون در بدن مجموعه ای از آزمایش های خون مورد نیاز است. اگر سطح این هورمون در بدن پایین باشد نیاز به نگرانی نیست، زیرا برای این مسئله راه های درمانی وجود دارد. بسیاری از مردان به درمان های جای گزینی هورمون که در جهت افزایش سطح تستوسترون در بدن انجام شدند، پاسخ مطلوب دادند. از سال 1999، تقاضا برای درمان با تستوسترون حدود400٪ افزایش داشته است. اما شما باید توجه داشته باشید که این راه درمانی ممکن است.
نحوه درمان آندروپوز یا یائسگی مردان
به دلیل چالشی که تجویز این دارو در مردان مسن ایجاد می کند، ابتدا باید تشخیص بیماری با اندازه گیری سطح دقیق سرومی تستوسترون قطعی شود و ملاحظات تجویز نیز در نظر گرفته شود. در صورت تجویز دقیق این دارو، بسیاری از علایم و مشکلات نظیر چاقی مفرط، آنومی یا کم خونی، افسردگی، پوکی استخوان و اختلالات جنسی بهبود می یابد. در هر سنی می توان تستوسترون تجویز کرد و سن، فاکتور محدودکننده در تجویز این دارو نیست. تجویز تستوسترون در مورد افرادی که سرطان پروستات دارند مناسب نیست. یک متخصص اورولوژی و آندرولوژی در خصوص تجویز تستوسترون برای درمان این بیماری تأکید کرد:در مردان مبتلا به غلظت خون، نارسایی قلبی، سرطان پروستات و حتی بزرگی خوش خیم پروستات همراه با علایم شدید، نباید این دارو تجویز شود؛ هرچند که افزایش تستوسترون در افزایش خطر سرطان پروستات و بزرگی خوش خیم پروستات ثابت نشده است، ولی تجویز این دارو در سن بالا برای درمان یائسگی مردان باید با ملاحظات بیماری پروستات انجام شود.
تجویز تستوسترون در این مردان سبب بهبود قابل ملاحظه در درد ناحیة دنبالچه می شود. حتی در مردانیکه کاهش مرضی هورمون مردانه (یائسگی) توسط بررسیهای دقیق تائید می شود، قبل از تجویز تستوسترون بیمار بایستی بطور کامل معاینه شده و یک عده آزمایشاتی از جمله از نظر سرطان پروستات بعمل آید.