عفونت ادراری در اثر ورود میکروب به مجاری ادرار ایجاد می شود و می تواند مشکلات شدید از جمله آسیب به کلیه ها شود. عفونت دستگاه تناسلی در کودکان یک بیماری شایع است که در صورت بروز باید بتوان آن را به سرعت تشخیص داد و برای درمان موثر اقدام کرد. به والدین عزیز توصیه می کنیم در رابطه با علائم عفونت ادراری در کودکان مطالعه داشته باشند تا در صورت بروز بتوانند هرچه سریع تر به درمان کوک دلبندشان بپردازند.
میکروب های ایجادکننده عفونت اکثرا میکروب های موجود در دستگاه گوارش هستند. البته ویروس ها و قارچ ها نیز می توانند موجب بروز عفونت ادراری در کودکان شوند. تقریبا ۷ درصد کودکان کوچک تر از دو سال که تب می کنند، به علت عفونت ادراری است.
چنانچه عفونت فقط مثانه را درگیر کند “سیستیت” و اگر کلیه را درگیر کند “پیلونفریت” نامیده می‌‌شود.
دلیل عفونی شدن ادرار چیست؟
ادرار طبیعی فاقد باکتری می باشد. در زمان ادرار کردن باکتری موجود در پوست یا مقعد می تواند به سمت بالا و مثانه حرکت کند. زمانیکه این حالت رخ می دهد، باکتری منجر به بروز عفونت و التهاب در مثانه می شود. سبب درد در قسمتهای تحتانی، شکم و پهلوها شده که به این بیماری سیستیت یا عفونت مثانه گفته می شود.
اگر باکتری به سمت بالا برود، سبب درگیری کلیه ها نیز شده و عفونت کلیه ایجاد می شود. عفونت معمولاً همراه با درد و تب است بعلاوه عفونت کلیه در مقایسه با عفونت مثانه بسیار جدی تر خواهد بود.
در بسیاری از اطفال وجود عفونت ادراری می تواند، نشاندهنده وجود ناهنجاری در مجاری ادراری باشد، که خود فرد را مستعد ایجاد مشکلات دیگر خواهد کرد. به همین دلیل، زمانیکه کودکی مبتلا به عفونت ادراری شد، آزمایشات لازم باید انجام شود. در موارد دیگر نیز عفونت ادراری در کودکان امری معمولی بوده و این عفونت نیز شبیه عفونتهای سایر نقاط بدن نظیر گوش رخ می دهد. گاهی نیز ممکن است کودک به نوعی باکتری دچار شده باشدکه این باکتری می تواند منجر به عفونت مجاری ادراری نیز شود.
عوامل مستعدکننده عفونت ادراری
عفونت ادراری در پسران زیر یک سال و دختران زیر چهار سال شایع‌تر است.
ختنه نشدن پسران نیز عامل مستعدکننده دیگری است، به طوری که پسرانی که ختنه نشده باشند 4 تا 8 برابر پسرانی که ختنه شده‌اند، دچار عفونت ادراری می‌شوند.
جنسیت نیز در مورد این بیماری مهم است؛ به گونه‌ای که عفونت ادراری میان دختران، حداقل 2 تا 4 برابر پسران است.
نژاد از دیگر عوامل مستعدکننده است، به طوری که عفونت ادراری در سفیدپوستان شایع‌تر از سیاه‌پوستان است.
اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری، گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل است.
عوامل ژنتیکی نیز از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود، چون اقوام درجه یک کودکانی که سابقه عفونت ادراری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند.
عصبی بودن مثانه به این معنی که کارکرد مثانه با اختلال روبه‌رو شود، نگه داشتن زیاد ادرار، یبوست و برگشت ادرار از مثانه به حالب (میزنای) نیز از جمله مواردی هستند که کودک را مستعد ابتلا به عفونت ادراری خواهند کرد.
علاوه بر این موارد، سوندگذاری طولانی‌مدت مثانه و هر گونه ناهنجاری سیستم ادراری مانند مثانه عصبی و دریچه خلفی مجرا نیز در ابتلا به عفونت ادراری مهم هستند.
علائم عفونت ادراری در کودکان
نشانه های ابتلا به عفونت دستگاه ادراری در کودکان می تواند مبهم باشد و در کودکان خردسال شاید حتی دیرتر والدین متوجه علائم شوند. به هر حال علائم عمومی که ممکن است ناخوشی کودک را نشان دهد از این قرارند:
استفراغ
درجه حرارت بالای بدن
کج خلقی
خستگی و کمبود انرژی
تغذیه ضعیف
کاهش وزن
در کودکان بسیار خردسال، زردی پوست و سفیدی چشم
نشانه های بیشتر خاص در کودک مبتلا به عفونت دستگاه ادراری از این قرار است:
درد یا سوزش هنگام ادرار
نیاز به دفع ادرار به طور توامان
تغییر در عادات ادرار کردن مانند خیس کردن لباس ها
درد در شکم یا کمر
خون در ادرار
تشخیص عفونت ادراری در کودکان
در اغلب موارد پزشک می تواند عفونت دستگاه ادراری را با پرسیدن علائم کودک بررسی کند و یک نمونه از ادرار را برای آزمایش درخواست کند. درمان معمولا بالافاصله بعد از نمونه ادرار شروع می شود و کودک نیاز به آزمون های بیشتر ندارد.
درمان عفونت ادراری در کودکان
بیشتر عفونت های ادراری ظرف 24 تا 48 ساعت بعد از درمان با آنتی بیوتیک بهبود یافته و مشکلی در درازمدت ایجاد نمی کنند. در بسیاری از موارد درمان در برگیرنده یک دوره مصرف کامل آنتی بیوتیک در خانه است. به عنوان یک احتیاط، کودکان زیر سه ماهه و کودکان با علائم شدید معمولا چند روز در بیمارستان بستری می شوند و آنهم برای دریافت آنتی بیوتیک داخل وریدی.
جلوگیری از عفونت ادراری در کودکان
با این که جلوگیری از تمام موارد عفونت های ادراری در کودکان قابل انجام نیست، اما با انجام برخی اقدامات می توان خطر ابتلا را تا حدودی کاهش داد. توصیه های زیر ممکن است کمک کننده باشند:
مطمئن باشید که کودک به اندازه کافی آب می نوشد و هیدراته است. به طوری که ادرار به طور منظم دارد.
از لباس های نایلونی که به ترویج رشد باکتری کمک می کنند باید اجتناب کرد. لباس های نخی و یا پنبه ای و گشاد باید برای کودکان استفاده شوند.
از صابون های معطر و یا حمام کف برای کودکان باید پرهیز کرد.
در مورد درمان یبوست باید به سرعت اقدام کرد. با پزشک در مورد داروهایی که می توانند به برطرف شدن یبوست کمک کنند مشورت کنید.
استفاده از آب زغال اخته برای پیشگیری از عفونت ادراری توصیه می شود. همچنین استفاده از پروبیوتیک ها که به صورت پودر یا قرص، یا ماست و دوغ حاوی پروبیوتیک و فرآورده های لبنی نیز وجود دارد توصیه می شود.
در صورت عودهای مکرر عفونت کلیه و عدم درمان به موقع، احتمال ایجاد فشارخون و نارسایی کلیه وجود دارد. در حالی که درمان به موقع و سریع عفونت ادراری از بروز این عواقب تا حد زیادی پیشگیری خواهد کرد.