تغذیه مادران باردار یکی از نکات مهم و حیاتی برای حفظ سلامت جنین می باشد. در ایام نوروز، نوع تغذیه افراد به نوعی تغییر می کند که مادران باردار از این قضیه مستثنی نیستند ولی باید حواسشان به تغذیه نوروزی باشد. اینکه تغذیه نوروزی برای مادران باردار چگونه باید باشد، یک سوال مهم است که در این مقاله به آن می پردازیم.
خطر اضافه وزن
همه ما مواردی را ملاحظه کرده‌ایم که تا افراد فامیل خبر باردار شدن زنی را می‌شنوند، به او انواع و اقسام خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها را پیشنهاد می‌کنند و بزرگترهای فامیل مواد غذایی گوناگونی را تهیه می‌کنند تا مادر باردار را به اصطلاح خودمانی تقویت کنند. این توجه ویژه و درنهایت استفاده بیش از حد زنان باردار از این خوراکی‌ها، در کنار افزایش اشتها و افزایش وزنی که به طور طبیعی در این دوران اتفاق می‌افتد می‌تواند به یک چاقی بیش از حد منجر شود که عوارض نامطلوبی به همراه خواهد داشت. از این رو همواره به زنان باردار توصیه می‌شود در استفاده از مواد خوراکی گوناگون دقت لازم را داشته باشند تا به بیش‌خواری مبتلا نشوند و دچار مشکل نشوند؛ اما این مسئله به ویژه در ایام عید پررنگ‌تر می‌شود و شاهد هستیم که عادت‌های بیش‌خواری شدت پیدا می‌کند و افراد مواد خوراکی را که در روزهای دیگر سال کمتر مصرف می‌کنند، در وعده‌های گوناگون در طول یک روز تعطیل استفاده می‌کنند.
شاید عوارض این قضیه برای سایر افراد کمتر باشد اما زنان باردار باید توجه کافی به جلوگیری از چاق شدن بیش از حد طبیعی و مقدار تعیین شده داشته باشند چرا که چاق شدن بیش از حد، علاوه بر مضراتی که در طول بارداری دارد، حتی می‌تواند عواقب خود را بعد از زایمان نیز نشان دهد به طوری که در میزان ترشح شیر مادر تغییراتی ایجاد کرده و مادر و فرزند را دچار مشکل می‌کند.
شیرینی؛ بخوریم؟ نخوریم؟
واقعیت این است که تعطیلات عید تنها شامل 13 روز نمی‌شود بلکه در کشور ما گاهی حدود یک ماه را شامل می‌شود. با این حساب اگر قرار باشد فردی شروع به اضافه وزن کند، نه تنها به اندازه یک ماه اضافه وزن می‌‌یابد بلکه به دلیل فرآیند سوخت و ساز بدن، این افزایش وزن در ماه‌های پس از آن نیز ادامه خواهد یافت چرا که افزایش وزن مقطعی نبوده و دنباله‌دار خواهد بود و وزن به صورت تصاعدی بیشتر خواهد شد. این موضوع به ویژه برای زنان باردار حائز اهمیت است که باید به صورت سازمان یافته وزن‌شان کم شود. در همین رابطه، از آنجا که زیاد قند خوردن سبب بیشتر شدن حس گرسنگی و در نتیجه میل بیشتر به خوردن می‌شود، به تمام افراد به ویژه مادران باردار توصیه می‌شود در حد امکان از مواد قندی و شیرینی‌ها پرهیز کنند. قندها به طور کلی باعث سیری کوتاه مدت می‌شوند و این تصور درستی نیست که افراد فکر می‌کنند هنگام گرسنگی با خوردن یک شیرینی یا مواد قندی گرسنگی‌شان برطرف خواهد شد. به ویژه در ایام عید که انواع شیرینی‌ها در خانه‌ها یافت می‌شود ممکن است به عنوان میان‌وعده‌ها بیشتر مورد استفاده قرار بگیرند در حالی که زنان باردار باید توجه کنند که مصرف هر آنچه قند دارد نباید به نسبت قبل از دوران بارداری افزایش پیدا کند.
بفرمایید آجیل!
در بین خوراکی‌هایی که در روزهای عید نوروز در خانه‌ها پیدا می‌شود، مغزهای خوراکی و به اصطلاح آجیل جایگاه خاص و تاریخی خود را دارد. سوالی که ممکن است برای زنان باردار مطرح شود این است که مجازند از این مغزهای خوراکی استفاده کنند یا خیر؟ در جواب آنها باید گفت آجیل‌ها املاح و مواد معدنی دارند و در انتخاب بین شیرینی‌ها و مغزهای خوراکی، مغزها بیشتر پذیرفته شده هستند و دست آنها در خوردن آجیل باز است. اما باید دقت کنند که میزان مصرف نمک در زنان باردار نباید بیشتر از حد مجاز باشد و درست است که به نسبت شیرینی‌ها با خیال راحت‌تری می‌توانند از آجیل استفاده کنند اما در مصرف این مواد خوراکی نیز نباید زیاده‌روی کنند چراکه ممکن است با مشکل فشار خون و اضافه وزن مواجه شوند چون مصرف بیشتر نمک خود باعث اضافه وزن می‌شود. نکته‌ای که به طور کلی باید به آن توجه شود این است که خانم‌های باردار به خاطر داشته باشند که لزوما بهتر خوردن به معنی بیشتر خوردن نیست.
اینطور نیست که به خاطر تقویت کردن خود در مصرف خوراکی‌ها و به عنوان مثال مغزهای مغذی زیاده‌روی کنند زیرا تقویت کردن به معنای زیاد خوردن از مواد خوراکی حتی مفید نیست بلکه به معنای این است که رژیم اصولی و حساب شده داشته باشیم و اگر شک داریم میزانی که از هر ماده خوراکی در برنامه غذایی‌مان داریم، کافی است یا نه، بهتر است از متخصصان تغذیه مشورت بگیریم.
سبزی و میوه، تا دلتان بخواهد
هرچقدر که در خوردن مواد غذایی دیگر باید و نباید وجود داشت، می‌توان به مادران باردار این مژده را داد که می‌توانند تا جایی که اشتهای‌شان اجازه می‌دهد از سبزی‌ها و میوه‌ها استفاده کنند. بنابراین در مهمانی‌ها به جای استفاده از شیرینی و شکلات یا نوشیدنی‌های شیرین، بهتر است از انواع میوه‌ها مصرف کنند تا هم به سلامت خود و هم به سلامت فرزندشان کمک کرده باشند. انواع میوه‌های تازه و میوه‌های خشک مانند توت خشک، انجیر خشک و … را نیز می‌توان به عنوان میان‌وعده استفاده کرد. سبزیجات می‌توانند مقدار زیادی از ویتامین‌ها از جمله ویتامین‌های
a و c و مواد معدنی و فیبر را فراهم کنند. یکی از مشکلات خانم‌های باردار در دوران بارداری یبوست است که با مصرف سبزی‌ها این مشکل برطرف می‌شود. کلم، حبوبات، سیب‌زمینی، اسفناج، دانه‌های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامین c هستند و به جذب آهن موجود در غذاها کمک می‌کنند.
میوه‌هایی مثل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، لیمو و انگور نیز منبع بسیار خوبی برای ویتامین c هستند. هر مادر باردار می‌تواند در طول روز چند بار از این گروه استفاده کرده و نیاز خود را به ویتامین‌هایی مانند a و c برآورده کند. به طور مثال در صبحانه آبمیوه یا میوه تازه خورده و بین وعده‌های غذا میوه تازه یا خشک را در نظر بگیرد و به همراه ناهار و شام سالاد سبزیجات یا میوه بخورد.
فعالیت بدنی فراموش نشود
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در جامعه ما ملاحظه می‌شود و ریشه اجتماعی و فرهنگی دارد این است که خانم‌ها به محض باردار شدن از فعالیت بدنی دست کشیده و بیشتر وقت خود را به استراحت می‌گذرانند. این در حالی است که آنها باید فعالیت بدنی خود را ادامه دهند و نه تنها لازم نیست میزان فعالیت خود را کاهش دهند بلکه حتی توصیه می‌شود میزان پیاده‌روی خود را به نسبت گذشته افزایش دهند تا زایمان بهتری داشته باشند.
تعطیلات نوروز نیز یکی از زمان‌هایی است که افراد خانواده سر کار نیستند و بیشتر وقت خود را در خانه می‌گذرانند. بنابراین به رسیدگی بیش از حد به زنان باردار می‌پردازند و اجازه هیچ نوع تحرکی به او نمی‌دهند که این به ضرر مادر و فرزند است. بهتر است زنان باردار از این روزها نهایت استفاده را کرده و به میزان فعالیت بدنی خود بیفزایند تا از افزایش وزن بیش از حد خود جلوگیری کرده و بعد از وضع حمل نیز دچار خمودی و افسردگی نشوند. خوب است زنان باردار بدانند که بسیاری از عوارض حاملگی با افزایش وزن حین دوره بارداری افزایش می‌یابند که از جمله دیابت حین بارداری و بزرگی غیرطبیعی جنین و افزایش احتمال زایمان دشوار را می‌توان نام برد.