چسبندگی روده یک بیماری شکمی است که می تواند از نوزاد تا سالخورده را درگیر کند. اما معمولا چسبندگی روده از دهه سوم عمر افراد به بعد به وجود می آید. اما باید توجه داشت که عوامل خطرزای چسبندگی روده و انسداد روده می توانند قبل از این دوران زمینه ساز چسبندگی روده شوند. برای درمان چسبندگی روده، با توجه به میزان چسبندگی، سن افراد، عامل ایجاد عارضه، پزشک راه متفاوتی برای درمان در پیش خواهد گرفت.
چسبندگی روده را می توان از مهم ترین عوامل بیماری انسداد روده برشمرد.
انسداد روده چیست؟
انسداد روده به معنای بسته شدن قسمت یا تمامی از مسیر عبور غذا، نوشیدنی و گاز به شکل نرمال از روده است که اگر دیر شناسایی شود یا جدی گرفته نشود، ممکن است موجب بروز مشکلات بسیار جدی در فرد گردد.
دو نوع انسداد روده وجود دارد. یکی انسداد مکانیکی است که عموماً قسمتی از روده بویژه نواحی که دچار پیچ‌خوردگی شده است، مسدود می‌گردد که ناشی از وجود اشیای خارجی، رشد غیر نرمال بافت و تراکم مدفوع و … در روده است که این نوع انسداد با عمل جراحی رفع می‌گردد و علل زیادی دارد که از جمله آن می‌توان به عمل جراحی قبلی شکم و انجام واکنش‌هایی در درون حفره‌ی شکم که موجب چسبندگی روده می‌شود، اشاره کرد.
نوع دوم انسداد روده، ناشی از چسبندگی است و بعضی از چسبندگی‌های روده از نوع التهابی هستند که بیماری‌های عفونی مثل سل شکمی از عوامل ایجاد کننده‌ی این نوع چسبندگی روده است که در شرایط خفیف چسبندگی با علائمی همچون دل درد، حالت تهوع و استفراغ و … و در شرایط حاد با درگیری حفره‌ی شکمی همراه است.
علائم چسبندگی روده چیست؟
افرادی که دچار چسبندگی روده هستند عموماً علائمی و بیماری‌هایی همچون نفخ شدید، شکم درد، کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، یبوست، اسهال، ورم شکم، گرفتگی شدید عضلات شکم و تنفس بد بو و تب در آنها مشهود است.
دردهای شکم در ابتدا به صورت دوره ای هستند، یعنی هر چند دقیقه یک‌بار؛ اما با کامل شدن انسداد و یا بدتر شدن اوضاع (مثلا پیچیده‌شدن روده‌ها) این دردها به شدت زیاد می‌شوند و به‌طور دائم وجود خواهند داشت. سر و صدای شکمی زیاد خواهد شد و حالت تهوع و استفراغ بسته به محل انسداد به‌وجود خواهد آمد. هرچه محل انسداد بالاتر باشد، استفراغ زودتر رخ خواهد داد. وجود مواد دفعی در استفراغ نشان دهنده انسداد در محلی پایین و در روده بزرگ است. کاهش اشتها، تب، یبوست و دردهای خفیف و گاه‌وبیگاه شکمی از علائم یک انسداد ناقص است. اما شوک و عدم دفع ادرار نشان دهنده یک انسداد کامل و وضعیت خطرناک اورژانس در یک بیمار است که باید سریعاً در اورژانس درمان شود.
علائم و نشانه‌های انسداد روده چیست؟
• درد شکم
• حالت‌تهوع
• استفراغ
• اسهال
• یبوست
• ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع
• تورم شکم
علل انسداد مکانیکی روده کوچک
علل متداول انسداد مکانیکی که در آن مانعی فیزیکی روده کوچک را مسدود می‌کند، عبارتند از:
• چسبندگی‌های روده – نوارهای بافت فیبری در حفره شکم که ممکن است بعد از جراحی شکم یا لگن ایجاد شوند
• فتق – قسمت‌هایی از روده که به قسمت‌های دیگری از بدن بیرون زده و برجستگی پیدا می‌کنند
• تومورهای روده کوچک
• بیماری‌های التهابی روده مثل بیماری کرون
• پیچ خوردن روده
• تلسکوپی شدن روده
علل انسداد مکانیکی روده بزرگ
انسداد مکانیکی روده بزرگ مشکل چندان شایعی نیست. علل احتمالی این نوع انسداد عبارتند از:
• سرطان روده بزرگ
• دیورتیکولیت – مشکلی که در آن کیسه‌هایی کوچک و بیرون‌زده (دیورتیکول) در مجرای گوارش دچار التهاب یا عفونت می‌شوند
• پیچ‌خوردگی روده بزرگ
• انبار شدن مدفوع
• باریک شدن روده بزرگ به علت التهاب و زخم
ایلئوس پارالیتیک
ایلئوس پارالیتیک (paralytic ileus)می‌تواند موجب بروز علائم و نشانه‌های انسداد روده شود اما در آن انسداد فیزیکی وجود ندارد. در ایلئوس پارالیتیک، مشکلات عصب یا عضله موجب از هم گسیختگی انقباضات طبیعی و هماهنگ عضله روده‌ها، کندی یا توقف حرکت غذا و مایعات در دستگاه گوارش می‌شود.
ایلئوس پارالیتیک ممکن است در هر قسمتی از روده ایجاد شود. علل بروز این مشکل عبارتند از:
• جراحی شکم
• جراحی لگن
• عفونت
• برخی داروها ازجمله داروهای ضدافسردگی و داروهای مُسکنی که بر ماهیچه‌ها و اعصاب تاثیر دارند
• اختلالات عضله و عصب مانند بیماری پارکینسون
عوامل خطرزای انسداد روده
بیماری‌ها و مشکلاتی که احتمال بروز انسداد روده را افزایش می‌دهند عبارتند از:
• عمل جراحی شکم و لگن غالبا سبب بروز چسبندگی می‌شود که یکی از علت‌های شایع انسداد روده است
• بیماری کرون که موجب ضخیم شدن دیواره‌های روده و باریک شدن مجرای عبور می‌شود
• سرطان در شکم، به ویژه در صورت انجام عمل جراحی برای برداشتن تومور یا پرتودرمانی
درمان چسبندگی روده
برای درمان چسبندگی روده بسته به علل بوجود آورنده آن راه‌های گوناگونی وجود دارد، اولین قدم در درمان انسداد روده پرهیز از خوردن و آشامیدن است که در آن از دارو درمانی و سرم برای حفظ آب بدن استفاده می‌شود. اما اگر این بیماری در مرحله حاد قرار داشته باشد، تنها راه حل آن عمل جراحی و برداشتن بخشی از روده که مسدود گردیده می‌باشد.
اگر بیماری چسبندگی روده در مراحل اولیه بیماری شناسایی شود و برای درمان آن اقدامات لازم صورت گیرد، درمان طی چند ماه به اتمام می‌رسد و بهبودی کامل حاصل می‌گردد، اما اگر بیماری پیشرفت کرده باشد ممکن است بیش از ۱ سال دوره درمان آن به طول انجامد و علاوه بر این می‌تواند عوارضی را هم برای بیمار به دنبال داشته باشد.
اگر انسداد روده دیر تشخیص داده شود و یا درمان آن جدی گرفه نشود ممکن است موجب پاره شدن روده و مشکلات نارسایی تنفسی و حتی مرگ بیمار گردد. این بیماری با توجه به عوامل زمینه‌ای در فرد مثل انجام عمل جراحی شکمی قبلی رخ می‌دهد و محدودیت سنی و جنسیتی ندارد.
راه‌های پیشگیری از چسبندگی روده
نوشیدن آب فراوان و یک رژیم غذایی مناسب که شامل میوه‌ها و سبزیجات باشد و انجام ورزش‌های روزانه و فعالیت‌هایی از این قبیل تا حدودی از ابتلا به چسبندگی روده جلوگیری می‌نماید و اگر شخص بیمار در مراحل اولیه بیماری باشد، شرایط او را بهبود می‌بخشد.
این مطالب را نیز بخوانید:
همه چیز درباره درمان چسبندگی روده
انسداد روده چگونه رخ می دهد؟
همه چیز درباره علت چسبندگی روده
همه چیز درباره روده