درد سر معده نشانه چیست؟

معده به عنوان یکی از مهم ترین اندام های داخلی بدن نقش مهمی را ایفا می کند که برخی اوقات دچار درد و سوزش می شود، اما هر یک از این دردها و نشانه می تواند علامت یک بیماری یا مشکل خاصی باشد.

درد سر معده معده شکایتی شایع در کودکان و بزرگسالان است که قسمت فوقانی معده چندین ساختار حیاتی از جمله کیسه صفرا، کبد و پانکراس را در خود جای داده است. در حالی که بسیاری از مسائل مربوط به درد قسمت فوقانی معده مانند گاز یا ویروس معده نگران کننده نیست، اما موارد دیگر می توانند به درمان پزشکی نیاز داشته باشند.

معده و درد بالای معده

معده یکی از مهمترین اعضای داخلی بدن محسوب میشود و نقش مهمی را بر عهده دارد که گاهی دچار درد و سوزش می شود.اما هر دردی نشانه از چیزی دارد.

به گزارش الودکتر و به نقل ماز آمارها بسیاری از ما گاهی اوقات از درد بالای معده رنج می‌بریم. این درد اغلب به ناحیه بالای معده محدود می‌شود. علت چنین دردی چیست؟ آیا به دلیل زخم معده یا مشکلات گوارشی است؟ برای پیدا کردن دلیل ادامه مطلب را بخوانید.
درد معده باعث ناراحتی بسیاری از مردم می‌شود، چون این درد از نوع سوزش است. در برخی موارد، درد ممکن است به عنوان درد مبهم توصیف شود. شناسایی محل دقیقی که درد از آن سرچشمه می‌گیرد مهم است. اگر درد معده جدی باشد این امر به تجزیه و تحلیل کمک خواهد کرد.

در اغلب موارد، مشاهده شده است که درد بیشتر مربوط به سوءهاضمه و گاز معده است. با‌این‌حال، اگر درد ادامه یافت و فرو ننشست، در این صورت مشکل می‌تواند مربوط به بدکاری سایر اعضای بدن باشد.

چندین بیماری باعث درد معده به ویژه در قسمت بالای آن می شود. در بسیاری از موارد یک بیماری می تواند به وضعیت دیگری منجر شود. به عنوان مثال، زخم ها باعث سوءهاضمه می شوند یا سنگ های صفراوی باعث اختلال عملکرد کبد می شوند.

به گزارش مدیکال نیوزتودی، چند دلیل احتمالی درد در معده به ویژه در قسمت فوقانی آن توضیح داده می شود. دلایل درد قسمت فوقانی معده شامل موارد زیر است:

گاز

گاز به طور طبیعی در روده ها و دستگاه گوارش رخ می دهد. هنگام تجمع گاز احساس فشار، نفخ یا پری ایجاد می کند. عفونت، ویروس، اسهال یا یبوست باعث درد بسیار شدید ناشی از گاز می شود. گاز مسئول درد است اگر:

درد موج می زند.

درد باعث تورم معده می شود.

احساس حرکت چیزی در معده دارید.

آروغ زدن یا عبور گاز وجود دارد.

فرد دچار اسهال یا یبوست می شود.

درد ناشی از گاز به طور معمول جدی نیست و داروهای بدون نسخه به تسکین درد کمک می کنند، همچنین فرد می تواند برای جلوگیری از بلع هوا و جلوگیری از تشدید درد ناشی از گاز غذا را به آرامی بجود. در برخی افراد تعدادی از مواد غذایی مانند مصرف بیش از حد کلم بروکلی باعث درد ناشی از گاز می شوند.

گاز به طور معمول ظرف چند ساعت بدون درمان از بین می رود. در صورت بروز تب، استفراغ کنترل نشده یا درد شدید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

سوءهاضمه

سوءهاضمه باعث بروز احساس سوزش در قسمت فوقانی معده و گاهی در دهان یا گلو می شود، همچنین این درد ممکن است احساس سرمنشا درد از سینه را در فرد ایجاد کند اصطلاح پزشکی سوءهاضمه به طور معمول هنگام وجود اسید زیاد در معده بعد از خوردن غذاهای بسیار اسیدی به کار برده می شود.

سوءهاضمه ناشی از زخم معده، ریفلاکس اسید یا حتی سرطان معده کمتر معمول است. سوءهاضمه مکرر بسیار دردناک یا همراه با کاهش وزن غیرقابل توجیه می تواند نشانه نگرانی جدی تری باشد.

داروهای بدون نسخه در کنترل موقتی سوءهاضمه گزینه های بسیار موثری هستند. شناسایی عوامل محرک مانند برخی مواد غذایی به فرد در ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی کمک می کند.

افراد مبتلا به سوءهاضمه مکرر یا شدید باید در مورد مدیریت علائم خود یا تشخیص علت زمینه ای با پزشک صحبت کنند.

ورم معده

ورم معده باعث تورم و دردناک شدن مخاط معده می شود. ورم حاد معده در کوتاه مدت رخ می دهد و به طور معمول به دلیل عفونت باکتریایی مانند باکتری هلیکوباکتر پیلوری به سرعت بروز می کند.

برخی شرایط باعث تحریک مخاط معده شده و ورم معده مزمن می شوند. دلایل بروز ورم معده مزمن عبارتند از:

بیماری کرون

بیماری های خودایمنی

سارکوئیدوز

آلرژی

ویروس ها در افراد با سیستم ایمنی ضعیف

آنتی بیوتیک ها به طور معمول در درمان عفونت های باکتریایی نقش دارند. هنگام مزمن بودن ورم معده تشخیص و درمان علت اصلی آن می تواند به بهبود کمک کند.

برای بسیاری از افراد کاهش اسید معده با رژیم غذایی کمتر اسیدی یا مصرف دارو نیز می تواند کمک کند. مسکن ها در کنترل و کاهش علائم نقش دارند، اما داروهای محافظت کننده از پوشش داخلی معده می توانند از تشدید علائم جلوگیری کنند.

ویروس های معده

گاستروانتریت به عنوان ویروس معده علاوه بر درد در قسمت فوقانی معده می تواند باعث حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود. افراد مبتلا به این ویروس معده احتمال می رود با سردرد، درد عضلانی و انرژی کم نیز دست و پنجه نرم کنند. برخی افراد گاستروانتریت را آنفولانزای معده نیز می نامند، اما در واقعیت از خانواده آنفولانزا نیست.

در بیشتر افراد علائم طی چند روز به طور خود به خود از بین می روند. پرهیز از مصرف وعده های غذایی سنگین و نوشیدن مایعات رقیق به فرد در توقف استفراغ کمک می کند. جلوگیری از کم آبی بدن نیز امری حیاتی است، بنابراین مصرف مواردی مانند نوشیدنی های ورزشی را که الکترولیت ها را بازیابی می کند تا زمان برطرف شدن علائم در نظر بگیرید.

برخی از افراد از جمله افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، نوزادان و کودکان بسیار خردسال و افراد دارای شرایط جدی مانند سرطان ممکن است برای جلوگیری از کم آبی بدن به درمان پزشکی احتیاج داشته باشند.

درد عضلانی

بسیاری از عضلات تا قسمت فوقانی معده گسترش می یابند. درد ناشی از آسیب عضلانی یا اسپاسم خفیف می تواند باعث درد موقت در قسمت فوقانی شکم شود. درد در این شرایط اغلب با ماساژ ملایم و استراحت بهتر می شود.

برخی از افراد با استفاده از کمپرس سرد و گرم نیز تسکین پیدا می کنند. در صورت تشدید درد عضلانی یا عدم بهبود آن طی چند روز برای ارزیابی مشکل به پزشک مراجعه کنید.

آپاندیسیت

آپاندیسیت به عنوان عفونت آپاندیس بدون درمان باعث پاره شدن آن می شود و زندگی فرد را به مخاطره می اندازد. در مراحل اولیه آپاندیسیت فرد متوجه درد مبهمی در اطراف ناحیه شکم خود می شود، اما این درد می تواند به قسمت بالای معده نیز سرایت پیدا کند.

با تشدید عفونت درد به سمت راست و پایین حرکت می کند. در بیشتر موارد پزشک با برداشتن آپاندیس آن را درمان می کند.

سنگ صفرا

سنگ صفرا همیشه مشکلی ایجاد نمی کند، اما برخی اوقات باعث انسداد مجاری صفراوی می شود. انسداد ناشی از سنگ صفرا می تواند باعث ایجاد درد شدید در قسمت فوقانی معده، همچنین استفراغ و خستگی شود.

سنگ های صفراوی درمان نشده می توانند بر عملکرد کبد و پانکراس تاثیر بگذارند. هنگامی این اتفاق رخ می دهد فرد ممکن است دچار زردی شود که در آن زردی بیشتر در قسمت پوست و چشم قابل مشاهده است یا به عفونت جدی لوزالمعده مبتلا شود.

در بیشتر موارد پزشک با برداشتن کیسه صفرا سنگ را درمان می کند و فرد می تواند زندگی منظمی بدون این اندام داشته باشد یا اینکه پزشک برای تجزیه سنگ ها دارو تجویز می کند.

در صورت عبور خود به خودی سنگ صفرا پزشک تغییر سبک زندگی مانند ورزش بیشتر یا رژیم غذایی کم چربی را برای کاهش خطر بروز مجدد سنگ توصیه می کند.

مسائل مربوط به کبد یا پانکراس

کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا باهم برای پشتیبانی از روند هضم غذا کار می کنند که هر 3 اندام در سمت راست و بالای معده قرار دارند. برخی اوقات سنگ های صفراوی درمان نشده مجاری صفراوی را مسدود می کنند و باعث بروز درد در کبد یا پانکراس می شوند.

بیماری های کبدی مانند هپاتیت نیز می توانند باعث بروز درد کبد شوند. پانکراتیت به عنوان التهاب لوزالمعده نیز می تواند باعث بروز درد شود. برخی از دلایل دیگر مانند سرطان کبد یا لوزالمعده احتمال کمتری دارد. علائم اضافی مشکلات کبدی یا پانکراس عبارتند از:

چشم یا پوست زرد رنگ

ادرار تیره رنگ

حرکات روده ای بسیار کم رنگ یا سفید

حالت تهوع

استفراغ

دردی که به تدریج بدتر می شود

درمان مناسب به علت اصلی بروز آن بستگی دارد. افراد مبتلا به پانکراتیت ممکن است برای دریافت مایعات و کنترل شرایط در بیمارستان بستری شوند. بیماری های کبدی به دارو نیاز دارند پیوند کبد نیز می تواند بیماری پیشرفته را درمان کند.

برای سرطان های کبد و پانکراس شیمی درمانی، پرتودرمانی یا جراحی تجویز می شوند. صرف نظر از علت بروز درد در کبد یا پانکراس تشخیص سریع می تواند جان انسان را نجات دهد.

انسداد روده

انسداد روده عبور از آن را سخت یا غیرممکن می کند که این امر می تواند باعث بروز درد شدید، یبوست و مشکل هضم و جذب غذا شود. علائم انسداد روده علاوه بر معده درد شامل موارد زیر است:

استفراغ صفراوی، ماده ای به رنگ زرد مایل به سبز

معده متورم

ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع

گرفتگی شدید

انسداد روده به عنوان یک فوریت پزشکی محسوب می شود زیرا می تواند باعث پارگی یا آلودگی جدی روده شود. داروها، مایعات و مسکن ها اغلب کمک می کنند. در برخی موارد نیز گزینه جراحی برای رفع انسداد تجویز می شود.

بیماری دیورتیکولار

کیسه های کوچکی به نام دیورتیکول می توانند در روده ها به ویژه در روده بزرگ ظاهر شوند. هنگام التهاب یا آلودگی این کیسه ها فرد می تواند به شدت درد شکمی را احساس کند. محل درد به محل وجود دیورتیکول بستگی دارد.

در حالی که دیورتیکول بیشتر در روده های پایین مشاهده می شود، اما می تواند در روده فوقانی نیز ظاهر شده و باعث درد در قسمت فوقانی معده شود. دیورتیکول ممکن است بر عملکرد روده نیز تاثیر بگذارد و علائمی مانند یبوست و اسهال ایجاد کند.

پروبیوتیک ها و رژیم غذایی حاوی فیبر بالا اغلب به درمان دیورتیکولیت کمک می کنند. در صورت تشدید یا عدم بهبود عفونت پزشک ممکن است جراحی برای برداشتن دیورتیکول یا بخشی از روده را انجام دهد.

درد سوزش معده

درد سوزش معده همراه با درد در ناحیه فوقانی شکم می تواند باعث ایجاد احساس فشار نیز شود که اغلب با آروغ، حالت تهوع، سوزش معده و درد قفسه سینه همراه ا ست. فردی که از فتق هیاتال رنج می برد اغلب با این دردها دست و پنجه نرم می کند که بهتر است هر چه زودتر برای کنترل و مدیریت علائم و بیماری به پزشک مراجعه کرد.

درد قسمت سمت راست بالای معده

فردی که با درد  قسمت سمت راست بالای معده درگیر است می تواند با علائمی مانند افسردگی، حالت تهوع و استفراغ دست و پنجه نرم کند که آنها به دلیل استرس یا عفونت روده تشدید می شوند. علت اصلی بروز این بیماری  می تواند سندرم روده تحریک‌پذیر باشد که برای کنترل این شرایط رژیم غذایی حاوی فیبر بالا و افزایش نوشیدن مایعات توصیه می شود.

درد مبهم معده

در صورت خالی بودن معده و بروز دردی مبهم که به صورت موجی وجود دارد پس از رعایت نکات تغذیه های درد کاهش می یابد. از علائم دیگر آن می توان به سوءهاضمه، سوزش یا گاز معده اشاره کرد. از دلایل بروز آن می توان به زخم معده یا گاستریت (بیماری که منجر به التهاب دیواره معده می شود) اشاره کرد. برخی کارشناسان بر این باورند عدم فاصله زمانی زیاد بین دو وعده غذایی برای درمان آن مفید است. در صورت تداوم علائم یا حتی تشدید آنها به پزشک مراجعه کنید.

علایم، علل و درمان سوزش معده

علایم رایج درد عبارتند از: درد مبهم، احساس سوزش در معده، یا درد شدید ناشی از زخم. هر زمان که شما از درد بالای معده رنج بردید بهتر است که از آن چشم پوشی نکنید. اگر آن مسئله جدی نباشد می‌تواند نشانه‌ای و هشداری از بدن شما جهت تغییر در سبک زندگی باشد. اکنون علل مختلف درد معده را در نظر می‌گیریم.

درد در ناحیه سمت راست بالای معده

علایم: درد در قسمت سمت راسه به سوی پشت، قفسه سینه یا شانه راست گسترش می‌یابد و با تهوع، استفراغ و گاز معده همراه است.
علل: سنگ صفرا و بیماری کیسه صفرا مممکن است علت این بیماری باشد.
درمان: توصیه می‌شود که شخص تحت نظر پزشک باشد.
علایم: درد مزمن در قسمت فوقانی و راست معده همراه با خستگی شدید، گلودرد و تب همراه است.
علل: عفونت ویروسی ممکن است علت این بیماری باشد.
درمان: توصیه به استراحت و ملاقات با پزشک می‌شود.

درد مزمن معده

علایم: درد مزمن در معده، همراه با ادرار تیره و زرد شدن پوست و چشم همراه است.
علل: هپاتیت ویروسی علل چنین بیماری شناخته شده است.
درمان: این وضعیت فوریت پزشکی است و بدون تاخیر باید با پزشک ملاقات کرد.
علایم: درد شدید در قسمت فوقانی معده که به تدریج به طرفین گسترش می‌یابد و با درد شدید پشت همراه است. این نوع درد ممکن است بلافاصله بعد از غذا و یا ممکن است حتی پس از شش تا دوازده ساعت پس از مصرف زیاد الکل شروع شود. این درد ممکن است با تهوع، استفراغ، تب یا زرد شدن پوست همراه باشد.
علل: مشکلات لوزالمعده، به‌ویژه التهاب لوزالمعده.
درمان: ضرورت دارد که به این مشکل سریعا رسیدگی شود زیرا در برخی موارد نادر حتی کشنده است.

درد سوزش معده

علایم: همراه با درد در ناحیه فوقانی شکم، فشار نیز ممکن است احساس شده و اغلب همراه با آروغ زدن، تهوع، سوزش معده، درد قفسه سینه و غیره همراه باشد.
علل: شخص ممکن است از فتق هیاتال رنج ببرد.
درمان: جستجو برای کمک‌های پزشکی در چنین شرایطی توصیه می‌شود.
علایم: شایع‌ترین علل، درد مکرر سوزش در بالای معده یا قفسه سینه، همراه با طعم ترش در دهان، مشکل در بلع، یا برگشت مواد غذایی به گلو است.
علل: علل شاخص این بیماری ریفلاکس از معده به مری (GERD) است.
درمان: در چنین شرایطی می‌توانید یک آنتی ‌اسید در دهان خود نگه دارید. آنتی اسیدها از حملات بعدی جلوگیری خواهند کرد. اگر این درد وضعیت سلامتی شما را رو به تحلیل ببرد مجبور خواهید شد که با پزشک ملاقات کنید.

درد در سمت راست بالای معده

علایم: همراه با درد در ربع فوقانی سمت چپ معده، فرد ممکن است از افسردگی، تهوع و استفراغ رنج ببرد. این علایم به دلیل استرس یا پس از عفونت روده، تشدید می‌شوند.
علل: این وضعیت ممکن است به دلیل سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) باشد.
درمان: در چنین شرایطی توصیه می‌شود رژیم غذایی با قیبر بالا و مصرف مایعات افزایش یابد.

درد مبهم معده

علایم: اگر به‌ویژه در معده خالی درد مبهم وجود دارد، که می‌آید و فروکش می‌کند، و پس از اینکه به خوبی تغذیه کردید از بین می‌رود و ممکن است با علایمی مثل، سوءهاضمه، سوزش معده و یا گاز معده همراه باشد.
علل: زخم معده یا گاستریت می‌تواند منجر به این وضعیت شود. گاستریت بیماری است که باعث التهاب دیواره معده می‌شود.
درمان: در چنین شرایطی بهتر است فاصله زمانی زیادی بین دو وعده غذایی نباشد. اگر این وضعیت حتی با گذشت زمان زیاد ادامه دارد، بهتر است به پزشک مراجعه شود.

نکات مراقبتی در خانه

درد معده بسیار رایج است و از این رو مردم آن را بسیاری معمولی می‌دانند. اما همانطور که قبلا در موردش بحث شد، این درد می‌تواند نشانه برخی از بیماری‌های خطرناک باشد. در زیر برخی از نکات مراقبتی در خانه که می‌تواند در برخی امدادرسانی ها‌ از درد و جلوگیری از آن مفید باشد نوشته شده است.
• آب یا هر مایع دیگر به هیدراته نگه داشتن بدن و در غلبه بر بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کنند. آب یا آبمیوه بنوشید.
• سیگار کشیدن می‌تواند سوزش معده و سایر مشکلات معده را بدتر کند. بنابراین برای جلوگیری از این عوارض سیگار را ترک کنید.
• به‌جای داشتن دو یا سه وعده غذایی در روز، چندین وعده کوچک داشته باشید. دو ساعت قبل از خواب از خوردن اجتناب کنید.
• مواد غذایی تند و چرب می‌توانند مشکلات معده را بدتر کنند، از‌این‌رو، از چنین مواد غذایی باید اجتناب شود. همچنین از نوشابه‌های کافئین‌دار، شکلات، خوشبوکننده و … باید اجتناب شود.
• از مصرف الکل اجتناب شود.
اگر درد در مدت 2 ساعت فروکش نکرد، بلافاصله به دکتر مراجعه شود. مهم است که محل دقیق درد همراه با علایم شناسایی شود. این کار باعث کمک به مراقبت‌های پزشکی شده و باعث می‌شود که به درستی درمان انجام گیرد و از عوارض بیشتر جلوگیری شود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در بیشتر موارد می توان با صبر کردن مشاهده کرد آیا درد معده بدون درمان رفع می شود یا خیر. در صورت تداوم یا تشدید علائم و درد بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که:

استفراغ بیش از 12 ساعت طول می کشد.

تب همراه با درد شکم وجود دارد.

درد شکم به دنبال آسیب دیدگی مانند ضربه به معده ایجاد می شود.

فرد بعد از مصرف داروی جدید دچار شکم درد می شود.

درد معده در فرد دارای سیستم ایمنی ضعیف به دلیل اچ آی وی، شیمی درمانی یا سرکوب کننده سیستم ایمنی.

وجود درد شدید در قسمت فوقانی شکم.

درد غیرقابل تحمل معده.

درد معده و مدفوع سفید یا رنگ پریده.

زن باردار با درد شدید شکمی.

در فرد علائم کم آبی شدید مانند ادرار نکردن، ترک روی لب ها، خشکی پوست، گیجی، سرگیجه یا گود افتادن چشم مشاهده می شود.

نوزاد تازه متولد شده ضمن داشتن تب شدید مدام استفراغ می کند.

در صورت بروز هر یک از این شرایط به پزشک مراجعه کنید یا در صورت فوریت با اورژانس تماس بگیرید.

ترجمه: الهه زارعی

علائم ریفلاکس معده

نشانه های معده درد عصبی