عمل اسلیو معده یک عمل لاغر کننده و محبوب
به گزارش الودکتر افراد زیادی دچار اضافه وزن هستند که نمی توانند با رژیم های لاغری به وزن دلخواهشان برسند.اما عمل موفقی که به تازگی در بین افراد جاباز کرده است عمل اسلیو معده است.
جراحی اسلیو معده به یک روش درمانی محبوب در میان بیماران مبتلا به چاقی مرضی که به دنبال کاهش وزن هستند، تبدیل شده است. در این روش با کمک یک جراحی ساده به شرایط ایده‌آل برای کاهش وزن فرد دست می‌یابند که البته دارای کمترین میزان عارضه‌ی بلندمدت احتمالی است. اسلیو معده یک روش جراحی است که با محدود کردن مصرف مواد غذایی منجر به کاهش وزن فرد میشود. در این روش که معمولاً با لاپاروسکوپی انجام میشود، جراح حدود 75 درصد از معده را بر می‌دارد. در نهایت یک معده لوله‌ای شکل و شبیه آستین که می‌تواند مواد غذایی بسیار کمتری را درون خود جای دهد، باقی می‌ماند. این روش بیشتر در افراد دارای شاخص توده بدنی بالاتر از 40 و مبتلا به چاقی گلابی شکل پیشنهاد میشود.
افراد فوق العاده چاق (افرادی که شاخص توده بدن بیشتر از 45 دارند) باید در طول هر عمل جراحی تحت تأثیر خطرات احتمالی ناشی از بی‌هوشی طولانی مدت مانند جراحی بای پس معده که می‌تواند بیش از 2 ساعت به طول انجامد و همچنین جراحی اثنی‌عشر که اغلب بیشتر از 4 ساعت طول می‌کشد، قرار گیرند. بنابراین جراحان روش دیگری را پیش گرفتند تا با کمک آن این جراحی‌ها را به دو مرحله تقسیم کنند. در مرحله اول حجم معده را کاهش می‌دهند و در مرحله دوم که پس از یک سال انجام خواهد شد با توجه به میزان کاهش وزن فرد تصمیم به دور زدن بخشی از روده بگیرند. در مواردی که بیمار پس از یک سال میزان کافی وزن کم کرده باشد دیگر نیاز به جراحی دوم نخواهد بود. مطالعات نشان داده که تولید هورمون گرلین که در ایجاد احساس گرسنگی مؤثر است، به طور قابل توجهی در بیماران اسلیو معده کاهش می‌یابد. اعتقاد بر این است که منطقه‌ای از معده که در حین عمل جراحی اسلیو معده برداشته میشود، بخش اعظمی از هورمون گرلین را تولید می‌کند. با وجود این‌که بیماران بای پس معده نیز گرسنگی کمتری را تجربه می کنند، اما به نظر می‌رسد که این موضوع در بیماران اسلیو معده برجسته‌تر است.
جراحی اسلیو معده دارای مزایای است از جمله:
کاهش احساس گرسنگی و ایجاد بی‌اشتهایی در بسیاری از بیماران؛
جراحی کوتاه‌مدت‌تر نسبت به بای پس معده؛
حفظ روده در مسیر گوارشی؛
عدم بروز مشکلات گوارشی ناشی از نبود قسمتی از روده؛
حفظ پیلور معده؛
عدم نیاز به تنظیمات خاص؛
عدم نیاز به جاگذاری جسم خارجی در بدن؛
کاهش وزن طی بیشتر از 18 ماه پس از جراحی؛
شکست در از دست دادن وزن با جراحی بای‌پس معده و یا عمل اسلیو معده به طور قابل توجهی کمتر از سایر روش‌هاست. با این حال این روش نیز همانند بسیاری از روش‌های جراحی بزرگ معده غیر قابل برگشت است و بیماران را در معرض خطر کمبود طولانی مدت مواد مغذی قرار می‌دهد.
آمادگی قبل از جراحی اسلیو معده
به احتمال زیاد زمان عمل جراحی برای صبح زود برنامه‌ریزی میشود. با این حال، این موضوع تا حدی به برنامه جراح و بیمارستان بستگی دارد. از دو هفته قبل از عمل اسلیو معده باید به رژیم غذایی مربوط به قبل جراحی توجه کرد. رعایت رژیم غذایی پیش از عمل بسیار مهم است، زیرا کمک می‌کند تا با کاهش حجم کبد و امکان دسترسی راحت‌تر به معده خطرات احتمالی حین عمل کاهش یابد. از شب قبل از موعد عمل باید ناشتا ماند و از خوردن و آشامیدن پرهیز کرد. در صورت خوردن هر چیزی عمل جراحی به دلیل احتمال استفراغ و بازگشت محتویات معده درون ریه و مسدود شدن راه هوایی لغو خواهد شد، زیرا این مسئله می‌تواند کشنده باشد و یا منجر به پنومونی شود. حتی جویدن آدامس، نوشیدن آب، جویدن تنباکو یا مصرف دارویی که توسط جراح تأیید نشده است نیز ممکن است باعث لغو عمل جراحی شود.
پرونده پزشکی با توجه به آزمایش‌های کنترلی قبل از عمل و رضایت‌نامه بیمار مبنی بر پذیرفتن خطرات و عوارض احتمالی تکمیل میشود. بیمار لباس اطاق عمل پوشیده و جواهرات و اجسام همراه خود را خارج می‌کند. یگ رگ باز برای مواقع لزوم تزریق دارو یا سرم درمانی گرفته میشود و سپس فرد به اطاق عمل منتقل می‌گردد.
پس از ورود فرد به اطاق عمل و وصل کردن دستگاه‌های کنترل نبض و ضربان قلب با گذاشتن ماسک اکسیژن و تزریق ماده‌ی بی‌هوشی طی چند ثانیه فرد را آماده جراحی می‌کنند. این عمل جراحی می‌تواند با کمک ایجاد یک برش بزرگ در شکم (روش باز) و یا ایجاد چند برش کوچک و با کمک استفاده از ابزار‌های کوچک و یک دوربین برای هدایت جراحی (روش لاپاروسکوپی) انجام شود. در این روش بیش از نیمی از معده برداشته میشود و فقط یک معده‌ی لوله‌ای عمودی به اندازه یک موز باقی می‌ماند. سپس معده و شکم از جایی که برش خورده است بخیه و بسته میشود.
اقدامات و مراقبت لازم پس از جراحی اسلیو معده
به طور معمول، در 5 ساعت اول بعد از عمل جراحی اسلیو معده از فرد خواسته میشود تا برای کمک به کاهش خطر لخته شدن خون در پاها چند قدمی کنار تخت خود قدم بزند. درد ناشی از عمل اسلیو معده می‌تواند برای برخی بسیار دردناک است و برای برخی دیگر قابل تحمل‌تر باشد. هر فردی میزان شدت درد متفاوتی را تجربه می‌کند و ضد درد‌های مختلفی برای افراد به کار گرفته میشود.
برخی از روش‌های اسلیو معده سرپایی (شما می توانید در همان روز ترخیض شوید) و بسیاری از آن‌ها به بستری 1 یا 2 روز در بیمارستان به منظور کسب بهبودی نیاز دارد. برخی از جراحان ترجیح می‌دهند بیمار 3 روز را در بیمارستان سپری کند، در حالی که برخی دیگر به راحتی اجازه ترخیص خواهند داد. مهم پیروی از نظر جراح است. در نهایت بیمار با یک دفترچه دستورالعمل پس از عمل اسلیو معده و نسخه دارویی از بیمارستان مرخص میشود. نکات موجود در دفترچه شامل:
مصرف جرعه‌ای مایعات به طور مداوم در طول روز برای جلوگیری از ابتلا به کم‌آبی بدن فراموش نشود؛
حرکات روده‌ای مشکل یا دردناک و ابتلا به یبوست در هفته اول بعد از عمل طبیعی است که با مصرف داروی ضد درد تشدید میشود. ولی با این حال از کمک گرفتن از جراح خود برای حل این مشکل دریغ نشود؛
داروی ضد درد فقط در مواقع لزوم مصرف شود؛
داروهای تجویز شده به منظور کاهش اسیدیته معده برای رفع سوزش سر دل به طور منظم مصرف شود؛
پیاده روی و ورزش روزانه به روند درمان و بهبودی کمک می‌کند؛
از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز شود، زیرا می‌تواند به بخیه‌های ناحیه جراحی فشار آورد و منجر به درد شدید گردد؛
احساس خستگی مفرط به دلیل کاهش کالری مصرفی تا یک ماه بعد از عمل جراحی طبیعی است؛
استحمام و یا نشستن در وان آب داغ تا 3 هفته اول بعد از عمل به تأخیر افتد؛
بازگشت به محل کار بسته به نوع شغل فرد طی 2 الی 4 هفته پس از عمل امکان‌پذیر است. بیشتر افراد بعد از 4 الی 6 هفته قدرت و توانایی کامل خود را به دست می‌آورند؛
در صورت مشاهده این علایم حتماً به پزشک خود مراجعه شود. علایم هشدار پس از عمل اسلیو معده شامل:
تب و لرز شدید؛
درد در حال افزایش؛
قرمزی، گرمی یا تخلیه چرک از محل بخیه‌ها؛
تهوع مداوم؛
ناتوانی در بلع مایعات.
رژیم غذایی پس از عمل اسلیو معده
با کوچک و باریک شدن معده بسیار مهم است که رژیم غذایی حاوی مواد مغذی را پیش بگیرید. به عبارتی سبزیجات، منابع حاوی پروتئین بدون چربی و غلات سبوس دار باید در رژیم غذایی روزانه فرد قرار گیرد. بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند تا این افراد بخش زیادی از کالری مورد نیاز بدن خود را از گوشت بدون چربی به دست آورند. با این حال، باید توجه داشت که برخی از گیاه‌خواران نیز عمل جراحی اسلیو معده مؤفق داشته‌اند. رژیم غذایی پیشنهادی پس از عمل اسلیو معده عبارت است از:
مصرف مایعات صاف شده در هفته اول بعد از عمل جراحی که شامل آب، آبگوشت فاقد چربی و … است؛
رژیم غذایی مایع کامل و دارای پروتئین از هفته دوم بعد از عمل شروع میشود؛
غذاهای نرم و به شکل پوره از هفته سوم که شامل سوپ، تخم مرغ نیمرو و پنیر است؛
غذاهای نرم از هفته چهارم با مصرف مرغ آب‌پز، ماهی، غلات و پوره سیب‌زمینی توصیه میشود؛
مرحله پنجم: زمان شروع معرفی غذاهای واقعی ولی در حجم و مقادیر کم و با فاصله یک روزه است.
سایر نکات مهم درباره خوردن و آشامیدن پس از جراحی شامل:
خوب جویدن و غذا خوردن به آرامی لازم است؛
خوردن 3 وعده غذایی کوچک در روز الزامی است؛
در صورت نیاز خوردن مواد غذایی متراکم و حاوی مواد مغذی کوچک به عنوان یک میان وعده توصیه میشود؛
مصرف پروتئین کافی به همراه سبزیجات و میوه‌جات نباید فراموش شود؛
ویتامین‌ها و مکمل‌های روزانه پس از عمل جراحی اسلیو معده
از آن‌جایی که احتمال ابتلا به کمبود ویتامین و مواد معدنی پس از جراحی اسلیو معده وجود دارد باید با مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌های تجویزی از ابتلا به این کمبود تغذیه‌ای جلوگیری نمود. گاهی نیاز به مصرف دو بار در روز این مکمل‌ها وجود دارد. لیستی از این ویتامین ها و مواد معدنی شامل:
آهن که زمان شروع آن را پزشک مشخص می‌کند؛
سیترات کلسیم 3 بار در روز و شروع مصرف آن 1 ماه بعد از عمل جراحی است که باید به صورت جویدنی یا مایع با فاصله دو ساعتی از مکمل آهن مصرف شود؛
ویتامین B12 که با نظز پزشک به صورت زیر زبانی روزانه یا تزریقی هفتگی تجویز میشود؛
مکمل‌های پروتئین‌ای به منظور تأمین حداقل 60 گرم پروتئین روزانه گاهی با نظر پزشک تجویز میشود.
خطرات و عوارض جراحی اسلیو معده
جراحی اسلیو معده یک روش جراحی بسیار ساده همراه با عوارض کم است. بیشترین عوارض معمولاً در چند روز اول بعد از عمل جراحی رخ می‌دهد. با این وجود قبل از تن دادن به این عمل جراحی باید به درک درستی از خطرات و عوارض احتمالی آن در طول و بعد از جراحی رسید. خطر مرگ پس از عمل جراحی اسلیو معده کم است. نگران‌کننده‌ترین عارضه عمل جراحی اسلیو معده نشت از محل بخیه است که می‌تواند در طول یا بعد از عمل جراحی رخ دهد. در طول عمل جراحی معمولاً شناسایی و قبل از به پایان رسیدن عمل اصلاح می‌گردد. ولی عارضه‌ی نشت معمولاً در طول ماه اول بعد از عمل جراحی رخ می‌دهد که می‌تواند به علت خوردن غذاهای نامناسب باعث آسیب بافت معده و عدم ترمیم مناسب آن شود. نشت منجر به عفونت عمده و ورود مایعات محتویات معده به فضای درون شکم خواهد شد. علایم آن به صورت افزایش ضربان قلب، تب، درد قفسه سینه و درد شکم بروز می‌کند.
ریفلاکس معده و مری ممکن است در ده درصد موارد رخ دهد و نشانه‌های آن ممکن است تنها چند ماه بعد از عمل ادامه یابد و معمولاً کمتر ادامه‌دار خواهد شد. مصرف داروهای تجویزی در چند ماه ابتدایی پس از عمل می‌تواند اثربخش باشد.
احتمال ایجاد کشش درون معده و بزرگ شدن درون آن وجود دارد که با رعایت چند نکته می‌توان از کشش مجدد چین‌های درون معده جلوگیری نمود ازجمله:
نوشیدن آب یک ساعت قبل و یک ساعت بعد از خوردن غذا؛
عدم مصرف نوشیدنی و نوشابه‌های گازدار؛
مصرف میان وعده‌های سالم و کوچک هنگام احساس گرسنگی؛
مصرف غذاهای حاوی مواد مغذی در وعده‌های غذایی اصلی؛
عوارض دیگری که می تواند رخ دهد عبارتند از صدمات داخلی، خونریزی، لخته شدن خون در وریدهای پا و ریه یا شکم، عفونت در شکم و قفسه سینه یا زخم، واکنش‌های آلرژیک به داروی بی‌هوشی که ممکن است پس از هر عمل جراحی رخ دهد. اما اقدامات احتیاطی در تمام بیماران این خطرات را به حداقل می‌رساند.
باید در نظر داشت که پرخوری معده را در مسیر چاقی قرار خواهد داد. به طور متوسط، بیماران که جراحی اسلیو معده انجام داده‌اند، در حدود 60 درصد از وزن اضافی خود را از دست می‌دهند. بسیاری از افرادی که ورزش روزانه نیز داشته‌اند به مراتب مؤفق به کاهش وزن بیش از 60 درصد شده‌اند. البته برخی از افرادی که به عادات بد غذایی خود بازگشتند نیز کمتر از 60 درصد از وزن خود را ازدست داده‌اند.
با کاهش وزن ممکن است تغییراتی در وضعیت احساسی و عاطفی فرد ایجاد شود که از تغییرات هورمونی ایجاد شده در بدن ناشی میشود. کاهش وزن شدید منجر به تغییر در تولید هورمون استروژن و تستوسترون و در نتیجه نوسانات خلقی به خصوص در 2 ماه اول بعد از عمل جراحی خواهد شد. در صورت عدم تحمل تغییرات روحی ایجاد شده می‌توان از یک مشاوره روان‌شناس کمک گرفت.
برای حفظ وزن ایده‌ال پس از جراحی اسلیو معده لازم است تا تغییرات دائمی در سبک زندگی فرد ایجاد شود. رژیم غذایی سالم و مغذی و در حجم مطلوب، ترک پرخوری و انجام ورزش روزانه یا حداقل سه بار در هفته به مدت سی دقیقه می‌تواند به تعادل کالری دریافتی و مصرفی و ثبات وزن کمک کند. در صورتی که عادت به خوردن بی‌رویه برای تخلیه‌ی روانی خود هنگام ناراحتی یا عصبانیت دارید، باید آن را با کمک یک روان‌شناس ترک کنید. معمولاً بیماران 3 هفته پس از ترخیص از بیمارستان و پس از آن هر سه ماه یک بار در سال اول بعد از عمل جراحی نیاز به معاینه و ویزیت پیگیری دارند.