وجود استرس بر زندگی و سلامت همه ی افراد تاثیر بسیار دارد اما این استرس بیماران دیابتی را بیشتر تحت تاثیر خود قرار می دهد. با بالا رفتن استرس در افراد دیابتی قند خون آن ها نیز بسیار بالا می رود که بر اندام های دیگر نیز بی تاثیر نیست. در این مقاله بیشتر در مورد استرس در بیماری دیابت می پردازیم.
مدارا کردن با بیماران دیابتی
بهتر است با بیماران دیابتی قدری بیشتر مدارا کنید و از لحاظ عاطفی به آن ها توجه بیشتری نشان دهید چون تشدید افسردگی در این بیماران منجر به تشدید دیابت و مرض قند در آنها خواهد شد
در فرآیند روان‌شناختی، فرد باید از چند مرحله عبور کند تا به واقعیت این بیماری و پذیرش برسد .شوک, انکار, چانه‌زنی, خشم و افسردگی مراحلی است که بیمار طی می‌کند.
این سیر طبیعی پذیرش بیماری‌های مزمن است اما متاسفانه بیماران به درستی این مراحل را طی نمی‌کنند و با اطلاع از اسم بیماری‌شان، دچار ترس، استرس، ناامیدی و اضطراب می‌شوند که در طولانی‌مدت به افسردگی مبتلا خواهند شد.
در زمینه عارضه‌های روانی این نوع بیماری و نقش خانواده و اجتماع در روند درمان با رومینا روحی، مشاور خانواده گفت‌وگو کرده‌ایم که در زیر می‌خوانید.
برای جلوگیری از به خطر افتادن سلامت روان بیماری‌های مزمنی چون دیابت به‌عنوان مشاور چه پیشنهاداتی را ارائه می‌دهید؟
تقویت حمایت عاطفی باعث افزایش سازگاری فعال با بیماری دیابت می‌شود.
همچنین اداره صحیح دیابت توسط افراد دیابتی نقش اساسی در پیشگیری از عوارض بیماری‌های روانی از جمله افسردگی دارد. از آنجا که دیابت یک مشکل بهداشتی است، برای فرد، خانواده و جامعه مسئله‌ای گران‌بار به شمار می‌آید و بروز عوارض جسمی در این بیماران شایع‌تر است.
به‌ویژه عوارض بلندمدت مثل عوارض قلبی، چشمی، کلیوی و عروقی عصبی. اقدامات مربوط به آگاه‌سازی از علائم بیماری، سیر و درمان بیمار در مراکز حمایت‌کننده در درمان دیابت به‌ویژه تشویق آنها به ورزش‌های مناسب برای بیماران دیابتی ضروری است.
وقتی بیمار دیابتی دچار استرس می شود در جسم و روان او چه اتفاقی افتد؟
یکی از علل عمده کنترل نشدن مناسب قندخون در بیماران دیابتی، استرس است. استرس انواع و تعابیر مختلفی دارد. گاهی استرس، به دلیل یک دغدغه فکری ایجاد می شود؛ گاهی با یک ضربه شدید روحی روانی و گاهی هم فشار عاطفی. استرس، گاهی با فشار فیزیولوژیک به وجود می آید و گاهی نگرانی و اضطراب ما را به طرف یک استرس هدایت می کند. گاهی استرس، خود یک واقعه است. استرس ممکن است یک واکنش شدید نسبت به وقایع و حوادث اطراف و یک پاسخ شدید به محرک ها باشد. استرس واکنش به کنش های روزمره است. این پاسخ یا این استرس به حوادث درونی بدن، هم می تواند مثبت باشد و هم منفی و گاهی هر دوی اینها با هم، بنابراین از منظر های مختلف مورد بحث قرار می گیرد. ممکن است یک فرد با استرس بسیار ساده برخورد کند برای او یک رویداد بسیار ساده و پیش پاافتاده باشد ولی همین استرس، گاهی برای یک فرد دیگر، بسیار تکان دهنده است. این به زمینه روانی و روانی اجتماعی افراد و به طور خاص بیماران دیابتی بستگی دارد. هنگام استرس، نیروی های دفاعی بدن برانگیخته و جنگ وگریزی داخل آن آغاز می شود. این پدیده جنگ وگریز در حقیقت چیزی نیست جز به کار افتادن مکانیسم های دفاعی بدن در مقابل استرس. در حقیقت مکانیسم های دفاعی بدن فعال می شوند و این به نفع بدن است.
بدن بیماردیابتی چگونه به استرس پاسخ می دهد؟
به طور کلی بیمار دیابتی معمولا هنگام مواجهه با استرس از دو راه آسیب می بیند؛ وقتی فرد با یک استرس یا یک کنش تهدیدآمیز و تنش زا مواجه می شود، نظم ذهنی و فکری و تمرکز و قدرت مراقبت از خود را که برای یک بیمار دیابتی بسیار مهم است، از دست می دهد. مبتلایان معمولا فراموش می کنند قندخون خود را بررسی یا دارویشان را مصرف کنند. حتی ممکن است به الکل یا سیگار پناه ببرند یا مثلا ورزش را ترک کنند. دومین اتفاق این است که ۴ هورمون اصلی افزایش پیدا می کند. این ۴ هورمون اصلی که در حقیقت هورمون های مدافع هستند و هنگام استرس برانگیخته و ترشح می شوند، عبارتند از:
۱) کورتیزول
۲) کاتکولامین
۳) گلوکاگن
۴) هورمون رشد.
این هورمون ها ضدانسولین هستند و معمولا قندخون را بالا می برند. قندخون بیشتر مبتلایان به دیابت نوع ۲، در صورت بروز استرس، بالا می رود اما نتایج تحقیقات نشان داده است که در دیابت نوع ۱ پاسخ متغیر است. قندخون برخی بیماران بالا می رود و در برخی دیگر تغییری مشاهده نمی شود.
نکات تغذیه‌ای مهم، مخصوص دیابتی ها- قسمت اول