به گزارش الودکتر: روزه داری دارای فواید بسیاری است که همه از آن آگاه هستیم اما بهتر است برای سلامتی بدن در روزهای گرم روزه داری نکاتی را بدانید که در ادامه به آن اشاره شده است.
اصول روزه داری
نزدیک به ١٧ساعت روزه‌داری، ماه رمضان را در سال‌های اخیر، متفاوت با سال‌های دیگر کرده است. گرمای هوا که با ورود به تیرماه؛ اولین ماه تابستان، شدیدتر می‌شود و تشنگی و گرسنگی، آزمون سخت روزه‌داری را سخت‌تر کرده است. حالا روزه‌داران با صبر مضاعف، نزدیک به ١٧ ساعت از روزهای گرم تابستان را بدون غذا و آب می‌گذرانند تا با گرسنگی و تشنگی، صبح را به شب بگذرانند.
با این‌که روزه‌داری اثرات مثبت روحی، معنوی، جسمی و پزشکی دارد اما بدون رعایت اصول درست تغذیه نه‌تنها ضامن سلامت نیست بلکه می‌تواند سلامتی شخص را به خطر اندازد. همین جاست که اهمیت تغذیه درست خودش را نشان می‌دهد.
به اعتقاد کارشناسان تغذیه، روزه‌داران با پیروی از تغذیه درست در ماه رمضان می‌توانند به اهداف سلامتی مانند افزایش سوخت‌و‌ساز چربی‌ها، کاهش وزن در افراد چاق، کاهش فشارخون، درمان بیماری‌های دستگاه گوارش، کاهش کلسترول خون و ورم مفاصل و حتی بهبود سلامت روان دست یابند.
چگونه کمتر تشنه شویم؟
تشنگی یکی از نشانه های روزه در روزهای گرم تابستان است، گرمای هوا، تعریق را افزایش می‌دهد، همین تعریق آب بدن را کم‌کرده و فرد را تشنه می‌کند. متخصصان تغذیه راهکارهایی برای جلوگیری از تشنگی در طول روزه‌داری پیشنهاد می‌کنند.
یکی از این متخصصان غلامرضا کردافشاری است، او به‌عنوان متخصص طب سنتی می‌گوید: «کم‌آبی و تشنگی، باعث اختلال در وضع آب و الکترولیت‌ها در بدن شده و سلامتی را به مخاطره می‌اندازد. به‌همین خاطر، یکی از اقداماتی که روزه‌داران باید به آن توجه کنند این است که آب را بین وعده‌های غذایی مصرف نکنند چون باعث بروز نفخ و اختلال در هضم غذا می‌شود، همچنین در وعده افطار و سحر از غذاهای نشاسته‌دار کمتر مصرف کنند چون این غذاها برای هضم به آب زیادی احتیاج دارند.»
تشنگی در ماه رمضان، آن‌قدر به روزه‌داران فشار می‌آورد که به محض رسیدن وقت افطار، خیلی‌ها لیوان‌ها را با آب یخ پر کرده و شروع به نوشیدن مقدار زیادی آب می‌کنند. متخصصان تغذیه اما معتقدند این روش نادرست است.
به گفته آنها، برای رفع تشنگی پس از افطار نیز آب سرد را نباید به یک‌باره نوشید، بلکه باید مزه‌مزه کرد و به آرامی نوشید، نوشیدن آب به یک‌باره، حرارت بدن را از بین نمی‌برد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، نوشیدن مقدار قابل‌توجهی آب، هنگام افطار بر آنزیم‌های هضم غذا و اسید معده تأثیر بدی برجای می‌گذارد. مصرف آب یخ شاید در ظاهر باعث رفع تشنگی شود اما واقعیت این است که تشنگی را بیشتر می‌کند، به همین خاطر توصیه می‌شود روزه‌داران از خوردن آب یا نوشیدنی‌های خیلی سرد در وعده افطار خودداری کنند.
برای کاهش تعریق روزه‌داران، حتی توصیه می‌شود تا این افراد از ورزش‌های سخت که منجر به عرق‌کردن زیاد می‌شود، خودداری کنند، چرا که این کار، کم‌آبی شدیدی به بدن وارد می‌کند. برای دوری از عرق‌کردن هم گفته می‌شود بهتر است از حمام داغ مانند سونا دوری کرد.مصرف چای پررنگ و داغ، مشکل دیگر روزه‌داران است، کاری که آب زیادی از بدن آنها خارج می‌کند. به همین خاطر توصیه برمصرف نکردن چای‌های پررنگ به‌ویژه در وعده سحر است چراکه باعث افزایش ادرار و در ادامه آن خارج شدن نمک‌های معدنی از بدن می‌شود.
فرمول مصرف مایعات در ماه رمضان
متخصصان تأکید می‌کنند که نوشیدن آب و سایر مایعات در ماه‌رمضان، فرمول خاصی دارد که در صورت رعایت آن، روزه‌دار دچار مشکل گوارشی یا بی‌اشتهایی نمی‌شود. با این همه توصیه بیشتر کارشناسان تغذیه بر مصرف ٨ تا ١٢ لیوان آب در فاصله افطار تا سحر است.
یک جراح کلیه و مجاری ادراری با تأکید بر اهمیت مصرف مایعات به میزان مورد نیاز بدن می‌گوید: «روزه‌داران باید آب کافی در فاصله افطار تا سحر بنوشند تا از بروز عوارض احتمالی بر کلیه‌ها پیشگیری شود.» به‌گفته سیمین وحیدی، هم مقدار کم و هم مقدار زیاد آب به سلامت کلیه‌ها خدشه وارد می‌کند.
او همچنین به روزه‌داران توصیه می‌کند به رنگ ادرارشان توجه کنند: «تغییرات فرم ادراری باید جدی گرفته شود و هر گونه علامتی مانند تکرر، سوزش، بی‌اختیاری و انسداد ادراری و تغییر رنگ آن به‌ویژه رنگ خونی باید جدی گرفته شود و مراجعه به پزشک متخصص با بروز این علایم ضروری است.»
افطار و سحر چه بخوریم؟
رفع گرسنگی به اندازه رفع تشنگی در ماه رمضان اهمیت دارد. روزه‌دار پس از تحمل ١٧ساعت گرسنگی پس از افطار باید از سیستم تغذیه‌ای درستی پیروی کند. برخی از روزه‌داران در ﻣﺎهرﻣﻀﺎن ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از آن به دلیل تغییر الگوی غذایی دﭼﺎر اﺧﺘﻼﻻﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﺒﻮﺳـﺖ، ﺳـﻨﮓ کلیه یا ﻣﺠﺎری ادراری، ﺳﺮدرد، بی‌حوصلگی، عصبانیت و پرخاشگری می‌شوند درحالی‌که با یک‌رژیم غذایی درست نه‌تنها هیچ عارضه‌ای برای روزه‌دار ایجاد نمی‌شود بلکه کمکی به سلامت بدن می‌کند.
کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند، در ماه رمضان، افطار در دو وعده صرف شود. یعنی یک وعده آن، غذای سبک و ساده مانند شیر یا پنیر و سبزی باشد و وعده دیگر، با یک فاصله زمانی مناسب، شام باشد. یک استکان آبجوش یا چای همراه سه عدد خرما، چند برش نان‌سنگک همراه ٣٠ گرم پنیر و دو عدد گردو، چند لقمه نان و حلوا، حلیم، شله‌زرد، نان و پنیر و سبزی، سوپ و یک لیوان شیر بهترین پیشنهاد برای وعده اول است. در وعده شام هم باید از تمام گروه‌های اصلی مواد غذایی مصرف شود.
یکی از بهترین دستورات غذایی وعده شام ماه رمضان شامل سالادسبزی، ٦٠ گرم مرغ یا گوشت قرمز یا ماهی، یک پیاله ماست، دو تکه نان (هر تکه به اندازه یک کف‌دست) یک فنجان برنج پخته و یک واحد میوه است.
مصرف کافی آب در فاصله افطار تا سحر با حفظ فاصله یک تا یک و نیم ساعت پس از افطار نیز توصیه می‌شود. متخصصان مصرف شربت‌های خیلی شیرین و نوشابه‌های گازدار در موقع افطار یا همراه آن را به هیچ وجه توصیه نمی‌کنند، در مقابل توصیه می‌کنند، در فاصله افطار تا سحر از مصرف زیاد تنقلات پرهیز شود و پس از افطار حتما باید از میوه‌های فصل مانند سیب و هندوانه استفاده شود.
مرتضی صفوی، متخصص تغذیه هم معتقد است: «روزه‌داران در روزهای ماه رمضان باید از تمام گروه‌های غذایی، یعنی نان و غلات، میوه‌ها و سبزی‌ها، گوشت و حبوبات، تخم‌مرغ و لبنیات استفاده کنند، همچنین مصرف سه وعده غذایی یعنی سحری، افطاری سبک با کالری پایین و شام برای آنها ضروری است.»
مصایب نخوردن سحری
با توجه به طولانی بودن ساعت‌های روزه‌داری، متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که به هیچ‌وجه وعده سحر حذف نشود چراکه نخوردن سحری، منجر به افت قند خون، سردرد، سرگیجه می‌شود و در دراز مدت آسیب‌های بیشتری به بدن وارد می‌کند.
آنها می‌گویند هنگام سحر باید از خوردن غذای چرب خودداری شود، پرخوری هنگام سحر از احساس تشنگی نمی‌کاهد. مصرف غذا در وعده سحر و افطار باید به‌گونه‌ای باشد که هیچگاه احساس سیری کامل نشود، همچنین باید از مصرف زیاد چای در سحر خودداری کرد.
صفوی، متخصص تغذیه تأکید می‌کند: «خوردن غذاهای پروتیینی(گوشت و تخم‌مرغ) در وعده سحری به دلیل افزایش هورمون‌های القاکننده سیری باید مورد توجه قرار بگیرد. مصرف کافی کربوهیدرات‌ها (برنج، ماکارونی و نان) نیز برای تأمین ذخایر گلیکوژنی در این وعده غذایی توصیه می‌شود. همچنین مصرف دو تا سه واحد میوه در وعده سحری برای تأمین آب و مواد مغذی مورد نیاز بدن ضروری است.»
با این همه گفته می‌شود یکی از بهترین دستورهای غذایی برای سحر یک لیوان شیر، چند برش نان سبوس‌دار مانند سنگک، چند لقمه نان و پنیر و گردو، چای‌شیرین، نان همراه عسل و کره و مربا و یک عدد سیب است. هنگام سحر و افطار به جای مواد قندی بهتر است از خرما و توت استفاده شود و نباید بلافاصله پس از صرف وعده سحری، دراز کشید یا خوابید چراکه این کار منجر می‌شود تا فرد دچار رفلاکس معده شود.
متخصصان تغذیه تأکید می‌کنند که نخوردن سحری منجر به سردرد و افت فشار خون می‌شود. آتوسا سپهری کارشناس تغذیه بیمارستان ضیائیان با تأکید بر اهمیت خوردن سحری می‌گوید: «برخی از روزه‌داران به دلیل نخوردن سحری دچار سردرد و افت فشار خون می‌شوند. برخی افراد به‌ویژه نوجوانان و جوانان به مصرف سحری، میل ندارند و بنابراین سحری نمی‌خورند که این امر می‌تواند موجب بروز عوارضی مانند سردرد در آنان شود. روزه بدون مصرف سحری منجر به عوارض روانی ازجمله پرخاشگری و عصبانیت در افراد می‌شود.»
در ماه رمضان از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده و غذاهای حاوی قند ساده مانند زولبیا و بامیه تا حد امکان باید خودداری شود. سیگار نکشند، چای زیاد ننوشند و برای جلوگیری از سوء‌هاضمه و نفخ نیز توصیه می‌شود تا روزه‌داران پرخوری نکنند. بلافاصله پس از غذا خوردن نخوابید. متخصصان تغذیه، مصرف نوشیدنی‌های گازدار را هم توصیه نمی‌کنند نه فقط در ماه رمضان که در روزهای عادی نیز تاکیدشان بر مصرف نکردن این نوشیدنی‌هاست.
۸ تأثیر شگرف روزه بر بدن/ از سم زدایی تا درمان افسردگی
روزه داری برای کبد چرب؛ فایده یا ضرر؟! +توصیه های متخصص