متاسفانه در روزهای گذشته شاهد گزارشات متعددی از مسمویت در بخش های مختلف کشور بر اثر مصرف قارچ بوده ایم. بنابر اعلام سازمان اورژانس اعلام کرده که تا 30 اردیبهشت ماه 849 نفر در 10 استان دچار مسمومیت با قارچ شدند و از این تعداد تاکنون 10 نفر از هم‌وطنان ما جان خود را از دست دادند.
بنا بر اعلام سازمان اورژانس کشور، 149 نفر از این مسموم‌شدگان بستری هستند و 690 نفر نیز مرخص شدند.
مشکل اصلی بحران قارچ‌های سمی کجاست؟
دکتر حمیدرضا پوریان‌فر مدیرگروه پژوهشی زیست فناوری قارچ‌های صنعتی سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی: این موضوع در حقیقت در حیطه تخصصی رشته قارچ‌شناسی است و متخصصین قارچ شناس در کشور همچون جناب دکتر آصف (عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور بخش تحقیقات رستنی) صلاحیت بیشتری برای تشریح این موضوع دارند.
اما می‌توان به صورت کلی بیان داشت که به زبان ساده (و غیر علمی) ما دو دسته قارچ کلاهک‌دار (Mushroom) داریم، یکسری قارچ‌های کلاهک‌دار خودرو داریم که در طبیعت ایران می‌رویند. برخی از این قارچ‌ها ممکن است سمی بوده و برخی دیگر از زمان قدیم توسط مردم مصرف شده و به عنوان خوراکی شناخته شده‌اند. اما در کنار آن یکسری قارچ‌های خوراکی پرورشی داریم که در واحدهای پرورش تولید قارچ به صورت صنعتی یا نیمه صنعتی تولید می‌شوند و برند تجاری دارند، تمامی این قارچ‌های پرورشی از نوع خوراکی هستند.
مسمومیت‌های اخیر ارتباطی با قارچ‌های خوراکی پرورشی ندارد
پوریان‌فر عنوان کرد: به هیچ عنوان هیچ مشکلی متوجه قارچ‌های خوراکی پرورشی نیست و مسمومیت‌های اخیر ارتباطی با این نوع قارچ‌ها ندارد. این قارچ‌ها از نظر تغذیه برای انسان ایمن بوده و علاوه بر آن دارای فواید رژیمی و سلامت‌زایی نیز هستند. متاسفانه بعضی از روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها اخباری را مبنی بر اینکه قارچ فله نیز خریداری نکنند را منتشر کردند که این گفته غیر دقیقی است، چراکه موضوع اصلی بر سر فله یا بسته‌بندی بودن قارچ نیست بلکه موضوع اصلی و ریشه اصلی مسمومیت‌های اخیر در مصرف قارچ‌های خودرو آن هم از گونه‌های سمی (و نه از گونه‌های خوراکی) بوده است. در واقع بنده با گفت‌وگویی که با متخصصین قارچ شناسی از جمله آقای دکتر آصف انجام دادم، وی دلیل اصلی مسمومیت اخیر هم‌وطنان را عدم تشخیص درست گونه خوراکی و گونه سمی توسط افراد بومی عنوان داشته‌اند.
تشخیص صحیح گونه خوراکی و گونه سمی قارچ‌های کلاهک‌دار بسیار تخصصی است. با توجه به شباهت‌های ظاهری بین این دو نوع گونه، اظهار نظر افراد بومی فاقد صلاحیت علمی (با تکیه بر مشاهدات و تجربیات) نبایستی مبنای مصرف قارچ‌های خودرو باشد.
پوریان‌فر در ادامه افزود: متخصصین قارچ شناسی که در بحران اخیر مساله را مورد واکاوی و بررسی دقیق قرار داده‌اند، چند توصیه مهم دارند یکی اینکه جمع‌آوری و تغذیه قارچ‌های خودرو توسط مردم عادی فاقد تخصص قارچ شناسی ممنوع است تا لذا از ریسک مسمویت با انواع سمی این قارچ‌ها پیشگیری شود. دیگر اینکه، اطلاعات افراد بومی در زمینه قارچ‌های خودرو غیرعلمی بوده و حتی اگر فردی برای آزمایش تشخیص گونه قارچ به متخخصین قارچ شناسی مراجعه کند فقط همان مورد را می‌توان بررسی کرد اما اگر آن فرد به طبیعت بازگردد و بر حسب ظاهر همان نوع قارچ را برداشت کند، ممکن است سمی باشد.
پوریان فر با تاکید بر اینکه تایید خوراکی بودن یک قارچ بومی توسط متخصص فقط به صورت موردی است و به هیچ عنوان نمی‌تواند به کل منطقه مد نظر تعمیم داده شود، تصریح کرد: توصیه دیگر این است که تابلوهای هشداردهنده در مکانی که قارچ‌های سمی از آنجا برداشت شده یا گزارش مسمومیت از آن منطقه داده شده است بایستی نصب شود.
وی اضافه کرد: در حال حاضر، شناسایی دقیق گونه‌های این قارچ‌ها که سبب این مسمومیت‌ها شده‌اند همچنان ادامه دارد و هرگونه اظهار نظر غیر کارشناسانه در رسانه‌ها بدون تایید متخصصین قارچ شناس قابل تایید نیست.
پوریان‌فر با اشاره به فعالیت‌های خود در جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: یکی از زمینه‌های فعالیت ما زراعی‌سازی قارچ‌های بومی و تلاش برای پرورشی کردن آن‌ها است. قارچ‌های حاصله از این یافته‌های تحقیقاتی وارد بازار مصرف نمی‌شوند بلکه در تحقیقات زیست-پزشکی و بیوتکنولوژی مورد استفاده قرار می‌گیرند، چراکه زراعی سازی یک قارچ بومی برای تداوم و تکرار پذیری کار تحقیقاتی بر روی آن یک ضرورت است.
وی گفت: یکی دیگر از زمینه‌های فعالیت گروه پژوهشی ما تلاش برای گسترش تولید قارچ‌های خوراکی-دارویی (Culinary-Medicinal Mushrooms) از طریق دستیابی به دانش فنی تولید و اصلاح آن‌ها و همچنین کار تحقیقاتی بر روی خواص متعدد دارویی و درمانی آن‌ها است، حرکتی که در بسیاری از کشورهای دیگر نیز انجام شده است.
منبع: ایسنا
قارچ سمی و غیر سمی را چگونه تشخیص دهیم؟