تیک عصبی در اثر حرکت سریع و بی اختیار ماهیچه ها رخ می دهد. از عوامل تیک عصبی استرس، اضطراب و کمبود کلسیم می باشد. گاهی افراد از این تیک عصبی دارند بی اطلاع هستند اما عده ای آن را حس می کنند و بسیار برای آن ها آزار دهنده است. در این مقاله بیشتر به عوامل ایجاد تیک های عصبی و درمان آن می پردازیم.
انواع تیک عصبی
۱. تیک گذرا: عبارت است از بروز یک یا چند نوع تیک مختلف که به‌مدت حداقل یک ماه و حداکثر یک‌سال در فرد به‌وجود می‌آید. سن شروع باید پیش از ۱۸ سالگی باشد. در تیک گذرا، فرد یا دچار تیک صوتی است و یا تیک حرکتی. در این نوع تیک، معمولاً تیک حرکتی شایع‌تر از تیک صوتی است.
اکثر تیک‌ها از نوع گذرا می‌باشند، خطرناک نبوده و معمولاً بدون هیچگونه درمانی از بین می‌روند. درمان تیک عصبی گذرا تنها در صورتی ضرورت می‌یابد که فعالیت‌های فرد را مختل کند و یا باعث افسردگی و اضطراب شدید فرد شود.
۲. تیک مزمن: برای تشخیص‌گذاری تیک مزمن، تیک فرد باید حداقل یک‌سال ادامه داشته باشد و پیش از ۱۸ سالگی شروع شده باشد. این نوع تیک، یا حرکتی است و یا صوتی؛ ولی هردو با هم اتفاق نمی‌افتد. این نوع تیک تنها در ۱ درصد کودکان اتفاق می‌افتد. هرچه سن فرد در زمان شروع تیک کمتر باشد، احتمال بهبودی آن بیشتر است. در صورتی‌که تیک فرد بعد از ۱۸ سالگی نیز ادامه بیابد، احتمال بهبود بدون درمان آن کم است.
۳. اختلال تیک توره: اختلال توره شدیدترین نوع تیک است که برای تشخیص‌گذاری آن، فرد باید حداقل دو تیک حرکتی (لزوماً همزمان نباید باشد) و حداقل یک تیک صوتی داشته باشد. شدت نشانگان توره در طول زمان ممکن است کاهش و یا افزایش یابد. نشانگان آن در سنین ۱۰ تا ۱۲ سالگی به بیشترین شدت خود می‌رسد و سپس با افزایش سن، اغلب از شدت آن کاسته میشود و افراد شرایط بهتری پیدا می‌کنند. اگرچه آمار دقیق توره مشخص نمی‌باشد، اما تخمین زده میشود بین سنین ۵ تا ۱۷، یک نفر از ۱۶۰ نفر به این اختلال مبتلا است
علل بروز تیک های عصبی
علل بروز تیک‌های عصبی به طور دقیق مشخص نیست. تصور میشود که تیک به خاطر تغییراتی در قسمت‌هایی از مغز به وجود می‌آید که مسئول کنترل حرکات بدن می‌باشد. تیک‌ها غالباً در نسل‌های مختلف یک خانواده به ارث می‌رسد و این احتمال وجود دارد که بسیاری از موارد آن، ناشی از عوامل ژنتیکی باشد. علاوه بر آن، تیک‌های عصبی غالباً همراه با امراض یا شرایط دیگری از قبیل موارد زیر مشاهده می‌شوند:
اختلال کم توجهی – بیش‌فعالی (ADHD)
اختلال وسواس فکری عملی (OCD)
اختلال تیک عصبی در صورتی که ناشی از یک بیماری یا عارضه پزشکی باشد، باید شواهدی در بیمار وجود داشته باشد که نشان دهد این حرکات از پیامدهای فیزیولوژیکی مستقیم یک بیماری یا مصدومیت از قبیل موارد زیر است:
مسمومیت‌ها
سکته مغزی
ضربه سر
ضربه به اندام‌های بدن
جراحی
فلج مغزی
بیماری هانتینگتون
تیک‌های عصبی ممکن است ناشی از استرس شدید نیز باشد. بعضی از داروها مانند ریتالین، دگزدرین، آدرال و تگرتول نیز می‌توانند باعث ایجاد تیک عصبی شوند. در موارد نادری هم ممکن است بعضی از عفونت‌ها که مغز را درگیر می‌کند (، عامل ایجاد تیک عصبی باشد. اختلالات ژنتیکی یا متابولیکی دیگر، بخصوص آن‌هایی که «عقده‌های قاعده‌ای» در مغز را درگیر می‌کنند نیز می‌توانند با تیک‌های عصبی یا رفتارهای شبیه به تیک، ارتباط داشته باشد. علاوه بر این‌ها، عفونت‌های ویروسی نیز به ندرت می‌تواند باعث بروز تیک‌های عصبی شود. شواهدی مبنی بر ارتباط بین عفونت‌های استرپتوکوکی با تیک‌های عصبی و اختلال وسواس فکری عملی (OCD) نیز به دست آمده است. اختلالات عصبی– روانی خودایمنی کودکان که به اختصار به آن پانداس (PANDAS) گفته میشود، یک عارضه ناشی از عفونت‌های استرپتوکوکی است که در اثر آن، آنتی‌بادی‌هایی که بر علیه باکتری‌های استرپتوکوکی ساخته شده‌اند، به عقده‌های قاعده‌ای در مغز حمله می‌کنند و باعث به وجود آمدن علائم تیک یا OCD در بیمار میشود.
درمان تیک عصبی
اگر تیک عصبی چندان جدی و شدید نباشد، می‌توان با درمان‌های خانگی آن را رفع کرد. مثلا تلاش برای کاهش استرس و خستگی‌ها باعث میشود تا این مشکل تا حدود زیادی رفع بشود و از بین برود.
اما درصورتی‌که تیک عصبی زندگی عادی و روزمره‌تان را دچار اختلال کند، حتما باید به درمان‌های جدی‌تر فکر کنید. از میان درمان‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان با ایجاد عادات معکوس: در این روش باید با شکل‌گیری عادت‌های حرکتی در فرد، حرکت‌های ناشی از تیک عصبی خنثی شوند. با تقویت عادت‌های حرکتی جدید و خنثی‌کننده، تیک‌های عصبی به‌مرور از بین خواهند رفت.
ERP نیز روش دیگری است که به‌معنای قرارگیری در حالت تیک با عادت‌کردن به آن است. یعنی فرد درگیر تیک عصبی به‌نوعی وقوع تیک را پیش‌بینی می‌کند و می‌تواند آن را کنترل کند.
روش‌های درمان دارویی نیز وجود دارد که در کنار روش‌های روان‌درمانی و… استفاده می‌شوند یا اگر بقیه‌ی روش‌های باعث بهبودی نشوند، از این درمان استفاده میشود.
هر تیک عصبی به دارو نیاز دارد؟