ریتالین از مشتقات گروها مفتامین‌ها است؛ که برای درمان افسردگی، نشانه‌های نارکولپسی، و برخی از مبتلایان به بیش فعالی مقاوم به درمان تجویز می‌شود. در سال های اخیر مصرف ریتالین برای افزایش بازدهی بخصوص در شب های امتحان بین دانش آموزان و دانشجویان بسیار رایج شده است که عوارض بسیاری دارد. در این مطلب به بررسی تاثیرریتالین بر افزایش تمرکز و بازدهی و همچنین عوارض مصرف آن می پردازیم.
ریتالین چیست؟
متیل فنیدیت” با نام تجاری “ریتالین” توسط کمپانی داروسازی “نوارتین” در سال 1954 به بازار دارویی دنیا عرضه شد. در ابتدا قرار بود این دارو برای درمان افسردگی، خواب آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن استفاده شود اما به تدریج با پیشرفت علم و تجربه های گوناگون مشخص شد می توان از این دارو در درمان کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی و کم توجهی هستند (ADHD) نیز استفاده کرد.
قرص “ریتالین” خواصی شبیه آمفتامین (قرص مشهور اکستازی) دارد و دانشجویان کالجهای آمریکا و استرالیا به دلیل تأثیر آن در درمان خواب آلودگی در طول روز، برای درس خواندن و یا مهمانی های شبانه شان چند عدد از این قرصها را مصرف می کردند.
در سالهای اخیر مصرف خودسرانه این دارو در کشورها رو به افزایش گذاشت و گزارشهای متعددی وجود دارد که برخی از افراد برای بیدار ماندن در شبهای امتحان از قرص های ریتالین استفاده می کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار مانده و به شکل غیر معمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند.
مصرف کنندگان تصور می کنند ریتالین بی خطر است در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص ها می تواند در حد مواد دیگر نظیر کوکایین و آمفتامین باشد و پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می کنند ترک کردن داروهای محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، بسیار سخت تر و پیچیده تر از سایر مواد مخدر است.
استفاده محدود و کنترل شده ریتالین باعث عادت کردن بدن مصرف کننده به دوزهای پایین و در نتیجه ایجاد علاقه فرد به استفاده از دوزهای بالاتر و حتی مصرف داروهای سنگین تر و خطرناک تر می شود. علاوه بر آن تاکنون در چند مورد سوء مصرف ریتالین منجر به مرگ شده است.
آیا ریتالین بر افزایش تمرکز در شب امتحان تاثیر دارد؟
اعتقاد به تقویت‌حافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان در هنگام درس خواندن به ویژه در شبهای امتحان با ریتالین، از علل گرایش دانشجویان به مصرف این قرص است.
دکتر خیرالله غلامی استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در باره مصرف ریتالین و تاثیرات سوء آن می گوید: این دارو از دسته آمفتامین ها است و تحریک کننده سیستم عصبی محسوب می شود. این دارو برای برخی از بیماریها کاربرد دارد اما مصرف خودسرانه آن به کاهش کارآیی سیستم مغز و اعصاب مرکزی منجر می شود.
دانشجویانی که فکر می کنند شب امتحان باید درس بخوانند باید بدانند که همانطور که خواندن لازم است، خوابیدن هم لازم است. چرا که زمانی که مغز وارد فاز پردازش اطلاعات می شود در صورتی که مغز استراحت کند این پردازش اطلاعات به نحو مطلوبی صورت می گیرد.
در صورتی که استراحت وجود نداشته باشد مغز نمی تواند آن اطلاعات را پردازش کند پس بیدار ماندن طولانی نمی تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند.
داروی ریتالین از سوی پزشک برای کودکان بیش فعال تجویز می شود و خواب را کم می کند اما این موضوع که افراد بالغ به منظور افزایش یادگیری و زمان بیشتر بیدار ماندن از آن استفاده می کنند دارای عوارضی خواهد بود که شناخته شده ترین آن پرخاشگری و ایجاد اختلال در سیستم اعصاب مرکزی است.
این دارو بدون نسخه فروخته نمی شود و افرادی که آن را مصرف می کنند به صورت غیرقانونی آنها را بدست می آورند.
عوارض مصرف خودسرانه ریتالین
افزایش درجه حرارت بدن، بی نظمی در ضربان قلب، سردرد و تهوع، افزایش فشارخون و تشنج از عوارض مصرف بیش از اندازه ریتالین است.
- عصبی شدن و بی خوابی
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس سرگیجه و سردرد
- تغییرات ضربان قلب و فشار خون که معمولا به صورت افزایش است
- خارش و جوش های پوست
- دردهای شکمی، کاهش وزن و مشکلات معده
- مصرف دائمی و اعتیاد (وابستگی)
- بروز حالت های روان پریشی (جنون) و علایم وابستگی به ریتالین
- بروز افسردگی پس از قطع مصرف
موارد منع مصرف ریتالین
مصرف این دارو برای افراد دارای اضطراب زیاد، فشار عصبی، عصبانیت همراه با بی قراری، حساسیت مفرط نسبت به دارو، فشار خون بالا، گلوکوم، افسردگی های قابل درمان با داروهای ضد افسردگی رایج، تیک های حرکتی و کودکان زیر 6 سال منع می شود.
این دارو نباید برای درمان حالتهای خستگی مفرط طبیعی، افسردگی و سایکوزها استفاده شود و نیاز به ادامه مصرف دارو باید مرتب ارزیابی شود و در زمان تعطیلات و زمانهایی که استرس فرد کم است، مصرف کاهش یافته یا قطع شود.
قرص ریتالین بلای جان دانش آموزان!