گل گاوزبان یک گیاه دارویی پرکاربرد در طب سنتی دارای طبیعت گرم و اثر نشاط آور، مقوی تمام بدن و آرامش‌بخش است. تقریبا از تمامی اجزای گل گاوزبان در طب سنتی به عنوان دارو استفاده می شود. با تمام خواصی که این گیاه دارد اما مصرف آن برای برخی افراد نه تنها مفید نیست که گاهی ممکن است خطرناک نیز باشد. در ادامه مطلب شما با این موضوع آشنا می کنیم.
خواص گل گاوزبان
تقویت حواس پنجگانه
جوشانده و دم‌کرده این گیاه حواس پنجگانه را تقویت کرده و بسیار نشاط‌آور، بازکننده رنگ رخسار، کاهنده غم و اندوه و ضد وحشت و اضطراب است و می‌تواند حواس‌پرتی را رفع و تنگی نفس ناشی از آشفتگی ذهنی را بهبود بخشد.
خواص ضد سرطانی
منیزیوم موجود در گل‌گاوزبان ضدسرطان بوده و به‌دلیل دارا بودن «آلکالوئید» می‌تواند ضد حساسیت، ضد‌روماتیسم و ضد التهاب باشد. این گیاه باعث کاهش تب در بیماری‌هایی چون سرخک، مخملک، آبله و کهیر می‌شود. در برخی کشورها برگ‌های تازه گل‌گاوزبان را به‌علت داشتن مقادیری ویتامین C داخل سالاد می‌ریزند. گل‌های تازه این گیاه نیز بویی شبیه خیار دارد و وقتی در آب خیسانده شود و با آب‌لیمو و شکر مخلوط شود، مصرف آن برای روزهای گرم بسیار نشاط‌انگیز و خنک‌کننده است.
تصفیه‌کننده خون
گل‌گاوزبان تصفیه کننده خون، ضداسپاسم، محرک غدد آدرنال، مقوی قلب و عروق، نرم‌کننده مجاری تنفسی، خلط‌آور، شیرافزا و مسهل بوده، ولی به‌دلیل دارا بودن آلکالوئید برای زنان باردار و کودکان مضر است. دم‌کرده گل‌گاوزبان به همراه سنبل‌الطیب و لیموعمانی یک نوشیدنی نشاط آور و آرام‌بخش است که استفاده از آن به جای چای و قهوه در مجالس عزاداری برای ایجاد آرامش درونی توصیه می‌شود.
سایر خواص گل گاوزبان
- شکم را نرم و کیسه صفرا را باز می‌کند، اخلاط سوخته سوداوی را از معده خارج و عوارض آن را از بین می‌برد.
- جوشانده آن همراه با داروهای دیگر جهت سرسام (مننژیت)، برسام (ورم پرده دیافراگم)، مالیخولیا، جنون و رفع حواس‌پرتی مفید است.
- جوشانده آن نشاط‌آور بوده، رنگ رخسار را باز می‌کند.
- سینه را نرم می‌کند، تنگی نفس و درد گلو را شفا می‌دهد.
- دلهره و وحشت را از بین می‌برد و غم و غصه را کم می‌کند و برای کسانی که با خود حرف می‌زنند سودمند است.
- جوشانده آن با عسل جهت تنگی نفس تجویز شده است.
- جویدن برگ تازه آن جهت درمان جوش‌های چرکی دهان اطفال، برفک، سستی بیخ دندان و رفع حرارت دهان نافع است. مقدار خوراک گل آن 10 گرم تا 5 گرم می‌باشد.
- عرق گل گاوزبان جهت امراض سوداوی، وسواس و خفقان مفید است.
مصرف گل گاوزبان برای چه افرادی توصیه نمی شود؟
به گفته دتر مجید انوشیروانی: گیاه گاوزبان ایرانی با گاوزبان مشهور در گیاه درمانی نوین، متفاوت است و هر دو جنس آن به رغم داشتن ویژگی‌های درمانی، برای برخی افراد و بیماران محدودیت مصرف دارد.
هر دو جنس گاوزبان (ایرانی و اروپایی)، کاربردهای نسبتا مشابهی دارند اما مصرف گاوزبان اروپایی، به خاطر وجود آلکالوئیدهای پیرازولیدن، برای مبتلایان به بیماری های کبدی و نیز خانم‌هایی باردار محدودیت مصرف دارد.
طبیعت این گیاه در متون طب ایرانی، گرم و تر در درجه اول ذکر شده است. بنابراین از جهت طبع، ایمن شمرده می شود. البته هرگز نمی توان گفت اگر گیاهی طبع معتدل یا نزدیک به اعتدال داشته باشد، بی زیان و ایمن است.
متخصص طب سنتی ایران با اشاره به اینکه جوشانده گل گاو زبان ایرانی، برای تقویت قلب و سیستم عصبی و کاهش اضطراب بسیار سودمند است گفت: مقدار مصرف روزانه گاوزبان برای هر فرد بالغ حدود ۵ گرم است که باید در حجم حدود یک ونیم لیوان آبجوش به مدت ۱۰ دقیقه به صورت آرام و ملایم جوشانده شود.
افزودن لیموعمانی یا آب لیمو به جوشانده گاوزبان ضروری نیست ولی آن را خوشرنگ و خوشگوار می کند و مهمتر از آن، برای کسانی که دچار تپش قلب اضطرابی همراه با داغی بدن و سینه و صورت می شوند سودمندتر است.
افزودن مقدار اندکی عسل یا نبات به این جوشانده به شرطی که شیرینی ملایمی داشته باشد نیز اشکالی ندارد.
گل گاوزبان برای کاهش پرفشاری خون کاملاً ایمن نیست. به همین دلیل، افراد تنومند و پرخون که خشم یا اندوه پنهان دارند در هنگام افزایش فشارخون نباید گل گاوزبان را خودسرانه مصرف کنند زیرا جوشانده گاوزبان در چنین افرادی گاه ممکن است بسیار خطرناک باشد و بحران شدید فشارخون ایجاد کند.
خطر مصرف روزانه چای گل‌گاوزبان چیست؟
گل گاوزبان چه موارد مصرف و منعی دارد؟