در قفسه مکمل ها به دنبال مکملی مناسب برای زنان یائسه هستید و محصولاتی پیدا می کنید که حاوی «ایزوفلاون» های سویا هستند. شاید شما هم شنیده باشید که خوردن سویای بیشتر به تقویت استخوان ها کمک می کند و از پوکی آنها جلوگیری می کند. این نظر بسیار جالب به نظر می رسد، اما آیا حقیقت هم همینطور است؟

استخوان یک بافت زنده است و به طور مداوم از بین می رود و دوباره ساخته می شود. هورمون استروژن تعادل این دو فرایند را نسبتا برقرار می کند تا حجم توده استخوانی حفظ شود.

متخصصان می گویند: «به ویژه در یائسگی افت شدیدی در تولید استروژن بدن دیده می شود. با کاهش اثر حفاظتی استروژن، میزان استخوانی که در بدن ما از بین می رود بیشتر از استخوانی است که دوباره ساخته می شود.«

پیش از این مشخص شده است که سویا حاوی فیتواستروژنی به نام ایزوفلاون است که از لحاظ ساختار شیمیایی بسیار شبیه استروژن هستند.

این نظریه وجود دارد که سویا فیتواستروژن بسیار زیادی دارد و اگر ما به اندازه مشخصی سویا بخوریم بدن این منبع استروژن گیاهی را خواهد شناخت و فرایند تولید استخوان را سرعت خواهد داد و تمایل طبیعی بدن به از بین رفتن توده استخوانی را کمتر خواهد کرد.

دیدگاه علمی

حدود سه دهه قبل، وقتی تحقیقات در این زمینه آغاز شد امید بر این بود که سویا یا مکمل های ایزوفلاون جایگزین مناسبی برای درمان جایگزینی هورمون باشند تا از بین رفتن توده های استخوانی را کند تر کنند و نشانه های آزار دهنده یائسگی را کاهش دهند. حداقل در ابتدای کار این طور به نظر می رسید که این اتفاقات خواهد افتاد. سوابق تحقیقاتی زیادی در این زمینه در دست است که ایزوفلاون ها شبیه ترکیبات استروژن عمل می کنند؛ حداقل در رویارویی با بعضی از بافت ها.

مطالعات گسترده زیادی در کشورهای آسیایی انجام شده است. در کشور های آسیایی غذاهای سویایی بخشی از رژیم غذایی هستند. این مطالعات نشان داده اند زنانی که سویای بیشتری مصرف می کنند کمتر دچار شکستگی استخوان می شوند. بیشتر مطالعات در زمینه سویا و پوکی استخوان روی زنان انجام شده است، اما یک تحقیق مردان را هم شامل شده است و دریافته است هیچ ارتباطی بین مصرف سویا و کاهش خطر شکستگی در مردان وجود ندارد.

مطالعاتی از این دست نمی توانند نشان دهند که خوردن سویا از شکستگی استخوان جلوگیری می کند و تنها ارتباط بین متغیر ها را نشان می دهند. با این حال مطالعات دیگری نشان داده اند که سویا روی استخوان ها اثر می گذارد؛ به عنوان مثال تحقیق کوچکی که در مجله «Clinical Nutrition» در امریکا منتشر شد که از یک روش حساس استفاده کرده بود تا نشان دهد وقتی زنان از مکمل های ایزوفلاون سویا استفاده می کنند کلسیم بیشتری در استخوانشان دارند.

سوال بزرگتر این است که آیا این تاثیر به معنای قوی تر شدن استخوان ها هم هست؟ برای آزمایش این سوال محققان یک آزمایش بالینی ترتیب دادند که در آن به برخی از شرکت کنندگان سویا داده شد –به صورت غذا، پودر پروتیین یا مکمل ایزوفلاون سویا- و به برخی دیگر دارونما -پلاسبو- داده شد و تراکم استخوانی آنها تحت کنترل قرار گرفت.

یکی از طولانی ترین و وسیع ترین مطالعات انجام شده شامل 224 زنان یائسه بود که به مدت سه سال تحت آزمایشی قرار گرفتند و در آن به تعدای از آنها پلاسبو و به تعداد دیگری مکمل ایزوفلاون سویا داده شد و نتایج آن که در سال 2010 در مجله « The American Journal of Clinical Nutrition» منتشر شد نشان نداد که ایزوفلاون سویا موثر است.

گروه دیگری از پزشکان آزمایش بالینی دیگری انجام دادند که نتایج آن در سال 2009 در مجله «The American Journal of Clinical Nutrition» چاپ شد. آنها به مدت یک سال سویا و مکمل ایزوفلاون را مورد آزمایش قرار دادند و هیچ اثری روی تراکم استخوان مشاهده نکردند. یک تحقیق دو ساله دیگر که نتایج آن در سال 2011 به صورت آنلاین در مجله «Archives of Internal Medicine» منتشر شد هم چنین نتیجه ای در بر داشت. در بین آزمایش هایی که در امریکا انجام شده است تنها تعداد کمی فواید اندکی گزارش کرده اند و بقیه هیچ تاثیری مشاهده نکرده اند.

آیا برای تقویت استخوان ها سویا بخوریم؟

از آن جایی که مرکز ملی سلامت یکپارچه امریکا -NCCIH- اعلام کرده است مکمل ایزوفلاون سویا فرایند کم شدن ذخایر استخوانی را در طول یائسگی کند نمی کند، پس مصرف این مکمل را کنار بگذارید.

مصرف کم مکمل ایزوفلاون سویا بی خطر است، اما NCCIH هشدار داده است بی خطر بودن مصرف مقدار زیاد مشتقات سویا در بلند مدت به اثبات نرسیده است.

NCCIH در ادامه می گوید: «اگر می خواهید چربی کمتری، به ویژه چربی اشباع کمتری دریافت کنید و پروتیین بیشتری به بدن برسانید غذاهای حاوی سویا گزینه های بی خطر و مناسبی هستند؛ البته به جز کسانی که دچار عدم تحمل سویا یا حساسیت به آن هستند.» گزینه های غذایی سویا این روز ها فراوانند که از آن جمله می توان به پنیر سرشار از کلسیمِ «توفو» و شیر سویای غنی شده با کلسیم و ویتامین دی اشاره کرد که بسیار برای استخوان خوب هستند.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «اوری دی هلث»، پزشکان می گویند جا دادن خود سویا در رژیم غذایی بهترین و بی خطرترین کاری است که می توانید بکنید چون همیشه در تحقیقات بیشترین اثر مربوط به خود ماده غذایی است. در کشورهای آسیایی هم که نشان داده اند خطر شکستگی را با مصرف سویا کاهش داده اند سویا به طور کامل مصرف می شود، نه مکمل های آن.

منبع: بهپو

معجزه های سویا که از آنها بی خبرید