مواد معدنی از لازمه های حیات بدن انسان می باشند. مواد معدنی ازقبیل روی، آهن، کلسیم و… باید به طور مداوم در رزیم غذایی موجود باشند. در این مقاله به بررسی کمبود روی و مواد غذایی که حاوی روی هستند پرداخته ایم.
عملکرد روی در بدن به چه صورت است؟
از سیستم ایمنی محافظت می کند.
عملکرد سلول های سفید خون را تنظیم می کند.
در برابر انواع عفونت ها و عوامل بیماری زا اثر محافظتی دارد.
تعداد سلول های T در سیستم ایمنی را افزایش می دهد.
سرعت بهبود زخم را افزایش می دهد.
حاوی آنتی اکسیدان است.
به هضم غذا کمک می کند.
در رشد پوست و مو موثر است.
علائم کمبود روی در بدن
مهم‌ترین نشانه کمبود روی در بچه‌ها، کمبود رشد قدی و اختلال در بلوغ جنسی به ویژه در پسرهاست. همچنین اختلال در رشد موها و ابتلای مکرر به عفونت‌ها می‌تواند از نشانه‌های کمبود روی در بزرگسالان و بخصوص خانم‌ها باشد.
برخی از علائم و عوارض کمبود روی در بدن را می‌توان به طور خلاصه اینطور معرفی نمود:
نقص دستگاه ایمنی
عفونت های مکرر
زخم های پوستی
مشکلات دید در تاریکی
زخم هایی‌که مدت طولانی طول می کشد تا درمان شوند
کاهش اشتها و شبکوری (به دلیل رابطه روی با متابولیسم ویتامین A)
ریزش مو، اختلالات رشد ناخن‌ها و پوسیدگی دندان‌ها
اختلالات باروری و کاهش میل جنسی
اسیدوز خفیف در خون
کندی رشد بچه‌ها
خشکی پوست واگزما
اختلالات حس های بویایی، بینایی و چشایی ( (تغییر درک طعم شوری، شیرینی، تلخی)
نداشتن تمرکز حواس
زخم های معده
اختلال جذب ویتامین A در بدن
ایجاد لکه های سفید رنگ روی ناخن
ایجاد یک لایه روی زبان
شوره سر
لایه لایه شدن ناخن
سوء هاضمه
ایجاد بثورات پوستی
ایجاد آکنه
بروز حساسیت
کاهش عملکرد مغز
اختلال عصبی
خستگی مزمن
اختلالات خود ایمنی
استرس
اسهال
کاهش وزن
نقش روی در سلامت بدن
جلوگیری ازابتلای بیش از حد به سرماخوردگیمعمولی:
روی در کاهش و پیشگیری از علائم سرماخوردگی معمولی نقش مهمی دارد، بطوریکه موجب کاهش شدت و نیز مدت زمان دوام این علائم می گردد. بهبود مشاهده شده در سرماخوردگی ناشی از مصرف روی می تواند بدلیل خصوصیات آنتی اکسیدانی و نیز ضد التهابی روی باشد.
در بهبود سریع زخم ها:
نقش روی در بهبود سریع زخم ها، بویژه به هنگام جراحت های ناشی از سوختگی و یا زخم هایی که در اثر عمل جراحی در بدن ایجاد می گردند، بسیار اهمیت پیدا می کند.
در تقویت سیستم ایمنی:
روی جهت انجام صحیح عملکرد سیستم ایمنی یا دفاعی بدن بسیار اهمیت داشته و نیز در محافظت از بدن در برابر بیماری و عفونت نقش دارد. روی بعنوان عامل تقویت کننده سیستم ایمنی در کنترل لنفوسیت های CD4 , T، سلولهای کشنده طبیعی و اینترلوکین II دخالت دارد. علاوه بر این تحقیقات دانشمندان نشان داده است که روی دارای خاصیت ویروس کشی نیز می باشد.
در سلامت دستگاه تولید مثلی:
روی از جنبه های فراوانی شامل افزایش قدرت جنسی در مردان، بارداری های موفق در زنان و سنتز هورمون های جنسی در سلامت دستگاه تولید مثلی تاثیر می گذارد. در بلوغ و تکامل اسپرم در مردان و نیز تکامل طبیعی نوزاد نیز تاثیر دارد. مصرف روی در بسیاری از موارد بزرگ شدگی غده پروستات نیز موثر بوده است. تحقیقات اخیر دانشمندان در این زمینه نشان می دهد که روی تا حدود زیادی در جلوگیری از ناباروری بویژه در مردان نقش دارد. کمبود روی در مردان می تواند منجر به کاهش عملکرد ترشحی بیضه ها، کاهش قدرت و میل جنسی و نیز بزرگ شدگی غده پروستات گردد.
کنترل آزاد سازی ویتامین ها و هورمون ها:
روی آزاد سازی ویتامینA ذخیره شده در کبد و انتقال آن به شبکیه چشم را کنترل می کند. همچنین نشان داده شده است که در سیستم غدد درون ریز یا اندوکرین، فعالیت انسولین را تنظیم کرده و تبدیل هورمون تیروئیدی تیرونین به تری یدوتیرونین را نیز افزایش می دهد.
تنظیم متابولیسم:
روی جهت انجام عملکرد بیش از 300 آنزیم مختلف ضروری بوده و در بسیاری از فرایندهای زیستی نقش اساسی ایفا می کند. روی جهت تجزیه کربوهیدراتها اساسی بوده و نیز در تعدادی از واکنشهای آنزیمی درگیر در متابولیسم پروتئین و کربوهیدرات شرکت دارد، همچنین بعنوان کوفاکتور آنزیم آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیس موتاز (SOD) نیز مطرح است.
منابع غذایی حاوی روی (زینک)
به طور تقریبی در هر گرم گوشت 3 تا 5 میلی گرم روی وجود دارد. نان سفید، چربی و شکر فاقد روی هستند. گوشت، جگر،تخم مرغ، میگو، گندم سبوس دار، تخم کدو حلوایی و گوجه فرنگی از روی غنی هستند.
با خوردن هر 100 گرم عدس یا نخود یا گندم آسیاب نشده می توان 4 تا 5 میلی گرم روی وارد بدن کرد. در هر صد گرم سبوس گندم یا هر صد گرم ذرت، 3 میلی گرم روی به بدن می رسد.
تخم کدو حاوی روی فراوان است که خوشبختانه در ایران بیشتر از سایر کشور ها استفاده می شود. در هر 100 گرم آن 5/6 تا 5/7 میلی گرم روی دریافت می شود. جالب است که بدانید، جوانه گندم، حاوی 17 میلی گرم روی و به عبارتی غنی از روی است و خوردن آن به تمام افراد توصیه می شود. در هر 100 گرم جگر گوساله، 8/7 میلی گرم روی وجود دارد. ماده ی غذایی پر اهمیت در رساندن روی به بدن، صدف خوراکی است که در هر 100 گرم آن 60- 59 میلی گرم روی وجود داشته و بسیار غنی است که البته در ایران مصرف نمی شود.