قرص های ضد بارداری یکی از رایج ترین روش های هورمونی پیشگیری از بارداری است که زوج های جوان در سال های اول زندگی از آن استفاده می کنند. قرص های ضد بارداری در صورتی که به درستی و به صورت منظم و طبق برنامه استفاده شوند، روشی بسیار موثر برای پیشگیری از بارداری هستند. اما نباید فراموش کنید که این قرص ها عوارضی هم دارند و درصورت مصرف زیاد می تواند خطرساز باشد.در این مطلب شما را باشایع ترین عوارض قرص های ضد بارداری آشنا می کنیم.
به‌گفته‌ی انجمن متخصصان بهداشت باروری (ARHP) فقط ۰٫۱درصد از زنان علی‌رغم مصرف این قرص باردار می‌شوند. در نخستین سال مصرف این قرص‌ها، از هر ۱۰۰ زن تقریبا فقط ۱ نفر دچار حاملگی ناخواسته می‌شود. بااینحال نرخ بارداری در زنانی که بعضی اوقات مصرف قرص را فراموش می‌کنند، به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. به‌گفته‌ی ARHP، این میزان ۳۰ تا ۸۰ برابر می‌شود.
انواع قرص های ضدبارداری
به طور کلی قرصهای ضدبارداری انواع مختلفی دارد که همه آنها شامل اشکال مصنوعی از هورمون استروژن، پروژسترون، یا هر دو هستند ؛ پروژسترون مصنوعی، پروژستین نامیده می شود و قرص های ترکیبی، از پروژستین و استروژن ساخته شده اند.
- “قرص های ضد بارداری روزمره” و قرص های “21 روزه” :قرص های روزانه، مصرفشان ساده تر و راحت تر است، زیرا یک روال روزانه یکسان دارد. در مورد این نوع از قرص های ضد بارداری باید گفت یک بسته قرص روزانه، 28 روز طول می کشد، اما هفت قرص دیگر غیرفعال است .
- “قرص مینی” که شامل پروژستین هستند .
- قرص های مونوفازیک ،حاوی همان تعادل هورمونی هستند با قرص های فازی، دو یا سه نوع مختلف قرص مصرف می شود، که هر کدام دارای تعادل هورمونی مختلفی هستند.
موارد دیگر مصرف قرص های ضد بارداری
دو نوع قرص ضد بارداری وجود دارد که هر دوِ آنها حاوی فرم‌های مصنوعی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون قرص ضد بارداری ممکن است برای سایر اهداف پزشکی، به‌جز پیشگیری از بارداری نیز مورد استفاده قرار گیرد، مواردی ازقبیل:
- تنظیم دوره‌های قاعدگی؛
- پریودهای نامنظم؛
- منوراژیا (پریودهای سنگین)؛
- دیسمنوره (پریودهای دردناک)؛
- آندومتریوز (وجود غدد آندومتریال و استرومای رحم)؛
- سندرم پیش از قاعدگی (PMS)؛
- آکنه، هیرسوتیسم (رشد موی بیش‌از‌حد) و آلوپسی (ریزش مو)؛
- کاهش خطر ابتلا به کیست‌های سینه، کیست‌های تخمدان، بیماری التهابی لگن (PID) و حاملگی در لوله‌های فالوپ (بارداری خارج از رحم).
- قرصهای ضد بارداری به‌عنوان روشی برای پیشگیری از سرطان تخمدان و آندومتر (پوشش داخلی رحم) نیز به‌کار می‌روند. قرصهای ضد بارداری از بیماری‌های مقاربتی پیشگیری نمی‌کنند.
شایع ترین عوارض مصرف قرص های ضد بارداری
برخی از تغییرات جسمی و روانی خانم‌ها در اثر مصرف قرص ضد بارداری، ناشی از پاسخ بدن به هورمون استروژن است.
لکهبینی بین دو قاعدگی
تقریبا ۵۰درصد افرادی که قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند، بین دوره‌های قاعدگی‌شان دچار خون‌ریزی واژینال می‌شوند. این خون‌ریزیِ جزئی که به «لکهبینی» نیز معروف است، اغلب در طی ۳ ماه اول از شروع مصرف قرص ضد بارداری اتفاق می‌افتد. معمولا این مسئله در بیش از ۹۰درصد مواقع با مصرف سومین بسته‌ی قرص برطرف می‌شود. قرص ضد بارداری تا زمانی که به‌درستی مصرف شود و هیچ‌یک از دوزهای آن فراموش نشود، در طول لکهبینی نیز همچنان مؤثر است.
افرادی که در حین مصرف قرصهای فعال به‌مدت ۵ روز یا بیشتر خون‌ریزی دارند یا ۳ روز یا بیشتر دچار خون‌ریزی شدید می‌شوند، باید برای مشورت به پزشک زنان مراجعه کنند. لکهبینی بین قاعدگی‌ها ممکن است به‌علت سازگارشدن رحم با پوشش آندومتر نازک‌تر یا به‌خاطر عادت‌کردن بدن به داشتن سطوح متفاوتی از هورمون‌ها اتفاق بیفتد.
تهوع
برخی افراد هنگامی که برای اولین بار قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند، حالت تهوع خفیف پیدا می‌کنند، اما این حالت معمولا بعد از مدت کوتاهی برطرف می‌شود. مصرف قرص با غذا یا در هنگام خواب ممکن است به کاهش احتمال تهوع کمک کند. اگر با مصرف قرص ضد بارداری به تهوع مداوم یا شدید دچار می‌شوید، به پزشک مراجعه کنید.
حساس‌شدن سینه‌ها
قرصهای ضد بارداری ممکن است باعث بزرگ‌شدن یا حساس‌شدن سینه‌ها شوند. این عارضه‌ی جانبی معمولا چند هفته پس از شروع قرص برطرف می‌شود، اما اگر متوجه شدید در سینه‌‌تان توده وجود دارد یا درد و حساسیت مداوم یا شدید داشتید، به پزشک مراجعه کنید. کاهش مصرف نمک و کافئین و همچنین پوشیدن سینه‌بند حمایت‌کننده (ساپورتیو) می‌تواند میزان حساسیت سینه‌ها را کاهش دهد.
سردرد
هورمون‌های جنسی در بروز سردرد و میگرن نقش دارند. قرص‌هایی با انواع و دوزهای متفاوتی از هورمون ممکن است به سردردهای مختلف منجر شوند. قبلا برخی تحقیقات نشان داده‌اند قرص‌هایی که حاوی دوزهای پایینی از هورمون‌ها هستند، به‌احتمال بسیار کمتری باعث بروز سردرد می‌شوند. سردردهای ناشی از قرصهای ضد بارداری احتمالا به‌مرورزمان بهبود می‌یابند، اما اگر در هنگام مصرف این قرص‌ها به سردردهای شدید یا مداوم دچار شدید، به پزشک مراجعه کنید.
لکه های قهوه ای روی صورت
قرص های ضد بارداری، باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری پوستی به نام ملازما می شود، که می تواند چهره شما را در بعضی از نقاط تیره تر کند.تحقیقات نشان می دهد، با این حال، این احتمال بیشتر در زنانی که عارضه ارثی پوستی دارند، رخ می دهد. مطالعات موردی نشان می دهد، ممکن است سوئیچینگ از قرص به IUD این مسئله را حل کند.
افزایش وزن
پژوهش‌های بالینی هیچ‌گونه ارتباط واضحی بین استفاده از قرصهای ضد بارداری و نوسانات وزنی پیدا نکرده‌اند. بااینحال بسیاری از افرادی که این قرص‌ها را مصرف می‌کنند، از احتباس مایعات خصوصا در نواحی سینه و باسن شکایت می‌کنند. سلول‌های چربی نیز ممکن است تحت‌تأثیر استروژن موجود در قرصهای ضد بارداری قرار بگیرند، هرچند این هورمون باعث می‌شود سلول‌های چربی صرفا بزرگ‌تر شوند و تعداد آنها را افزایش نمی‌دهد.
نوسانات خُلقی
به افرادی که سابقه‌ی افسردگی دارند، توصیه می‌کنیم این مسئله را با پزشک‌شان در میان بگذارند، چون برخی افراد در هنگام مصرف قرصهای ضد بارداری به افسردگی یا سایر تغییرات عاطفی دچار می‌شوند. اگر در طول استفاده از قرصهای ضد بارداری به نوسانات خُلقی دچار شُدید، به پزشک مراجعه کنید.
در سال ۲۰۱۵ پژوهشی درباره‌ی ۹۰ زن انجام گرفت که نتیجه‌ی آن در مجله‌ی نقشه‌برداری انسانی منتشر شد. براساس این تحقیق، استفاده از قرص ضد بارداری با اندازه‌های کمترِ ضخامت قشری در قشر اوربیتوفرنتال جانبی و قشر خلفی سینگولت مرتبط است. این مناطق مغز به پاسخ پاداش و ارزیابی محرک‌های ورودی مربوط می‌شوند. این پژوهشگران می‌گویند برای تأیید ارتباط بین «ضخامت قشری در این نواحی مغز و تغییرات خلقی» و «استفاده از قرصهای ضد بارداری» به تحقیقات بیشتری نیاز است.
تأخیر در عادت ماهیانه
بعضی اوقات ممکن است علی‌رغم استفاده‌ی درست از قرصهای ضد بارداری، عادت ماهیانه به‌تأخیر بیفتد. عوامل متعددی می‌توانند بر این مسئله تأثیر بگذارند، ازجمله استرس، بیماری، مسافرت و اختلالات هورمونی یا تیروئید. اگر در حین مصرف قرصهای ضد بارداری، یک دوره‌ی قاعدگی‌تان به‌تأخیر افتاد یا بسیار سبک بود، توصیه می‌کنیم قبل از شروع بسته‌ی بعدیِ قرص، حتما تست بارداری انجام دهید و اگر این روند، بیش از یک دوره ادامه داشت، به پزشک مراجعه کنید.
کاهش میل جنسی
هورمون‌های موجود در قرصهای ضد بارداری ممکن است بر میل جنسی برخی افراد تأثیر بگذارند. بااینحال بسیاری از عوامل دیگر نیز در این امر دخیل‌اند. اگر کاهش میل جنسی شما ادامه‌دار و آزاردهنده است، حتما دراین‌مورد با پزشک‌تان صحبت کنید. بااینحال قرصهای ضد بارداری در برخی موارد باعث افزایش میل جنسی می‌شوند. این افزایش میل جنسی ممکن است به‌علت کاهش علائم دردناک مانند درد شکم در قاعدگی، سندرم پیش از قاعدگی، آندومتریوز و فیبروئیدهای رحم باشد.
ترشحات واژن
برخی افراد در هنگام مصرف قرص ضد بارداری، تغییراتی در ترشحات واژن مشاهده می‌کنند. این مسئله ممکن است نمودهای متفاوتی داشته باشد: از افزایش یا کاهش میزان رطوبت واژن تا تغییر در نوع ترشحات و سایر تغییراتی که ممکن است بر رابطه‌ی جنسی اثر بگذارند. در صورت کاهش رطوبت واژن، استفاده از روان‌کننده‌های واژینال به داشتن رابطه‌ی جنسی راحت‌تر کمک می‌کند. معمولا تغییرات در ترشحات واژینال خطرناک نیستند، بااینحال اگر درمورد چنین تغییراتی نگرانید یا می‌ترسید دچار عفونت شده باشید، به پزشک مراجعه کنید.
لخته شدن خون
به نظر می رسد نسخه های جدیدتر قرص های ضدبارداری (مانند یاسمین) برخی از زنان را در معرض خطر ابتلا به ایجاد لخته های خون نسبت به قرص های “نسل اول” قرار می دهند، چرا که پروژسترون دارای ترکیب شیمیایی متفاوت است. تا زمانی که متخصصین زنان و بیماران، عوارض جانبی را کنترل می کنند، این می تواند تحت کنترل قرار گیرد اما فقط برای اینکه مطمئن شوید، با مشورت دکتر خود این کار را انجام دهید.
تغییرات بینایی در هنگام استفاده از لنزهای تماسی
تغییرات هورمونیِ ناشی از قرص ضد بارداری ممکن است به احتباس مایع منجر شود. این موضوع نیز ممکن است به‌نوبه‌ی‌خود باعث تورم یا تغییر شکل قرنیه شود. هنگامی که چنین تغییری در قرنیه اتفاق می‌افتد، ممکن است لنزهای تماسی، دیگر به‌خوبی روی چشم قرارنگیرند. افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، در صورت مشاهده‌ی هرگونه تغییر در بینایی یا در پذیرش لنز در طول استفاده از قرص ضد بارداری، باید به چشم‌پزشک مراجعه کنند.
آیا خوردن قرصهای ضد بارداری در بارداری خطری برای جنین دارد؟