دیابت در دوران بارداری ممکن است برای بعضی از خانم ها رخ دهد. زمانی که سطح قند خون مادر از حالت طبیعی بالاتر رود باعث بروز قند خون یا همان دیابت می گردد. در این مقاله به علائم، تشخیص، جلوگیری و درمان دیابت در دوران بارداری پرداخته شده است.
– بطور مداوم با مشاور تغذیه ارتباط داشته باشید و مشکلات خود در زمینه برنامه غذایی را با او در میان بگذارید.
علائم دیابت حاملگی
دیابت بارداری اغلب علائم قابل توجهی را برای مادر ایجاد نمی کند. سایر انواع دیابت (به عنوان مثال دیابت نوع ۱ یا دیابت نوع ۲) باعث ایجاد نشانه هایی مانند تشنگی می شوند، اما در دیابت حاملگی این موارد به سختی دیده می شود.
از آنجا که علائم اغلب وجود ندارد، بسیار مهم است که در هنگام حاملگی، برای سطح خون بالا آزمایش بدهید. پزشک شما احتمالا شما را برای دیابت حاملگی بین هفته های ۲۴ و ۲۸ آزمایش خواهد کرد.
تشخیص دیابت بارداری
مادر ممکن است متوجه شود که نسبت به شرایط معمول بیشتر تشنه، گرسنه و خسته می شود و یا دچار تکرر ادرار شده است ولی این ها همگی علائم شایعی در زمان حاملگی هستند و طبیعی تلقی می شوند. واقعیت این است که دیابت بارداری اغلب بدون علامت است. به همین دلیل است که تقریباً در تمام زنان حامله بین هفته های 24 و 28 قند خون اندازه گیری می شود.
با این حال، در صورتی که خطر ابتلا به دیابت بارداری در مادر بیشتر باشد و یا علائمی از دیابت را داشته باشد (نظیر وجود قند در ادرار ) اندازه گیری قند خون در اولین ویزیت زمان حاملگی و بعد از آن در صورتی که نتیجه آزمایش اول منفی باشد بین هفته های 24 و 28 انجام می شود. مثبت بودن آزمایش قند خون دلیل بر ابتلا به دیابت بارداری نیست ولی بیمار باید برای تشخیص قطعی مجدداً مورد آزمایش قرار گیرد.
پیش گیری از دیابت دوران بارداری
توصیه‌های غذایی
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، برخی توصیه‌های غذایی برای پیشگیری از دیابت بارداری عبارتند از:
– مصرف قند و شکر و غذاهای حاوی آنها مانند شیرینی، بیسکویت، مربا، آدامس، نوشابه و … در بیماران دیابتی ممنوع است.
– وعده‌های غذایی باید بطور منظم و در ساعات مقرر مصرف شوند. تغییر ساعت صرف غذا سبب نوسان قند خون شده و در بیماران دیابتی مشکلات فراوانی را ایجاد می‌کند.
– توصیه می‌شود که مصرف غذاهای روزانه در سه وعده اصلی صبحانه، ناهار، شام و سه میان وعده بین صبحانه و ناهار، بین ناهار و شام، و قبل از خواب تقسیم شود.
– نان‌های مصرفی باید از آرد سبوس‌دار و با استفاده از خمیر مایه تهیه شوند.
– مصرف حبوبات (نخود، لوبیا، عدس) در برنامه غذایی توصیه می‌شود. فیبر موجود در این غذاها باعث کنترل بهتر قند خون می‌شود.
– از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده باید پرهیز شده و بهتر است غذاها بیشتر به شکل آب پز، بخارپز یا کبابی مصرف شوند.
– روغن مصرفی باید حتما از نوع گیاهی باشد. برای سرخ کردن سطحی مواد غذایی نیز صرفا از روغن‌های گیاهی مخصوص سرخ کردن استفاده شود.
– از گوشت‌های کم چرب و مرغ و ماهی بدون پوست استفاده شود.
– مصرف تخم‌مرغ به حداکثر سه تا چهار عدد در هفته محدود شود.
– شیر و لبنیات مصرفی از نوع کم چربی باشند.
– میوه و سبزی به شکل تازه مصرف شود. ویتامین “ث” موجود در میوه و سبزی تازه، کمک شایانی به کنترل قند خون می‌کند.
– سالاد و سبزی‌ها بدون سس یا چاشنی‌هایی نظیر آب لیموترش یا نارنج تازه و مقدار اندکی روغن زیتون مصرف شود.
– مصرف غذاهای آماده و کنسروی که همگی حاوی مقادیر زیادی نمک، شکر یا چربی هستند، بسیار محدود شود.
– ورزش‌های ساده مثل پیاده‌روی به طور منظم انجام شود.
درمان دیابت بارداری
درمان دیابت حاملگی خلاصه می شود به یک کار مهم: کنترل سطح قند خون به طوری که بیش از حد بالا نرود. شما می توانید سطح قند خون خود را با خوردن خوب، تمرین و شاید مصرف انسولین یا داروهای دیگر کنترل کنید. باید توجه داشته باشید، هر زنی که مبتلا به دیابت بارداری باشد، نباید دارو یا انسولین مصرف کند.
تغذیه مناسب
پزشک متخصص تغذیه می تواند به شما در ایجاد یک برنامه غذائی که پر از غذاهای خوب و مناسب برای نوزاد باشد، کمک کند. هدف از برنامه غذایی کنترل سطح قند خون شما و حفظ آن در محدوده سالم و طبیعی است. برنامه غذایی شما فقط برای شما است و با توجه به نیازهای شما، سلامت کلی، فعالیت بدنی و سلیقه غذایی شما شکل گرفته است.
ورزش
هنگام ورزش، بدن شما از گلوکز بیشتری استفاده می کند، بنابراین ورزش می تواند سطح قند خون شما را کاهش دهد. همچنین هنگام ورزش، بدن شما برای تبدیل گلوکز به انسولین زیادی نیاز ندارد؛ و در نتیجه کمتر مقاوم به انسولین می شود. از آنجایی که بدن شما در هنگام دیابت بارداری به خوبی از انسولین استفاده نمی کند، مقاومت به انسولین پایین تر یک ویژگی بسیار خوب است.
ورزش به معنای اجرای یک ماراتن نیست. پس از بررسی با پزشک خود در باره اینکه چه کاری برای بارداری باید انجام دهید، سعی کنید روزانه ۳۰ دقیقه تمرین کنید. این می تواند راه رفتن، دویدن یا شنا کردن باشد. حتی راه رفتن از طریق فروشگاه های مواد غذایی هم می تواند یک ورزش محسوب شود.
درمان دیابت بارداری با تزریق انسولین (در صورت نیاز)
بعضی از خانمهایی که مبتلا به دیابت بارداری هستند، احتیاج به تزریق انسولین پیدا می کنند. بنابراین با داشتن یک برنامه غذایی درست و سالم و انجام تمرینات ورزشی در کنار آن، می توانید به نگهداری قند خود در حد نرمال کمک کنید. پزشکتان نحوه تزریق انسولین را به شما خواهد آموخت. تزریق انسولین هیچ ضرری برای شما و جنین تان ندارد زیرا نمی تواند از طریق رگهای خونی به او انتقال یابد.