فوبیا چیست؟
فوبیا معمولا به حسی عمیق از ترس گفته می‌شود. فوبیا یا هراس واکنش ترس بیش از حد و غیر منطقی است. اگر فوبیا داشته باشید، هنگامی که با منبع ترس مواجه می شوید، ممکن است حس عمیقی از نگرانی و یا ناامیدی در شما ایجاد شود. این ترس می تواند یک مکان، موقعیت یا شیء خاص باشد. بر خلاف اختلالات اضطراب عمومی، فوبیا معمولا به چیزی خاص مرتبط می شود.
تاثیر فوبیا می تواند متفاوت باشد، میتواند فقط کمی آزاردهنده باشد یا میتواند شما را به شدت ناتوان کند. افراد مبتلا به فوبیا اغلب متوجه می شوند که ترس آنها غیر منطقی است اما قادر نیستند کاری برای مقابله با این ترس انجام دهند. چنین ترس هایی می توانند کار، مدرسه و روابط شخصی را مختل سازند.
اگر ترسی دارید که زندگی شما را مختل کرده است، از پزشک خود کمک بگیرید.
علل فوبیا
عوامل ژنتیکی و محیطی می توانند موجب ترس و اضطراب شوند. کودکانی که یکی از بستگان نزدیک آنها دچار اختلال اضطراب باشد بیشتر در معرض خطر ابتلا به فوبیا هستند. تجربه حوادث ناگوار، مانند غرق شدگی، می تواند موجب بروز فوبیا شود. قرار گرفتن در فضاهای بسته، ارتفاع بسیار زیاد، و گزش حشرات و یا حیوانات می توانند منابع هراس یا فوبیا باشند.
افراد مبتلا به شرایط جسمانی یا مشکلات خاص سلامتی، اغلب فوبیا دارند. افرادی که دچار ضربه یا آسیب مغزی شده اند احتمال زیادی وجود دارد که دچار فوبیا شوند. سوء مصرف مواد و افسردگی نیز با فوبیا مرتبط است.
فوبیا علائم خاصی از بیماری های شدید روانی مانند اسکیزوفرنی دارد. در اسکیزوفرنی، افراد دارای توهمات بصری و شنیداری، خیالات باطل، پارانویا، علائم منفی مانند ناتوانی در لذت بردن و علائم آشفتگی یا در هم ریختگی هستند. فوبیا ممکن است غیر منطقی باشد، اما افراد مبتلا به فوبیا در آزمون های واقعی بیماری خود را نشان داده اند.
آگروفوبیا یا ترس از حضور در مکان های شلوغ
آگروفوبیا ترس از مکان ها یا موقعیت هایی که نمی توانید از آنها فرار کنید. خود کلمه آگروفوبیا به “ترس از فضاهای باز” اشاره دارد. افراد مبتلا به آگروفوبیا از وجود جمعیت زیاد در خارج از منزل می ترسند. آنها اغلب از موقعیت های اجتماعی اجتناب می کنند و در خانه هایشان می مانند.
بسیاری از افراد مبتلا به آگروفوبیا از آن می ترسند که در مکانی که نمی توانند فرار کنند، دچار حمله هراس شوند. افراد مبتلا به مشکلات سلامتی مزمن ممکن است از این مسئله ترس داشته باشند که در یک منطقه عمومی یا جایی که هیچ کمکی در دسترس نباشد، نیاز به اورژانس پزشکی داشته باشند.
فوبیای اجتماعی
فوبیایی اجتماعی به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی نیز نامیده می شود. این نوع فوبیا نگرانی شدید در مورد شرایط اجتماعی است و می تواند منجر به خود انزوایی شود. ترس اجتماعی می تواند به حدی شدید باشد که ساده ترین تعاملات، نظیر سفارش دادن در رستوران یا پاسخ دادن به تلفن، باعث وحشت شوند. افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی اغلب به اجتناب از رویارویی با موقعیت های عمومی عادت میکنند.
انواع دیگر فوبیا
بسیاری از افراد از موقعیت یا اشیاء خاصی متنفرند، اما در مورد فوبیای واقعی، ترس باید در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند. در اینجا چند مورد از رایج ترین موارد فوبیا ارائه میشوند:
گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی عمومی: این نوع فوبیا به عنوان اضطراب عملکرد یا ترس از صحبت در مقابل مخاطبان و حضار، شناخته شده است. افراد مبتلا به این نوع فوبیا، علائم فیزیکی شدید دارند حتی زمانی که فکر میکنند که در مقابل گروهی از مردم قرار دارند. درمان های گلسوفوبیا می تواند شامل گفتار درمانی یا دارو باشد.
آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع: این نوع فوبیا ترس از ارتفاعات است. افراد مبتلا به این نوع فوبیا از کوه ها، پل ها و یا طبقات بالای ساختمان ها اجتناب می کنند. علائم این فوبیا شامل دَوَران سر، سرگیجه، عرق کردن، و احساس بیهوش شدن و یا از دست دادن هوشیاری می باشند.
کلاستروفوبیا یا ترس از فضای بسته: این نوع فوبیا ترس از فضاهای بسته و یا تنگ است. در صورتی که بیمار از رانندگی در ماشین یا سوار شدن آسانسور اجتناب کند، می تواند بسیار ناتوان کننده باشد.
آویوفوبیا: این نوع فوبیا به عنوان ترس از پرواز نیز شناخته می شود.
دنتوفوبیا: دنتوفوبیا ترس از دندانپزشک یا کارهای دندانپزشکی است. این نوع فوبیا به طور کلی پس از یک تجربه ناخوشایند در مطب دندانپزشکی بروز میکند. دنتوفوبیا در صورتی که از مراقبت های مورد نیاز برای سلامت دندان اجتناب کنید، مضر می باشد.
هموفوبیا: این نوع فوبیا، ترس از خون یا آسیب است. فردی که مبتلا به هموفوبیا می شود ممکن است در هنگام تماس با خون خود یا خون شخص دیگری غش کند.
آراکنوفوبیا: به معنی ترس از عنکبوت است.
سینوفوبیا: به معنی ترس از سگ هاست.
اوفیدیوفوبیا: افراد مبتلا به این نوع فوبیا از مارها هراس دارند.
نیکتوفوبیا: این نوع فوبیا، ترس از شب و تاریکی است. ترس از شب تقریبا همیشه به عنوان ترسی معمول از دوران کودکی آغاز می شود. هنگامی که این ترس از دوران نوجوانی میگذرد، فوبیا در نظر گرفته می شود.
عوامل خطر
افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد اضطراب هستند ممکن است در معرض خطر ابتلا به فوبیا باشند. سن، وضعیت اجتماعی اقتصادی و جنسیت به نظر می رسد تنها برای انواع خاصی از فوبیا عوامل خطر محسوب شوند. به عنوان مثال، زنان بیشتر احتمال دارد که دچار انواع فوبیا حیوانی شوند. کودکان و یا افرادی که دارای وضعیت اقتصادی اجتماعی پایینی هستند احتمال بیشتری دارد به ترس های اجتماعی مبتلا شوند. مردان در اکثر موارد دچار فوبیا پزشک یا دندانپزشک میشوند.
علائم فوبیا
شایعترین و ناتوان کننده ترین نشانه فوبیا حمله هراس است. ویژگی های حمله هراس عبارتند از:
تپش قلب و افزایش ضربان
تنگی نفس
صحبت های بریده یا ناتوانی در صحبت کردن
خشکی دهان
ناراحتی های گوارشی
حالت تهوع
بالا رفتن فشار خون
لرز
درد یا تنگی قفسه سینه
احساس خفگی
سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم
عرق کردن شدید
احساس قریب الوقوع بودن تهدید
با این حال، برای تشخیص دقیق، فرد مبتلا به فوبیا لازم نیست که حتما حملات هراس داشته باشد.
روش های درمانی
درمان برای فوبیا می تواند شامل تکنیک های درمانی، داروها یا ترکیبی از هر دو باشد.
درمان رفتاری شناختی. درمان رفتاری شناختی (CBT) معمول ترین درمان برای انواع فوبیا است. این نوع درمان شامل قرار گرفتن در معرض منبع ترس در یک محیط کنترل شده می باشد. این درمان می تواند حساسیت فرد را به منبع ترس کم کند و اضطراب را کاهش دهد.
این درمان بر شناسایی و تغییر افکار منفی، باورهای ناکارآمد و واکنش های منفی به وضعیت هراس آور تمرکز دارد. تکنیک های CBT جدید از فن آوری واقعیت مجازی برای مواجه ایمن افراد با منابع ترس آنها استفاده می کنند.
دارو درمانی
داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب می توانند به کاهش واکنش های احساسی و فیزیکی نسبت به ترس کمک کنند. اغلب ترکیبی از دارو و روان درمانی بیشترین تاثیر را دارد.
اگر دچار فوبیا هستید، بسیار مهم است که به دنبال درمان باشید. غلبه بر فوبیا می تواند دشوار باشد، اما امکان پذیر است. با درمان مناسب، می توانید یاد بگیرید که ترس خود را مدیریت کنید و یک زندگی سازنده و موفق داشته باشید.