یبوست در کودکانامری شایع است. گاهی کودکان به مقداری که باید از خوردن آب سر باز می زنند و یا از خوردن غذاهای روان کننده و فیبردار امتناع می کنند که همین اتفاق موجب ایجاد یبوستمی شود. در این مقاله به بهترین روش درمان یبوست کودکان زیر 2 سالمی پردازیم.
علل یبوست
علل بروز یبوست در کودکان شامل تغییر در عادات غذایی، همچنین عدم مصرف مقادیر کافی مایعات خصوصا آب در طول فعالیت‌های بدنی یا در مناطقی که هوا گرم است، بی‌توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج، تنبلی تدریجی روده‌ها، تغییر محل زندگی یا مسافرت، ترس از محیط سرویس بهداشتی به هر دلیل مثلا وجود سوسک، به هم خوردن نظم طبیعی و روزمره زندگی، شروع تحصیل و یا مصرف بسیاری از داروها هستند.
درمان یبوست
دکتر طلاچیان می‌گوید: «در مراحل اولیه بهتر است میزان مایعات مصرفی و فیبر رژیم غذایی افزایش یابد. همچنین، در صورتی که تغذیه تکمیلی کودک شروع شده، می‌توانیم از آلو، کدو سبز و کدو حلوایی نیز در برنامه غذایی او استفاده کنیم؛ اما در مراحل بعدی ممکن است نیاز باشد از داروهایی خاص استفاده شود؛ البته این داروها معمولا بی‌ضرر هستند، اما باید حتماً تحت نظر پزشک مصرف شوند. در موارد خیلی شدید نیز نیاز است، درمان سنگینی انجام شده و تخلیه روده صورت گیرد.»
این پزشک فوق تخصص باز هم تأکید می‌کند، مهم‌ترین اصل آموزش و آگاهی والدین است. آنها باید بدانند یبوست مشکل نگران‌کننده‌ای نیست، ولی به زمان کافی برای درمان نیاز دارد.
وی می‌افزاید: «یکی از شایع‌ترین علل شکست درمان، قطع ناگهانی دارو است؛ به این معنی که والدین پس از بهبود یبوست، دارو را قطع کرده و دیگر مراجعه نمی‌کنند؛ البته هنگامی که دارو را کم می‌کنیم، انتخاب رژیم غذایی مناسب اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. همچنین معمولا توصیه می‌کنیم که کودکان، 10 دقیقه بعد از وعده‌های غذایی چه دفع داشته باشند و چه نداشته باشند، 5 دقیقه روی لگن یا توالت بنشینند تا کم‌کم الگوی دفع مجدد برقرار شود.»
چنانچه یبوست درمان نشود مزمن شده و با پیشرفت آن دوره درمان هم مشکل و طولانی خواهد شد.
به بچه‌ها شیر بدهید، اما در حد تعادل
مصرف بی‌رویه شیر می‌تواند سبب بروز یبوست شود. کودکانی که پس از 2 سالگی مقادیر زیادی شیر در روز مصرف می‌کنند، مستعد ابتلا به یبوست هستند. بنابراین، بعد از 2 سالگی توصیه می‌شود بیش از 450 میلی‌لیتر شیر در روز مصرف نشود. مصرف زیاد شیر همچنین، می‌تواند کم‌خونی فقرآهن نیز ایجاد کند. با وجود این حذف کامل شیر از رژیم غذایی کودکان مبتلا به یبوست نیز صحیح نیست، بلکه باید در حد تعادل استفاده شود. در این میان، یکی از مهم‌ترین زمان‌های شروع یبوست، زمان قطع شیر مادر و شروع مصرف شیر خشک یا شیر پاستوریزه است
در کودکان کمسن یبوست مزمن ممکن است ناشی از نادیده گرفتن میل برای اجابت مزاج باشد. کودکتان ممکن است نخواهد بازی‌اش را به این خاطر ترک کند یا ممکن است از اجازه گرفتن از معلم برای رفتن به توالت یا استفاده از توالت عمومی خجالت بکشد. هنگامی کودک از دفع مدفوع اجتناب می‌کند، مدفوع در بخش تحتانی روده بزرگ تجمع پیدا می‌کند و حجیم‌تر و سفت‌تر می‌شود. دفع این چنین مدفوعی دردناک است و باعث می‌شود کودک حتی بیشتر از اجابت مزاج پرهیز کند.
کارهایی که میتوانید برای رفع یبوست کودکتان انجام دهید، اینها هستند:
اصلاح رژیم غذایی: مقدار مایعاتی را که به کودکتان می‌دهید، افزایش دهید. اگر کودکتان غلات صبحانه آماده می‌خورد، میتوانید مقداری آب آلو به ان اضافه کنید. اگر کودکتان بزرگتر است، مطمئین شوید که او به مقدار کافی آب می‌نوشد. میتوانید به کودکتان آب آلو،غلات آماده سبوس‌دار، میوه و سبزی بدهید تا میزان فیبرها در رژیم غذایی او افزوده شود و اجابت مزاج او به راحتی انجام شود. از دادن شیرینی و آب‌نبات به کودک خودداری کنید.
آموزش اجابت مزاج: به کودکتان آموزش دهید هنگامی که میل به دفع دارد، به توالت برود. برای این که اجابت مزاج کودک حالت منظمی پیدا کند میتوانید از کودک بخواهید در یک زمان مشخص در روز، ترجیحا پس از خوردن غذا، روی کاسه توالت بنشیند. در حین این کار با پخش موسیقی یا خواندن قصه به او آرامش بدهید.
داروها: بسیاری از داروهای ملین برای درمان یبوست در کودکان در دسترس هستند. انتخاب این ملین‌ها بستگی به سن کودک و شدت یبوست دارد. در این مورد انتخاب دارو و میزان مصرف آن با پزشک خانوادگی‌تان مشورت کنید.
برنامه پاداش: به کودک در صورت رعایت آموزش‌های توالت پاداش دهید. برای مثال اگر در موقع تعیین شده به توالت رفت و دفع مدفوع را انجام داد، به او چیز مورد علاقه‌اش را بدهید یا اجازه دهید کاری را که دوست دارد انجام دهد. به عنوان پاداش از غذا استفاده نکنید.در کودکان کمسن می توان با عکس برگردان یا ستاره روی یک نمودار استفاده کرد. و برای کودکان بزرگتر می‌توان از اضافه کردن نمره برای یک پاداش بزرگتر مثل بردن به مسافرت یا سینما یا پارک استفاده کرد.
اگر با این اقدامات یبوست کودک تان بهبود نیافت یا فکر می‌کنید کودکتان دچار یبوست مزمن شده است، باید به دکتر خانوادگی‌تان مراجعه کنید. یبوست گاهی ممکن است نشانه بیماری وخیم‌تری باشد.