بهترین زمان برای مدفوع کردن؟

شاید یک راه ساده برای سالم بودن مدفوع به موقع است که برای این کار لازم است بهترین زمان برای مدفوع کردن را بدانید. با ما همراه باشید.

دفع نوعی استفراغ است!

در طب سنتی تعدادی ورودی و خروجی برای بدن تعریف شده است. یک بدن سالم باید قادر باشد مواد مفید را از ورودی ها دریافت کرده و در خود حبس کند تا درنهایت آنها را به مصرف برساند، همچنین باید بتواند مواد مضر را از بدن بیرون بریزد.

به این فرآیند ها، احتباس (نگه داشتن مواد مفید) و استفراغ (دفع مواد مضر) گفته می شود. درواقع بالا آوردن مواد غذایی فقط یک نوع از استفراغات است و به هرگونه خروجی دیگر از بدن مثل مدفوع نیز استفراغ گفته می شود. جالب است بدانید دفع مدفوع همیشه با مقداری آب و مواد مفید بدن نیز همراه است یعنی فقط مواد مضر از آن دفع نمی شود.

روزی چند بار دفع طبیعی است؟

یک فوق تخصص گوارش معتقد است اجابت مزاج از سه بار در روز تا سه بار در هفته طبیعی محسوب می شود البته به شرط اینکه هربار خیلی طول نکشد و نیازی به زور زدن بیش از حد و استفاده از وسایل کمکی برای تخلیه مدفوع وجود نداشته باشد. 

به گفته او اجابت مزاج باید حداقل روزی یک بار انجام شود. قوام مواد دفعی نیز باید به صورتی باشد که فرد را اذیت نکند یعنی نه آنقدر خشک باشد که مدت دفع را طولانی کند، به فرد فشار بیاورد و ناحیه مقعد را زخم کند و نه آنقدر آبکی باشد که همراه خود مایعات بسیار زیاد و مواد مغذی که از قبل جذب شده اند را دفع کند.

 انواع اسهال و انواع یبوست

پزشکان یبوست را به دو صورت تعریف می کنند؛ یکی زمانی که تعداد دفعات مدفوع کردن کم می شود (کمتر از سه بار در هفته) و دیگری زمانی که فرد هر روز دفع دارد اما یا دفع ناکامل دارد یا اجابت مزاجش همراه با مشکلاتی مثل احساس انسداد است و نیاز به وسایل کمکی برای تخلیه مدفوع پیدا می کند. اسهال نیز به حالتی گفته می شود که در آن قوام مدفوع کاهش پیدا می کند؛

حال این کاهش قوام می تواند همراه با افزایش دفعات اجابت مزاج (بیشتر از سه بار در روز) یا افزایش حجم مدفوع (بیشتر از 200 سی سی در روز) باشد. اگر حجم مدفوع افزایش پیدا نکرده باشد و فقط تعداد دفعات اجابت مزاج زیاد شده باشد، می گوییم فرد دچار اسهال کاذب شده است. این حالت بیشتر در کسانی دیده می شود که مبتلا به روده تحریک پذیر هستند. درصورت وقوع یبوست یا اسهال و حتی اسهال کاذب، حتما باید به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید.

اگر شکم تان دیر به دیر کار می کند…

زمان عمل دفع در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برای بعضی افراد ۲ بار در روز طبیعی و برای بعضی دیگر ۲ بار در هفته طبیعی است. اما اجابت مزاج معمولاً هر ۱۲ ساعت و گاهی هر ۷۲ ساعت یک بار انجام می شود.

برای اینکه بدن خود را عادت دهید تا حداقل روزی یک بار دفع مدفوع داشته باشد، باید هر روز 20 تا 30 دقیقه بعد از هر وعده غذایی (صبحانه، ناهار و شام) به دستشویی بروید و حتی اگر نیاز به دفع ندارید سعی کنید در آنجا بمانید و مقداری آب خنک روی دست و محل دفع بریزید. این کار روده ها را تحریک می کند تا با حرکات دودی شکل و غیرارادی خود، مواد دفعی را به سمت پایین سوق دهد.

ممکن است در روزهای اول این تمرین، هیچ دفعی صورت نگیرد یا میزان دفع خیلی کم باشد اما باید بدانید که با تکرار آن بعد از مدتی دستگاه گوارش حالت شرطی پیدا می کند و می توانید نیم ساعت بعد از هر وعده غذایی به راحتی تخلیه مدفوع داشته باشید.

دلیل بوی بد مدفوع

مدفوع نباید بوی خیلی بدی داشته باشد. بوی بد مدفوع نشان دهنده تخمیر توسط باکتری ها در روده بزرگ است. برای مثال افرادی که بدن شان فاقد آنزیم هضم شیر (لاکتوز) است اگر شیر مصرف کنند مدفوع شان بسیار بدبو خواهد شد زیرا شیر در روده باریک شان هضم نمی شود و باقی مانده قند آن وارد روده بزرگ شده و توسط باکتری ها تخمیر می شود.

لازم به ذکر است که کمبود لاکتوز هم می تواند به صورت اولیه وجود داشته باشد و هم  به صورت ثانویه و براثر یک بیماری خاص ایجاد شود. اگر فکر می کنید مدفوع تان بوی خیلی بدی دارد، باید در مراجعات پزشکی این موضوع را مطرح کنید تا مشخص شود بیماری خاصی دارید یا صرفا نوع مواد غذایی مصرفی تان دلیل این بوی بد است.

سه حالت غیرطبیعی

مدفوع باید قوام خمیری و پیوسته داشته باشد، بنابراین اگر به حالت گلوله گلوله خارج شود و بخشی از آن خشک باشد و بخشی از آن آبکی، طبیعی محسوب نمی شود. درواقع این حالت نشان می دهد مسیر هضم طبیعی نبوده است.

همچنین مواد دفعی باید یکپارچه هضم شده باشند، بنابراین وجود تکه هایی از غذای هضم نشده در مدفوع می تواند نشانه بیماری باشد. به گفته این متخصص طب سنتی، مدفوع باید از نظر بو و تا حدودی رنگ، تابع غذای خورده شده باشد؛ برای مثال اگر فردی غذای حاوی سیر بخورد طبیعی است که مدفوعش کمی بوی سیر خواهد گرفت اما اگر فرد سیر نخورد و مدفوعش بوی سیر بدهد، غیرطبیعی است و باید بررسی شود.

مدفوع سیاه رنگ نشانه چیست

برنگ مدفوع باید از خانواده رنگ زرد باشد. سیاه بودن آن می تواند نشانه خونریزی از معده یا روده باشد. البته زمانی احتمال خونریزی مطرح می شود که مدفوع علاوه بر تغییر رنگ به سیاه یا زرشکی، در عین حال شل و خیلی بدبو هم باشد. در این حالت فرد حتما باید کولونوسکوپی و در صورت لزوم آندوسکوپی شود. سرطان نیز یکی دیگر از دلایل مدفوع سیاه، شل و بدبو است.

مصرف بعضی داروها مثل «بیسموت» (ضد زخم معده، روده و اسهال مسافرتی) یا قرص آهن هم می تواند باعث سفت و سیاه شدن مدفوع شود. گاهی اوقات فرد نه داروی خاصی مصرف می کند، نه خونریزی دارد اما مدفوعش سیاه رنگ است، این حالت می تواند به دلیل کمبود مصرف آب اتفاق بیفتد.

رنگ زرد مدفوع نشانه چیست

اگر رنگ مدفوع به سفید نزدیک شود ممکن است نشانه بعضی بیماری های مجاری صفراوی باشد که در این صورت معمولا زردی در چشم نیز دیده می شود. دکتر عباسیان نیز معتقد است مدفوع زردرنگ یا مدفوعی که همراه با آب زرد رنگ است معمولا به دلیل افزایش مایع صفرا دیده می شود.

این حالت بیشتر در افرادی اتفاق می افتد که صفراوی مزاج هستند و بدن های گرم و خشک دارند. این متخصص طب سنتی توصیه می کند که اگر همراه با مدفوع تان خون یا مقدار زیادی صفرا (مایع زردرنگ آبکی) یا کف و بلغم خیلی زیاد دیدید حتما باید به پزشک مراجعه کنید. البته مصرف زعفران، همچنین بعضی داروهای شیمیایی مثل ویتامین های گروه D نیز می توانند رنگ مدفوع را زرد کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

 یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کنید تغییر حالت اجابت مزاج است، به خصوص اگر این تغییر ماندگار شود یا اینکه با وقوع حادثه ای شروع شود؛ برای مثال اگر پس از ضربه به شکم یا مصرف یک ماده غذایی خاص متوجه شویم مدفوع مان تغییر قوام یا رنگ داده یا اینکه خون در آن دیده می شود، حتما باید به پزشک مراجعه کنیم، همچنین اگر اجابت مزاج دو تا سه روز صورت نگیرد و شکم کار نکند، حتما باید با پزشک مشورت کرد.

مهمترین علت بروز یبوست  

یبوست یکی از مشکلات شایع است که عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند. به طور کلی بی تحرکی و کاهش فعالیت جسمی ، چاقی ، تنبلی روده ها ، استفاده طولانی مدت از دارو های مسهل و ملین ، مصرف کم میوه و سبزی ، مصرف زیاد حبوبات و غلات بدون سبوس ، استفاده از نان های سفید ، مصرف کم آب ، فشار های روحی و عصبی ، کمبود ویتامین های گروه B ، خودداری از دفع به موقع مدفوع به دلیل تنبلی و بی حوصلگی نیز همگی از دلایل ابتلا به یبوست هستند.

اما یکی از مهمترین علل بروز یبوست در اکثر افراد جامعه در سنین مختلف نداشتن فعالیت جسمانی و کم تحرکی است.باید توجه کرد که وزن زیاد و شکم بزرگ به دلیل بی تحرکی بدن و فشار چربی های شکم روی روده ها نیز مانع از حرکت روده ها شده و یبوست ایجاد می کند.

عوارض یبوست

یبوست به دلیل توقف طولانی مدت مواد زاید و دفعی در روده ی بزرگ موجب دل درد ، عفونت روده ها ، همورئید ( بواسیر ) ، شقاق ، افسردگی ، بد اخلاقی ، سردرد ، بی حوصلگی ، حالت تهوع می شود .

درمان یبوست با ورزش

 پزشکان معتقدند ورزش با تقویت عضلات و ریتم بدن نقش مهمی در کاهش یا رفع یبوست مزمن دارد . نقش ورزش زمانی آشکارتر می شود که بدانیم کم تحرکی و یا بی حرکتی به چه دلیلی است ، به طور مثال اختلال در راه رفتن از علل مهم یبوست به شمار می رود.

بی تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی باعث تنبلی روده ها و در نهایت یبوست می شود. فعالیت بدنی سبب کاهش مدت زمانی می شود که طی آن مواد غذایی طول روده بزرگ را طی می کند و این امر سبب می شود که زمان کمتری برای جذب آب از مواد داخل روده وجود داشته باشد و در نتیجه در انتهای روده مدفوع نرمتر باشد.

تمرینات بدنی باعث افزایش حرکات عضله های دیافراگم و شکم می شود؛ به گوارش غذا کمک کرده و از تنبلی روده ها و یبوست جلوگیری می کند. با فشاری که در هنگام تمرینات ورزشی بر شکم وارد می شود، صفرا بهتر ترشح شده و هضم غذا بهتر صورت می گیرد. البته پیاده روی و دارز و نشست نیز تخلیه روده را آسان میکند و دفع مواد غذایی را سرعت می بخشد.

همچنین ورزش های هوازی سبب تقویت ضربان قلب و سرعت و عمق تنفس می شوند و سبب تقویت قدرت انقباض عضلات روده می گردد که این امر به دفع مدفوع کمک شایانی می کند. علاوه بر تنبلی روده ها و یبوست که از آثار کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی و ورزش است زخم معده و زخم دوازدهه نیز از دیگر عوارض کم تحرکی است.

اهمیت زمان مناسب ورزش برای درمان یبوست

لازم است حداقل یک ساعت بعد از صرف غذا به ورزش بپردازید. پس از صرف غذا جریان خونی که به معده و روده می رود افزایش می یابد تا هضم و جذب غذا بهتر انجام شود. به همین دلیل چنانچه پس از مصرف غذا بلافاصله به انجام ورزش بپردازید خون به جای معده و روده به سمت عضلات و قلب منحرف خواهد شد و جریان خون رسیده به معده و روده کاهش خواهد یافت و قدرت انقباض عضلات روده و قدرت ترشح آنزیم های روده کاهش پیدا می کند و غذا مدت بیشتری را در روده باقی می ماند و نه تنها در این شرایط ورزش سبب بهبود یبوست در شما نمی شود بلکه آنرا تشدید هم خواهد کرد و منجر به عوارضی چون نفخ شکم و احساس ناراحتی و ترش کردن خواهد شد.

بهترین ورزش برای درمان یبوست

به طور کلی فعالیت بدنی و ورزش عوارض بسیاری از بیماری ها را کاهش و یا درمان می کند .برای درمان یبوست نیز کافی است یک برنامه پیاده روی منظم به مدت 15-10 دقیقه را چند بار در روز انجام دهید تا به  سیستم گوارشی تان برای  رسیدن به حداکثر فعالیتش کمک بسیاری کنید. چنانچه از نظر بدنی آمادگی نسبی دارید انجام ورزش های هوازی را به شما توصیه می کنیم. 

به طور کلی ورزش هایی همانند دویدن، پیاده روی سریع، شنا  و ورزش های کششی مثل یوگا همچنین حرکات و تمرینات مخصصوص عضلات شکم و پهلو در درمان یبوست بسیار موثر هستند.

نکات کلی و مهم در درمان و کاهش یبوست  

به طور مرتب و مکرر آب بنوشید و از مصرف چای پررنگ جدا خودداری کنید .

به صورت دائم و سرخود از قرص های ملین و مسهل استفاده نکنید ، زیرا این کار موجب تنبلی روده ها می شود .

سعی کنید کمتر در معرض فشارهای روحی قرار بگیرید و بی دلیل عصبانی نشوید .

وزن اضافی تان را کاهش دهید .

ورزش های مربوط به شکم را به طور مرتب انجام دهید تا علاوه بر کوچک شدن شکم به حرکات روده ها نیز کمک کند .

هر روز ورزش و پیاده روی کنید تا علاوه برکاهش وزن از نظر روحی نیز حالت بهتری داشته باشید .

هر روز از میوه ها و سبزی ها استفاده کنیدو تا حد امکان میوه ها را با پوست میل کنید .

مصرف مرتب میوه ها و سبزی ها به دلیل تامین الیاف گیاهی ، موجب حالت سیری و افزایش حرکات سیستم گوارشی می شود؛ همچنین مصرف میوه باعث باعث جلوگیری از سرطان روده می شود و به دلیل داشتن ویتامین ها و مواد معدنی فراوان به سلامت روحی و جسمی شما کمک می نماید .

از میوه های ملین مثل انجیر و آلو بیشتر استفاده کنید .

حبوبات و غلات را با پوست مصرف کنید .

بهتر است به جای نان های سفید از نان های سبوس دار مانند سنگک ، بربری و جو استفاده کنید.

در اجابت مزاج  تنبلی نکنید .

تاثیر استرس‌ در بروز یبوست

استرس تأثیر مهمی در گوارش دارد. به عقیده‌ی برخی از متخصصان، روده‌ها مغز کوچک بدن انسان هستند. مغز و روده‌ها به طور تنگاتنگی با هم در ارتباط هستند. حرکات روده‌ها پاسخی به تبادل علائم و سیگنال‌های پیچیده‌ی بین این دو عضو است. زمانی که مغز دچار استرس می‌شود روده‌ها نیز مضطرب می‌شوند. علاوه بر این افراد مضطرب به طورمعمول به اندازه‌ی کافی فعالیت بدنی ندارند و چندان به تغذیه‌شان اهمیت نمی‌دهند. برای همین هم مشکلشان چند برابر می‌شود.

ورزش منظم را فراموش نکنید 

در پایان نیاز به تاکید این نکته است  که زمانی که روده‌ها ساز مخالف می‌زنند و به طور مرتب شکمتان کار نمی‌کند هم، اندازه‌ی دور کمرتان چند سانتی‌متری بیشتر می‌شود و هم اینکه احساس ناخوشایندی را تجربه می‌کنید. در این زمان مصرف مواد غذایی مناسب به تنهایی برای مقابله با یبوست کافی نیست باید تحرک بدنی داشته باشید. لازم است که هر هفته حداقل 3 مرتبه به مدت 30 دقیقه یا بیشتر ورزش کنید. داشتن فعالیت جسمانی منظم عضلات روده‌ها را تحریک کرده و آن‌ها را فعال تر می‌کند. با ورزش کردن مدت زمان دفع مدفوع از روده‌ها کاهش یافته و مدفوع مرطوب‌تر و لیزتر می‌شود.

منبع: نمناک-باشگاه

پاکسازی دستگاه گوارش به خوشمزه ترین روش!