ادرار چه رنگی نشانه سلامت است؟ زرد یا سفید؟

شاید کمی چندش به نظر برسد که به رنگ ادرار خود توجه کنید و میزان سلامتی خود را تخمین بزنید، اما این امکان برای شما وجود دارد که با کمی توجه، جلوی ابتلا به برخی بیماری ها را بگیرید.

در اغلب موارد تغییرات رنگ ادرار بی‌خطر است و بزودی برطرف می‌شود؛ این تغییرات می‌تواند به دلیل مصرف مواد غذایی خاص، داروها یا مکمل‌های غذایی ایجاد شود.

 با این حال، گاهی اوقات نیز این تغییرات نشانه بیماری یا عفونتی جدی است که باید به آن توجه کرد. بنابراین بهتر است درباره تغییر رنگی که به دارو یا غذای خاصی مربوط نیست، با پزشک مشورت کنید.

چه زمانی تغییر رنگ ادرار طبیعی است؟

رنگ طبیعی ادرار با توجه به میزان آبی که در طول روز می‌نوشید تغییر می‌کند؛ هرچه مایعات بیشتری بنوشید، رنگ ادرار کمرنگ‌تر می‌شود و غلظت آن کاهش می‌یابد.

در مقابل هرچه کمتر از مایعات استفاده کنید، ادرار غلیظ‌تر می‌شود و رنگ تیره‌تری پیدا می‌کند؛ به همین دلیل کم‌آبی شدید باعث می‌شود رنگ ادرار تیره و کهربایی شود.

 اما گاهی رنگ ادرار از این محدوده خارج می‌شود و رنگ‌هایی غیرطبیعی مانند قرمز، قهوه‌ای تیره و آبی به خود می‌گیرد. اما به یاد داشته باشید اگر متوجه وجود خون در ادرار شدید، باید سریع به پزشک مراجعه کنید.

رنگ طبیعی ادرار چیست؟

رنگ طبیعی ادرار از زرد کم رنگ تا کهربایی متغیر است که نتیجه رنگدانه ای به نام اوروکروم و میزان رقیق یا غلیظ شدن ادرار است.

رنگدانه ها و سایر ترکیبات موجود در مواد غذایی و داروها می توانند رنگ ادرار را تغییر دهند. چغندر، توت و لوبیا فاوا از جمله مواد غذایی هستند که به احتمال زیاد بر رنگ تاثیر می گذارند.

به گزارش مایو کلینیک، بسیاری از داروهای بدون و با نسخه رنگ های ادرار را به قرمز، زرد تیزه یا آبی مایل به سبز تغییر می دهند. رنگ غیرمعمول ادرار می تواند نشانه بیماری باشد. به عنوان مثال، ادرار قرمز تیره تا قهوه ای رنگ مشخصه پورفیری، اختلال نادر و ارثی در گلبول های قرمز است.

علائم

بسته به میزان آب آشامیدنی رنگ طبیعی ادرار متفاوت است. مایعات رنگدانه های زرد رنگ را در ادرار رقیق می کنند، بنابراین هرچه بیشتر بنوشید، رنگ ادرار شفاف تر به نظر می رسد.

هنگام کم نوشیدن مایعات رنگ ادرار تیره تر می شود. کم آبی شدید می تواند رنگ ادرار به شدت تیره کند، اما رنگ ادرار می تواند به رنگ قرمز، آبی، سبز، قهوه ای تیره و سفید کدر تغییر کند.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت داشتن موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

وجود خون قابل مشاهده در ادرار خونی در عفونت های دستگاه ادراری و سنگ کلیه شایع است. این مشکلات به طور معمول باعث بروز درد می شوند. خونریزی بدون درد نیز نشانه مشکل جدی تر مانند سرطان است.

ادرار تیره یا نارنجی رنگ. در صورت تیره یا نارنجی شدن رنگ ادرار به ویژه اگر مدفوع کم رنگ و رنگ پوست و چشم ها زرد باشد احتمال ابتلا به اختلال کبد وجود دارد.

علل

تغییر رنگ ادرار اغلب ناشی از مصرف داروها، برخی غذاها یا رنگ های غذایی است. در برخی موارد تغییرات رنگ ادرار می تواند ناشی از وجود مشکلات خاص سلامتی باشد.

گروه بندی رنگ ها در اینجا تقریبی است زیرا آنچه برای یک فرد قرمز به نظر می رسد ممکن است برای شخص دیگری شبیه نارنجی باشد.

علت تغییر رنگ ادرار چیست؟

تغییر رنگ ادرار معمولا به دلیل مصرف مواد غذایی خاص، داروها یا رنگ‌های خوراکی است. به عنوان مثال رنگی که در مواد غذایی مخصوص کودکان استفاده می‌شود، ممکن است موجب تغییر رنگ ادرار آنها شود؛ البته فراموش نکنید، در شرایطی خاص نیز بیماری‌ها می‌تواند عامل تغییر رنگ ادرار باشد.

 اگر ادرار به رنگ قرمز یا صورتی دفع شود، با این‌که ظاهر وحشتناکی دارد و حتما باید بررسی شود، اما لزوما به معنای وجود مشکل و بیماری خاصی نیست.

وجود خون یکی از شایع‌ترین دلایل قرمز شدن رنگ ادرار است؛ البته اغلب خونریزی شدید نیست و علامت دیگری ندارد. عفونت ادراری، ورزش شدید، سنگ مثانه یا سنگ کلیه، بیماری‌های کلیوی و گاهی سرطان‌های کلیه یا مثانه از علل بروز چنین حالتی هستند. همچنین مصرف غذاهایی مانند لبو و تمشک نیز باعث تغییر رنگ ادرار و قرمز شدن آن می‌شود.

 تغییر رنگ ادرار و نارنجی شدن آن نیز شاید به دلیل مصرف داروها، مواد غذایی و مکمل‌هایی مانند ویتامین‌ C، هویج و آب هویج باشد. کم‌آبی بدن و نوشیدن مقدار کم مایعات نیز می‌تواند سبب تغییر رنگ ادرار و تیره شدن آن شود.

 رنگ ادرار ممکن است به رنگی مایل به سبز یا آبی هم نزدیک شود. برخی بیماری‌ها، مصرف داروها و مواد غذایی خاصی مانند مارچوبه می‌تواند موجب تغییر اینچنینی رنگ ادرار شود.

عوامل افزایش‌دهنده خطر

مصرف مواد غذایی‌ خاصی مانند ریواس، انواع توت و مارچوبه یا استفاده از داروهایی که سبب تغییر رنگ ادرار می‌شود، معمولا خطری ندارد و تنها ظاهر و رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. اما علاوه بر این عوامل باید به موارد دیگری هم در این زمینه توجه داشته باشیم.

 سن

گاهی در ادرار مردان بالای 50 سال به دلیل بزرگ شدن غده پروستات خون وجود دارد.

 جنسیت

بیش از نیمی از زنان از عفونت‌های دستگاه ادراری رنج می‌کشند، که گاهی با خونریزی ناحیه ادراری همراه است. همچنین ابتلا به سنگ کلیه یا سنگ مثانه میان مردان شایع‌تر است.

 عفونت‌های قبلی

التهاب کلیه‌ها پس از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، یکی از علل عمده وجود خون در ادارار کودکان است.

 سابقه خانوادگی

سابقه خانوادگی سنگ کلیه یا بیماری‌های کلیوی احتمال بروز این شرایط را افزایش می‌دهد.

 ورزش شدید

یکی از علل وجود خون در ادرار انجام ورزش‌های شدید و سنگین است.

ادرار قرمز یا صورتی رنگ

علیرغم ظاهر هشداردهنده ادرار قرمز رنگ لزوما خطر جدی محسوب نمی شود. ادرار قرمز یا صورتی رنگ می تواند به دلایل زیر ایجاد شود:

عواملی که می توانند باعث وجود خون در ادرار شوند (هماچوری) شامل عفونت های مجاری ادراری، بزرگ شدن پروستات، تومورهای سرطانی و غیر سرطانی، کیست کلیه، دویدن طولانی مدت و سنگ کلیه یا مثانه است.

مواد غذایی. چغندر، توت سیاه و ریواس می توانند ادرار را قرمز یا صورتی کنند.

داروها. ریفامپین، آنتی بیوتیک مصرفی برای درمان سل می تواند ادرار را به رنگ نارنجی مایل به قرمز تغییر دهد، مانند فنازوپیریدین (پیریدیوم)، دارویی که ناراحتی های دستگاه ادراری را بی حس می کند و ملین های حاوی سنا.

ادرار نارنجی رنگ

ادرار نارنجی رنگ ناشی از موارد زیر است:

داروها. داروهایی که ادرار را نارنجی می کنند شامل داروی ضدالتهابی سولفاسالازین (آزولفیدین) است. فنازوپیریدین، برخی از ملین ها و داروهای شیمی درمانی خاص

شرایط پزشکی. در برخی موارد ادرار نارنجی نشان دهنده وجود مشکل در کبد یا مجرای صفراوی است به ویژه اگر مدفوع رنگ روشن داشته باشد. کم آبی که می تواند ادرار را متمرکز کرده و رنگ آن را عمیق تر می کند رنگ ادرار را نارنجی نشان می دهند.

ادرار آبی یا سبز رنگ

ادرار آبی یا سبز رنگ به دلایل زیر ایجاد می شود:

رنگ ها. برخی از رنگ های خوراکی رنگ روشن می توانند باعث ادرار سبز رنگ شوند. رنگ های مورد استفاده برای آزمایش های مربوط به عملکرد کلیه و مثانه ادرار را آبی می کنند.

داروها. تعدادی از داروها از جمله آمی تریپتیلین، ایندومتاسین و پروپوفول رنگ ادرار را آبی یا سبز می کنند.

شرایط پزشکی. هایپرکلسمی خوش خیم خانوادگی به عنوان یک اختلال ارثی نادر برخی اوقات سندرم پوشک آبی نامیده می شود زیرا کودکان مبتلا به این اختلال ادرار آبی دارند. ادرار سبز گاهی حین بروز عفونت های مجاری ادراری ناشی از باکتری سودوموناس ایجاد می شود.

ادرار قهوه ای تیره رنگ

ادرار قهوه ای رنگ می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

مواد غذایی. مصرف مقدار زیادی لوبیا فاوا، ریواس یا آلوئه ورا می تواند باعث ادرار قهوه ای تیره رنگ شود.

شرایط پزشکی. برخی از اختلالات کبدی، کلیوی و برخی عفونت های مجاری ادراری می توانند ادرار را قهوه ای تیره کنند.

ورزش شدید. آسیب عضلانی در اثر ورزش شدید منجر به ادرار صورتی و آسیب کلیوی می شود.

پیشگیری از تغییر رنگ غیرطبیعی ادرار

زمانی که بدن با کم‌آبی روبه‌رو باشد، ادرار غلیظ‌تر و رنگش تیره‌تر می‌شود. بنابراین وقتی چنین شرایطی را مشاهده کردید، باید آب و مایعات بیشتری بنوشید. با نوشیدن مقدار کافی مایعات، به سلامت خود نیز کمک خواهید کرد.

 معمولا تغییرات رنگی که مربوط به غذاها، داروها یا مکمل‌هاست، نیازی به پیشگیری ندارد. همچنین پیشگیری کردن از بروز بیماری‌هایی که باعث این حالت می‌شود نیز کاری غیرممکن است. با این حال برای کاهش خطر می‌توان اقداماتی موثر انجام داد.

 برای پیشگیری از عفونت‌های دستگاه ادراری بهتر است به میزان کافی مایعات بنوشید. همچنین زمانی که احساس می‌کنید باید برای دفع ادرار به دستشویی بروید، بلافاصله اقدام کنید.

برای کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه، علاوه بر نوشیدن مقدار کافی مایعات از مصرف نمک، پروتئین و مواد غذایی خاصی مانند اسفناج و ریواس خودداری کنید.

همچنین با ترک سیگار، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و توجه به حفظ وزن مناسب و تغذیه سالم می‌توانید از بروز سرطان‌های کلیه و مثانه نیز  پیشگیری کنید.

توضیحی درباره رنگ های مختلف ادرار:

 بی رنگ، شفاف:

خیلی آب می نوشید. شاید بهتر باشد کمتر آب بخورید.

 زرد خیلی کمرنگ:

شما آدم سالمی هستید و میزان آب بدن تان مناسب است.

 زرد شفاف:

معمولی هستید.

 زرد تیره:

معمولی؛ اما زود آب بنوشید.

 عسلی، زرد مایل به قهوه ای، کهربایی:

بدن تان آب کافی دریافت نمی کند.

 قهوه ای یا غلیظ:

ممکن است ناراحتی کبد داشته باشید. شاید هم آب بدن تان به شدت دارد کم می شود. اگر ادامه پیدا کرد، به دکتر مراجعه کنید.

 صورتی تا مایل به قرمز:

این اواخر چغندر، ریواس یا میوه های خانواده توت خورده اید؟ اگر نه، ممکن است خون توی ادرار باشد. یا ممکن است نشانه بیماری کلیه، تومور، عفونت ادراری، مشکل پروستات یا یک چیز دیگر باشد. در هر حال، سراغ دکتر بروید.

 نارنجی:

شاید آب کافی نمی نوشید. ممکن است مشکل کبد یا صفرا باشد. شاید هم رنگی باشد که از غذا نشات گرفته. با دکتر تماس بگیرید.

آبی یا سبز:

خب، این فرق می کند. یک بیماری ژنتیک نادر می تواند ادرار را سبز یا آبی کند. یک باکتری خاص هم هست که باعث عفونت و در نتیجه ایجاد این رنگ می شود. هم چنین احتمال دارد رنگ غذا یا تاثیر دارو باشد. خیال تان راحت باشد؛ نمی میرید اما اگر ادامه پیدا کرد، به دکتر مراجعه کنید.

 بنفش:

خب، چنین چیزی وجود ندارد!

 جوشیدن و کف کردن:

ممکن است گاه به گاه پیش بیاید و ضرری هم ندارد اما می تواند نشانه وجود پروتئین زیادی در رژیم غذایی شما یا مشکل کلیه باشد. اگر همیشه این اتفاق می افتد، به دکتر مراجعه کنید.

عوامل خطر

تغییر رنگ ادرار که نتیجه مصرف مواد غذایی یا داروها نیست می تواند ناشی از یک بیماری باشد که بر رنگ ادرار تاثیر می گذارد. عواملی که فرد را در معرض خطر بیماری هایی قرار می دهد که بر رنگ ادرار تاثیر می گذارند عبارتند از:

سن. تومورهای مثانه و کلیه باعث ایجاد خون در ادرار می شوند و بیشتر در افراد مسن شایع است. مردان بالای 50 سال گهگاه به دلیل بزرگ شدن غده پروستات خون ادراری دارند.

سابقه خانوادگی. سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری کلیوی یا سنگ کلیه احتمال بروز این مشکلات را افزایش می دهد، هر دو باعث ایجاد خون در ادرار می شوند.

ورزش سنگین. دوندگان مسافت های زیاد در معرض خطر هستند، اما هر فردی که با شدت ورزش می کند نیز دچار خونریزی ادراری می شود.

مترجم: الهه زارعی

 بهترین زمان برای مدفوع کردن؟

پاکسازی دستگاه گوارش به خوشمزه ترین روش!