شنبلیله با نام علمی Trigonella Foenum Graecum از خانواده Leguminosae، گیاهی است علفی و یکساله به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر با گل‌هایی منفرد و به رنگ روشن که رنگ میوه‌های آن زرد تا قهوه‌ای است.
این گیاه، بومی شبه قاره هند و منطقه شرق مدیترانه بوده و در بیشتر نواحی ایران از جمله آذربایجان، اصفهان، فارس، خراسان، سمنان و دامغان می‌روید و به عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می‌گردد.
در کتب طب سنتی ایران، شنبلیله که به اسم”حلبه” نیز معروف است، آورده شده زکریای رازی شنبلیله را برای مداوای مرض قند تجویز می‌نموده است.
شیخ ابوعلی سینا شنبلیله را برای تقویت مو، زیبایی صورت، خوشبویی دهان و ترک‌های ناشی از سرما مفید و مؤثر می‌دانستند و برای رفع ورم‌های سخت و انواع جوش، شوره سر و همچنین صاف کننده صدا و مسکن سرفه و … مورد تجویز قرار می‌دادند.
شواهد حتی حاکی از آن است که مصری‌های باستان مزایای شنبلیله را درک کرده بودند، چرا که دانه‌های آن در مقبره پادشاهان، به‌ویژه توتانخامون (از فراعنه مشهور مصری) یافت شده است.
در ادامه به برخی از خواص متنوع و خارق‌العاده این گیاه باارزش اشاره خواهیم نمود:
شنبلیله و خواص آنتی‌اکسیدانی
دانه‌های شنبلیله حاوی فلاوونوئیدها، کاروتنوئیدها و کومارین ها می‌باشند. شواهد نشان می‌دهد که فعالیت آنتی‌اکسیدانی شنبلیله را می‌توان به وجود فلاونوئیدها که به عنوان جاروبگرهای گونه‌های اکسیژن واکنشی عمل می‌کنند، نسبت داد.
ساپونین موجود در شنبلیله موجب مهار جذب روده‌ای چربی‌ها می‌شود و این احتمال وجود دارد که بخشی از اثر شنبلیله روی کلسترول از این راه باشد
کوئرستین موجود در شنبلیله به عنوان یک ترکیب فلاوونوئیدی، منجر به افزایش ظرفیت و پتانسیل آنتی‌اکسیدانی شده و به عنوان یک فلاوونوئید مهم و یک آنتی‌اکسیدان قوی باعث برداشت رادیکال‌های آزاد گزانتین اکسیداز و سوپراکسید، کاهش استرس اکسیداتیو و کاهش پراکسیداسیون لیپیدها می‌گردد. به علاوه، نارینجنین شنبلیله بیان آنزیم‌های محدودکننده در سنتز گلوتاتیون (از عوامل تأثیرگذار و مهم در دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن) مانند گاماگلوتامیل سیستئین سنتاز را کاهش می‌دهند.
از سویی دیگر نتایج یافته‌های علمی ثابت کرده‌اند که نارینجنین به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی خود می‌تواند سبب کاهش انواع آسیب به بافت‌های مختلف بدن از جمله کبد در برابر عوامل خطرساز بیرونی نظیر استامینوفن، آدریمایسین و … شود.
شنبلیله و سلامت دستگاه گوارش
شنبلیله حاوی مقادیر مناسبی از فیبر محلول است که در روده آب جذب می‌کند و به مدفوع می‌افزاید. این امر باعث ایجاد انقباض شده و به حرکت مدفوع در روده کمک می‌کند و به این شکل به راحتی یبوست را درمان می‌نماید.
این گیاه سوءهاضمه و درد معده را نیز تسکین می‌دهد. به علاوه، شنبلیله درد و التهاب دستگاه گوارش را با پوشش دادن لایه‌های درونی معده و روده، تسکین داده و سوزش سر معده و برگشت اسید معده را درمان می‌کند.
دیوسژنین موجود در شنبلیله به‌طور خاص به پیشگیری از سرطان کولون کمک می‌کند.
علاوه بر این، پلی ساکاریدهای غیر نشاسته مانند ساپونین، همی سلولز، موسیلاژ، تانن و پکتین، باعث مهار جذب نمک‌های صفراوی از طریق روده بزرگ می‌شوند.
این ماده غذایی می‌تواند به سموم متصل شده و از غشاء مخاط روده محافظت کند که همین امر می‌تواند شانس ابتلا به سرطان کولورکتال و سایر مشکلاتی که می‌تواند بر روی روده تأثیر بگذارد را کاهش دهد.
شنبلیله و دیابت
فیبرهای موجود در شنبلیله موجب کاهش جذب گلوکز می‌گردد. هیدروکسی ایزولوسین که یک اسیدآمینه موجود در فیبر دانه شنبلیله است موجب تحریک ترشح انسولین و افزایش تعداد گیرنده‌های انسولین می‌گردد.
فیبر را از این نظر به عنوان عامل پائین آورنده گلوکز در نظر می‌گیرند که ماده‌ای بنام گالاکتومانان موجود در فیبر بذر شنبلیله با کاهش سرعت تخلیه معده و تأخیر در جذب، موجب کاهش گلوکز می‌شود.
4- هیدروکسی ایزولوسین یک آمینواسید غیرعادی است که تاکنون فقط در تخم شنبلیله یافت شده است.
این آمینواسید برداشت گلوکز را به وسیله افزایش انتقال ترانسپورتر 4 (GLUT-4) به سطح سلول تحریک می‌کند.محققان ثابت کرده‌اند که تنظیم GLUT-4 باعث جلوگیری از افزایش انسولین و در نتیجه کاهش چاقی می‌شود.
شنبلیله و سلامت قلب
شنبلیله خواص آنتی اکسیدانی و محافظت از عروق دارد، این خواص به حفظ سلامت کلی قلب کمک می‌کند. این گیاه به عنوان رقیق‌کننده خون عمل می‌کند و به این ترتیب از تشکیل لخته در خون که ممکن است مانع جریان خون به قلب، ریه‌ها و مغز شود، جلوگیری می‌کند. شنبلیله فشارخون را نیز کاهش می‌دهد. همچنین، به دلیل اثر قدرتمندی که در تنظیم سطح چربی خون دارد، خطر ابتلا به تصلب شرائین را کاهش می‌دهد. به اضافه اینکه، شنبلیله قند خون را تثبیت کرده و با چاقی مبارزه می‌کند، دو عامل عمده که خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهند.
شنبلیله و پروفایل لیپیدی خون
ساپونین موجود در شنبلیله موجب مهار جذب روده‌ای چربی‌ها می‌شود و این احتمال وجود دارد که بخشی از اثر شنبلیله روی کلسترول از این راه باشد.
به علاوه، دانشمندان نشان داده‌اند که فلاونوئیدهایی مشابه نارینجنین شنبلیله، در جهت کاهش فعالیت لیپاز حساس به هورمون (آنزیم تجزیه کننده تری گلسیریدها به اسیدهای چرب و گلیسرول) در بافت چربی و افزایش فعالیت لیپوپروتئین لیپاز (آنزیمی که باعث می‌شود تری گلیسریدهای موجود در عروق خونی و بافت چربی تجزیه شده و به دنبال آن تری گلیسرید پلاسما کاهش یابد) عروق و بافت چربی و تعدیل فعالیت ترانسفرازهای کبدی در جهت کاهش تولید چربی و ترشح آن به داخل خون عمل می‌کنند.
شنبلیله و خاصیت فیتواستروژنی
شنبلیله حاوی نوعی فیتواستروژن به نام دیوسژنین است، بنابراین احتمال دارد که این گیاه در پیشگیری و تخفیف نشانه‌های گُرگرفتگی مؤثر باشد.
شنبلیله به شروع و تقویت شیردهی نیز کمک می‌کند. عملکرد دقیق شنبلیله در شیرافزایی ناشناخته است اما این خاصیت می‌تواند به علت ساختار فیتواستروژنی موجود در این گیاه باشد، البته شایان ذکر است جهت بهره‌مند شدن از فواید مذکور می‌بایست حتماً با پزشک متخصص مشورت صورت پذیرد.
موارد احتیاط
*شنبلیله هم خانواده بادام‌زمینی است، پس چنانچه به بادام‌زمینی حساسیت وجود داشته باشد، احتمال حساس بودن بهشنبلیله نیز وجود دارد.
*شنبلیله سطح قند خون را کاهش می‌دهد و استفاده از دزهایی بیشتر از مقادیر توصیه‌شده باعث افت شدید قند خون می‌شود. اگر مبتلا به دیابت هستید با احتیاط و با فاصله از انسولین و سایر داروهای خود از این گیاه استفاده نمایید.
*این گیاه به عنوان درمان طبیعی برای آسم شناخته شده است؛ اما تنفس پودر آن باعث آسم و بروز علائم آلرژی در افراد حساس می‌شود.
منبع: زندگی آنلاین
بهترین روغن های تقویت کننده مو را بشناسید!