درد کلیه معمولا عمیق تر بوده و در قسمت بالاتری از پشت بدن و در زیر دنده ها احساس می شود. در این مقاله دکتر ولی پور جراح کلیه، به بررسی علائم و علل درد کلیه و همچنین بیماری هایی که سبب بروز درد کلیه می شوند، می پردازد.
کلیه ها دو عضو در بدن هستند که عملکرد عمده آنها دفع مواد زائد، دفع آب اضافی بدن و تولید هورمون هایی جهت متعادل سازی فشار خون، تولید گلبول های قرمز و میزان اسیدی بودن خون می باشد. کلیه ها همچنین بر متابولیسم کلسیم، سدیم، پتاسیم و دیگر الکترولیت ها تاثیر می گذارند.
علائم و نشانه های درد کلیه
علائم مرتبط با درد کلیه که به آن درد کلیوی یا درد پهلو نیز گفته می شود، ناراحتی (حاد یا مزمن) و دردی شدید می باشد که حدودا بین دنده پایینی و باسن رخ می دهد. بسته به علت درد، این درد می تواند به ناحیه پایین پهلو یعنی کشاله ران یا ناحیه شکمی سرایت کند. برخی افراد ممکن است به علائم یا نشانه هایی از جمله موارد زیر مبتلا شوند:
- تب
- ادرار همراه با درد (دیزوری)
- وجود خون در ادرار
- حالت تهوع
- استفراغ
- گیجی
- یبوست یا اسهال
- راش (یک ضایعه پوستی)
- خستگی
- لرز
- تب و لرز
دیگر علائم و نشانه هایی که ممکن است در صورت کاهش فزاینده عملکرد کلیوی اتفاق افتند، عبارتند از:
- مزه آهن در دهان
- تنفس بد بو
- تورم و تنگی نفس
بسته به علت زمینه ای، درد کلیه می تواند در سمت راست یا چپ رخ دهد. گاهی اوقات این درد می تواند در هر دو سمت ناحیه کمر اتفاق افتد.
آسیب کلیوی در اثر ضربه (پارگی کلیه) نیز می تواند علائم ذکر شده در بالا را سبب شود، اما آسیب خفیف ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشد. پارگی های شدید کلیوی می توانند سبب غیر عادی شدن ضربان و فشار خون و ایجاد شوک شوند.
درد کلیه خود علامتی ناشی از مشکلات یا بیماری هایی می باشد که کلیه یا ساختارهای در ارتباط با آن، مانند میزنای یا مثانه به آن مبتلا هستند.
با اینکه برخی بیماری ها ممکن است دردهایی مشابه درد کلیه ایجاد کنند، اما این دردها در واقعیت ناشی از کلیه نیستند. موارد زیر مثال هایی از این دردها هستند:
- کشیدگی عضلات در کمر
- مشکلات ستون فقرات (شکستگی ها و آبسه ها)
- درد دنده ها
- التهاب پلور (پرده ای که اطراف ریه می باشد)
- رادیکولیت (التهاب ریشه های عصبی)
- فیبروز رتروپریتونئال (یک بیماری مرتبط با پرده در برگیرنده احشا شکمی)
- زونا
- آنوریسم آئورت شکمی
- مشکلات مربوط به زنان
با اینکه درد کلیه در یک سمت کمر بروز می کند اما می تواند در یک زمان در هر دو سمت کمر رخ داده و تا به شکم یا کشاله ران نیز منتشر شود.
دردی که ناگهانی، تیز، شدید بوده و به صورت متناوب افزایش و کاهش می یابد معمولا ناشی از سنگ هایی است که در میزنای های کلیه ها وجود دارند. درد ایجاد شده توسط سنگ های کلیوی، کولیک کلیوی نامیده می شود.
چه بیماری ها و شرایطی سبب درد کلیه می شوند؟
بسیاری از عوامل بیماری کلیوی که به درد کلیه (درد پهلو نیز گفته می شود) منجر می شوند ناشی از بیماری های زمینه ای اکتسابی می باشند که می توانند عملکرد کلیه را به طور حاد یا مزمن تحت تاثیر قرار دهند.
دیگر بیماری ها در هنگام تولد وجود دارند. برخی افراد ممکن است با وضعیتی غیرعادی به دنیا آیند که از لحاظ ژنتیکی موثر بر کلیه ها تلقی می شود.
درد کلیه یا درد پهلو می تواند حاد، نسبتا مداوم و تیز باشد. این درد کولیک کلیوی نامیده می شود. این نوع درد معمولا هنگامی دیده می شود که یک سنگ کلیه یا موردی دیگر سبب انسداد لوله تخلیه کننده کلیه (میزنای) شده باشد.
با این حال، دیگر فرایندها نیز می توانند سبب یک درد کلیوی مبهم، مزمن و گاها تیز شوند. برخی عوامل درد کلیه یا درد پهلو به شرح زیر می باشند:
✔ عفونت های مجاری ادراری
✔ عفونت های کلیوی
✔ سنگ های کلیوی (نفرولیتیازیس و یا یورترولیتیازیس)
✔ سرطان کلیه
✔ هر موردی که سبب وارد آمدن فشار به کلیه شود (مانند یک تومور بزرگ)
✔ تخریب یا تورم رگ‌های خونی کلیه (گلومرولونفریتیس)
✔ وجود لخته های خونی در کلیه (ترومبوز ورید کلیوی)
✔ بیماری کلیه پلی کیستیک (مادرزادی)
✔ ناهنجاری های مادرزادی در سیستم کلیوی که منجر به انسداد کامل یا بخشی از جریان ادرار می شود.
✔ داروها یا سمومی که به بافت کلیوی آسیب وارد می کنند (برای مثال: قرار گرفتن در معرض سموم آفت کش یا مصرف مزمن داروهایی مانند ایبوپروفن، آدویل، موترین و…)
✔ درد کلیه در دوره بارداری
✔ خونریزی کلیوی (هموراژی) ناشی از عواملی مانند ضربه های نفوذ کننده به درون بدن یا له کننده (مانند پارگی کلیه)
✔ مراحل آخر بیماری های کلیوی
زمان مراجعه به پزشک
فرد نباید ملاقات خود با پزشک را جهت معاینه درد کلیه یا درد پهلو به تعویق اندازد. با اینکه درد پهلو اغلب با مشکلات زمینه ای در ارتباط با کلیه دیده می شود، اما بیماری های دیگر بسیاری وجود دارند که می توانند دردی مشابه با درد کلیه را ایجاد کنند.
پزشک می تواند به انجام تشخیصی دقیق از مشکلاتی زمینه ای که منجر به درد پهلو یا درد کلیه شده اند کمک کند. هرگونه بروز درد شدید در پهلو یا کلیه باید سریعا معاینه شود. علائم هشدار دهنده ای که بیانگر وجود بیماری کلیوی و منجر شدن آن به درد پهلو یا کلیه می باشند به شرح زیر هستند:
- وجود پروتئین یا خون در ادرار
- افزایش دفعات دفع ادرار مخصوصا در شب، یا مشکل و درد در هنگام ادرار
- فشار خون بالا
- تورم در دست ها و پاها و یا پف کردن نواحی اطراف چشم
- آزمایشی که حاکی از میزان غیر عادی کراتینین، نیتروژن اوره خون یا میزان فیلتراسیون گلومرولی کمتر از ۶۰ (میلی لیتر بر دقیقه بر متر مربع) باشد.
علاوه بر این، اگر فردی مبتلا به دیابت یا هرگونه بیماری مادرزادی باشد که منجر به اختلال در عملکرد کلیه می شود، او باید از نظر بروز اختلالات عملکردی کلیه یا نارسایی کلیه بر طبق روال توسط یک پزشک معاینه شود.
تشخیص بیماری های کلیوی
پزشک معمولا یک بررسی بر سابقه فرد و معاینه ای بدنی انجام خواهد داد. آزمایشات اولیه معمولا شامل یک آزمایش شمارش کامل سلول های خون (CBC)، عملکرد کلیه (کراتینین و BUN)، آزمایش ادرار و در صورت لزوم آزمایش بارداری می شوند. در صورتی که فرد آسیبی ناشی از ضربه به قسمت پایینی کمر به او رسیده باشد، می توان به پارگی کلیه مشکوک شد.
در صورتی که پزشک به وجود سنگ کلیه مشکوک باشد، یک آزمایش سی تی اسکن (بدون تزریق ماده حاجب) یا سونوگرافی از کلیه انجام خواهد شد. انجام آزمایش اشعه ایکس از شکم نیز می تواند صورت گیرد، اما به طور معمول سی تی اسکن و سونوگرافی جایگزین آن می شوند.
از آنجایی که بیماران مبتلا به سنگ کلیه اغلب نیاز به تکرار تصویر برداری های اشعه ایکس دارند و یا چندین بار به سنگ کلیه مبتلا می شوند، سونوگرافی به دلیل نداشتن تشعشعات روشی خوبی جهت استفاده است.
سی تی اسکن های شکمی لگنی با ماده حاجب یا تصویر برداری با تشدید امواج مغناطیسی (MRI) و آئورتوگرام می توانند جهت تعیین و تمایز بیشتر بیماری های زمینه ای کلیوی یا عوامل غیر کلیوی درد پهلو استفاده شوند.
در صورتی که کلیه مشکوک به آسیب ناشی از یک ضربه باشد (مانند حادثه رانندگی، زخم ناشی از شلیک گلوله یا له شدگی ناشی از یک ضربه در فوتبال یا آسیب در محل کار) این آزمایشات به طور معمول انجام می شوند.
درمان درد کلیه
درمان درد کلیه (درد پهلو) به علت زمینه ای درد بستگی دارد. عفونت ها و سنگ های کلیوی که سبب درد می شوند، اغلب با مصرف ایبوپروفن، کترولاک (تورادول)، استامینوفن (تیلنول و غیره) یا گاهی اوقات با مقادیر کم مورفین (در ابتلا به سنگ های کلیوی) درمان می شوند.
این داروها درد را تسکین می دهند، اما سبب درمان علت زمینه ای درد نمی شوند. هر چند که، برخی بیماران ممکن است به صورت خود به خود سنگ های کلیوی کوچک (معمولا با قطری کمتر از ۶ میلی متر) را دفع کرده و از درد رهایی یابند. ادرار، سنگ کلیوی را که سبب التهاب شده به بیرون از میزنای و یا میزراه می راند.
عفونت هایی مانند عفونت های مجاری ادرار و پیلونفریت معمولا علاوه بر داروهای مسکن درد، نیازمند درمان های آنتی بیوتیکی نیز می باشند. اگر سنگ های کلیوی میزراه را به طور کامل مسدود کرده و یا دارای قطر ۶ میلی متری و بیشتر باشند ممکن است نیاز به جراحی اورولوژیکی (مجاری ادرار) داشته باشند.
معمولا، در صورتی که سنگ های کلیوی توسط تکنیک های جراحی رو به عقب از بین برده شوند مدت بهبود کم (همان روز یا چند روز) می باشد. با این حال، برخی پارگی های شدید کلیوی ممکن است به جراحی های گسترده تری نیاز داشته باشند. مدت زمان بهبودی در این نوع جراحی ها از چند هفته تا چند ماه متغییر است.
دیگر عوامل زمینه ای که سبب درد پهلو می شوند می توانند به روش تسکین دردی مشابه و درمان های همزمان نیاز داشته باشند. هر چند که، بیمارانی که مبتلا به مشکلات شناخته شده کلیوی (بیماری کلیوی) و یا کاهش عملکرد کلیوی شده اند نباید با داروهایی درمان شوند که توسط کلیه ها دفع شده و یا ممکن است سبب آسیب بیشتر کلیوی شوند.
درد کلیه را با برترین نسخه گیاهی درمان کنید!