بطور کلی می‌توان گفت چهار عامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان نقش موثر دارند:
1- پلاک میکروبی و فعالیت میکروبی پلاک روی سطح دندان.
2- مواد قندی موجود در غذا که در اختیار پلاک قرار می گیرند.
3- مستعد بودن سطوح دندان و ضعیف بودن آن در برابر اسید.
4- مقاومت شخص و زمان کافی برای ایجاد پوسیدگی.
بدیهی است که حذف هر یک از عوامل چهارگانه فوق امکان بروز پوسیدگی را کاهش داده و یا از بین می‌برد.
اجتناب از خوردن شیرینی‌ها به مقدار زیاد، مسواک زدن و استفاده‌ی منظم از نخ‌دندان از مهم‌ترین کارهایی است که برای جلوگیری از پوسیدگی دندان باید انجام دهیم. اما سایر عادات زندگی و برخی غذاها و نوشیدنی‌ها نیز نقش مهمی در جلوگیری از پوسیدگی دندانها دارند و تأثیر بعضی از این مواد در مقابله با پوسیدگی دندان بسیار شگفت‌آور است.
به یاد داشته باشید که تحقیقات معمولا محدودیت‌هایی دارند و نظرات متفاوتی در مورد آنها وجود دارد، اما بعد از مسواک زدن و استفاده از نخ‌دندان توصیه‌های ثانویه‌ای برای محافظت از دندانها وجود دارد که دانستن آنها می‌تواند مفید باشد.
١. خوردن انواع پنیرها
برخی محققان معتقدند که پروتئین کازئین (casein) موجود در پنیر قابلیتی دارد که می‌تواند در سلامت دندانها و جلوگیری از پوسیدگی آنها مؤثر باشد. به گفته‌ی دکتر دندان‌پزشک شاون فرولی، تحقیقات نشان می‌دهند که سطح کلسیم موجود در دهان با خوردن پنیر افزایش می‌یابد و چون کلسیم بخشی از مواد تشکیل‌دهنده‌ی دندان است، افزایش سطح کلسیم در بزاق دهان به ترمیم دندان و جلوگیری از پوسیدگی آن کمک می‌کند.
٢. جویدن آدامس
جویدن آدامسِ بدون شکر برای جلوگیری از پوسیدگی دندان توصیه می‌شود. آدامس‌های بدون شکر از زایلیتول (xylitol) تشکیل شده‌اند که یک قند طبیعی است و چون مانع رشد و فعالیت باکتریهای تولید‌کننده‌ی اسید می‌شود، در مقابله با پوسیدگی دندان و جلوگیری از خراب شدن دندانها نقش مؤثری دارد. اگر زایلیتول با نعناع همراه شود و ۳ تا ۵ بار در روز و به میزان ۵ گرم مصرف شود تأثیر بیشتری خواهد داشت. شایان ذکر است که این ماده مهم‌ترین ماده‌ای است که باید در آدامس وجود داشته باشد تا برای دندان مفید باشد.
٣. آب‌نبات
اغلبِ ما فکر می‌کنیم که آب‌نبات برای دندان مضر است اما خوردن آب‌نبات بدون قند مانند آدامس بدون قند به محافظت از دندانها کمک می‌کند. دندانپزشکان معتقدند که مصرف آب‌نبات بدون قند به دندانها آسیبی نمی‌رساند و چنانچه در آن از ماده‌ی شیرین‌کننده‌ی زایلیتول استفاده شود، در جلوگیری از پوسیدگی دندان تأثیر بیشتری خواهد داشت.
۴. کشمش
مواد شیمیائی موجود در کشمش مانند پلی‌فنول (polyphenols) و فلاونوئیدها (flavonoids) در از بین بردن باکتریهای دهانی که به پوسیدگی دندانها منجر می‌شوند، بسیار مؤثرند. اما برخی از دندانپزشکان معتقدند که شرایط آزمایشگاهیِ پژوهش‌ها ممکن است در زندگی واقعی کاربرد نداشته باشد. به گفته‌ی دکتر فرولی در گذشته توصیه می‌شد از مصرف کشمش به‌عنوان تنقلات به دلیل چسبندگی زیاد و قند بالایی که دارد، اجتناب شود اما امروزه به دلیل مواد ضد پوسیدگی موجود در کشمش، این تردید وجود دارد که آیا این ماده می‌تواند در جلوگیری از پوسیدگی دندانها مفید باشد یا نه.
البته باید در نظر داشته باشیم که علاوه بر خواص ضد پوسیدگی فنول‌ها، مصرف زیاد کشمش به دلیل قند بالایی که دارد می‌تواند به افزایش وزن منجر شود. بنابراین دندانپزشکان مصرف کشمش را برای جلوگیری از پوسیدگی دندان توصیه نمی‌کنند.
۵. استفاده از نی
برای پیشگیری از پوسیدگی دندان، اجتناب از مصرف شکر و نوشابه توصیه می‌شود؛ اما نتیجه‌ی پژوهشی در دانشگاه تمپل در فیلادلفیا (Temple University in Philadelphia) نشان داد که اگر نوشابه را با نی بنوشید آسیب کمتری به دندانها وارد می‌شود، مخصوصا اگر نی را طوری در دهان قرار دهید که نوشابه کمترین تماس را با دندانها داشته باشد. به عقیده‌ی دکتر هاید مصرف زیاد نوشابه به دلیل کالری بالایی که دارد بسیار مضر است. او می‌گوید:
«ممکن است استفاده از نی برای نوشیدن نوشابه آسیب کمتری به دندانها وارد کند، اما بهترین کار این است که از مصرف زیاد نوشابه‌ها به دلیل مضراتی که دارند خوددرای کنیم.»
۶. استفاده از روکش محافظ دندان
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان توصیه می‌شود از سیلنت (sealants) دندان استفاده کنید، یک روکش محافظ که روی سطح دندان کشیده می‌شود تا از آن محافظت کند. دکتر فرولی می‌گوید: «روکش دندان راهی فوق‌العاده برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است. یکی از حساس‌ترین سطوح دندان که در معرض آسیب و پوسیدگی قرار دارد سطح روی دندان است؛ جایی که شیار، حفره و شکاف دارد و پاک کردن باکتری‌ها و پلاک‌های دندانی از روی آن مشکل است، مخصوصا وقتی که حفره‌ها عمیق‌تر می‌شوند. پر کردن این بخش از دندان با یک صمغ پوشاننده مانع رسیدن باکتری‌ها به داخل دندان، رشد و نمو آنها و پوسیدگی دندان می‌شود.
درمان‌های خانگی برای کاهش پوسیدگی دندان