کم خونی
فقر آهن، یکی از شایع‌ترین کمبود مواد مغذی است و خانم‌ها در زمره افرادی هستند که در این خصوص، در معرض بیشترین خطر قرار دارند. آهن در بدن جهت ساخت هموگلوبین، همان پروتئینی که به گلبول‌های قرمز برای رساندن اکسیژن به سراسر بدن کمک می‌کند، بسیار لازم و حیاتی است. بنابراین بدون وجود آن، همه چیز در بدن، دچار اختلال شده و می‌تواند منجر به کم خونی گردد. علائم و نشانه‌های کمبود آهن را در زیر مطالعه نموده و اگر این نشانه‌ها را در خود مشاهده می‌کنید، در این صورت، به پزشکتان مراجعه نموده و از او انجام آزمایش سنجش میزان ذخیره آهن در بدن یعنی فریتین (Ferritin) را درخواست نمایید:
علایم کم خونی
1. خستگی مفرط
شایع‌ترین علامت کمبود آهن احتمالا برای تشخیص، دشوارترین است. نانسی برلینر (Nancy Berliner)، پزشک و معاون سردبیر نشریه تخصصی انجمن هماتولوژی آمریکا به نام بلاد (Blood) می‌گوید: «خانم‌ها، به زندگی پر جنب و جوش و احساس خستگی، بسیار عادت کرده‌اند. آنان اغلب، خسته بودن را به عنوان بخشی از زندگی، نمی‌پذیرند.» اما کمبود آهن باعث می‌شود که اکسیژن کمتری به بافت‌های بدن برسد، بنابراین بدن از انرژی مورد نیازش محروم می‌شود. اگر خستگی عادی و طبیعی در شما با احساس ضعف، حالت عصبی و تندخویی و یا عدم توانایی در تمرکز همراه است، در این صورت، میزان آهن در بدن و موارد مربوط به کمبود آن باید مورد بررسی قرار گیرد. با این همه، دلیلی وجود دارد که به اشخاصی که کمبود آهن در آنان به بیماری کم خونی تبدیل می‌شود اغلب، «افراد همیشه خسته» گفته می‌شود.
2. خونریزی شدید در سیکل ماهانه خانم‌ها
جک مورتیز (Jacques Mortiz)، پزشک و متخصص زنان و زایمان در نیویورک می‌گوید: «در خانم‌ها، اولین دلیل کمبود آهن، شدید بودن خونریزی در سیکل ماهانه است. آن‌ها در سیکل ماهانه، خون بسیار زیادی را از دست می‌دهند و تنها نصف میزان خون از دست رفته جایگزین می‌شود، و ماه بعد نیز، باز خون بسیار زیادی را از دست می‌دهند. این وضعیت مانند پر کردن مخزن بنزین اتوموبیل با مقدار بسیار کمی بنزین است.»
3. رنگ پریدگی
دلیلی وجود دارد که واژه‌های «رنگ پریده» و «مریض احوال» اغلب بصورت مترادف با هم، بکار می‌روند. هموگلوبین باعث قرمزی رنگ خون شده، در نتیجه پوست شما گلگون می‌شود. دکتر مورتیز می‌گوید: «و این به مفهوم آن است که پایین بودن میزان هموگلوبین، می‌تواند رنگ را مستقیما از چهره شما بِزُداید.» اگر شما دارای چهره‌ای رنگ پریده هستید، در این صورت، تقریبا تشخیص کمبود آهن در شما آسان است. با این وجود، رنگ چهره اهمیتی ندارد، اما اگر قرمزی قسمت درونی لب‌ها، لثه‌ها و درون پلک پایینی چشم‌ها، کمتر از حد معمول باشد، در این صورت، ممکن است آن به دلیل کمبود آهن باشد.
4. کوتاه شدن نفس‌ها
دکتر برلینر توضیح می‌دهد: «مهم نیست که چقدر شما بطور عمیق نفس می‌کشید، اگر میزان اکسیژن در بدنتان پایین باشد، در این صورت، شما احساس کمبود هوا می‌کنید.» اگر در خود مشاهده می‌کنید که با انجام کارهایی که در شرایط عادی و طبیعی، به خوبی از عهده آن بر می‌آمدید، اکنون از نفس می افتید، مانند بالا رفتن از پله‌ها و یا انجام حرکات و تمرینات ورزشی معمول خود، در این صورت، می‌تواند علت آن، کمبود آهن باشد.
5. تپش قلب
قلبی که زیاد کار کرده باشد می‌تواند منجر به تپش های غیر عادی و نامنظم، شنیده شدن صدای ضربات ضعیف در قفسه سینه، بزرگ شدن قلب و یا حتی نارسایی آن گردد. برای مبتلا شدن به این گونه عوارض قلبی، احتمالا باید برای مدت زمانی دچار کم خونی ناشی از کمبود آهن شده باشید. با این وجود، اگر شما از ناراحتی و بیماری قلبی خود اطلاع دارید، در این صورت، بسیار مهم است که میزان آهن خون شما مورد بررسی قرار گیرد، زیرا کمبود آهن می‌تواند اختلالات و بیماری‌های قلبی موجود را وخیم‌تر سازد.
6. سندرم پای بی قرار
آیا پاهای شما از حالت بی قراری باز نمی‌ایستند؟ بر اساس تحقیقات انجام شده در بیمارستان جان هاپکینز (Joh- Hopkins)، در حدود 15 درصد از افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار، دچار کمبود آهن هستند. هر چه میزان آهن در بدن کمتر باشد، به همان نسبت نیز علائم و نشانه‌ها شدیدتر می‌شوند.
7. بروز سر درد
یک بدن دچار کمبود آهن، قبل از آن که نگران سایر بافت‌های بدن باشد، به اکسیژن رسانی به مغز اولویت خواهد داد، اما حتی در آن زمان هم، مغز شما باز اکسیژنی کمتر از میزان مطلوب دریافت خواهد نمود. طبق نظر بنیاد ملی سردرد، در واکنش به این وضعیت، شریان‌های مغزی می‌توانند متورم شده و باعث بروز سر درد گردند.
8. تمایل به خوردن خاک رس، گِل و یخ
عارضه میل و اشتیاق به خوردن مواد فاقد ارزش غذایی مانند خاک، گِل و یخ که پیکا (Pica) نامیده می‌شود، می‌تواند یکی از نشانه‌های کمبود آهن در بدن باشد. افرادی که دچار کمبود آهن هستند، ممکن است در خوردن گچ، خاک، گِل و کاغذ، دچار وسوسه شوند. دکتر برلینر، فردی که به بیماران متبلا به کم خونی می‌گوید که در صورت میل و اشتیاق به خوردن یخ به وی مراجعه کنند، اظهار می‌کند: «خوشبختانه، اکثر خانم‌ها در این مواقع، خوردن یخ را انتخاب می‌کنند.»