تاثیر فست فود در رشد کودکان و نوجوانان

برای غذا خوردن باید دلیل خوب وجود داشته باشد نه دلیل بد! باید یاد بگیریم که بهترین خوراکی ها را برای تغذیه بدن انتخاب کنیم نه بدترین ها را!

غذاهای آماده و فست فودها به دلیل نوع فرآیند آماده شدن و به کار بردن مواد غذایی در آن ها از ارزش غذایی کمی برخوردار بوده و مصرف بالای آن ها به دلیل وجود مواد مضر فراوان، برای بدن انسان بسیار مضر است.

فست فودها یا غذاهای آماده، غذاهایی هستند که به سرعت طبخ شده و برای خوردن آماده می شوند. انواع ساندویچ، برگرها، چیزبرگرها، مرغ، ماهی و میگوی سوخاری، هات‌ داگ، فیله استیک گوشت یا مرغ، سیب ‌زمینی سرخ کرده، ناگت مرغ، تاکو، انواع پیتزا و انواع سالادهای مایونز دار نمونه های رایج غذاهای آماده هستند. لازم به توضیح است که تعدادی از غذاهای خانگی که سریع پخته شده و آماده می شوند، در این گروه غذایی قرار نمی گیرند و در واقع فست فودها، غذاهای آماده ای هستند که از رستوران ‌های فست فود تهیه شده و دارای مقدار زیادی نمک ؛ روغن ؛ مواد نگهدارنده و افزودنی های شیمیائی هستند.

رستوران ‌های فست فود، غذاها را از پیش آماده کرده و با سفارش مشتری به سرعت آن را طبخ کرده و تحویل مشتری می دهند. البته ساندویچ های سرد و سالادها نیازی به طبخ ندارند. این رستوران ها در برخی موارد فقط همچون فروشگاه عرضه غذا و مواد غذایی عمل کرده و سفارش گرفته و غذا را تحویل مشتری می دهند و محلی برای سرو غذا ندارند. معمولا این رستوران ها به صورت زنجیره ای عمل کرده و شعبه های آن در شهرهای مختلف راه اندازی می شوند و به طور کلی دستورات لازم را از مرکز می گیرند و معمولا از یک نشانه تجاری استفاده کرده و طرز عمل و ارائه مواد غذائیشان مشابه است.

این رستوران ها به دلیل مکانسیم و امکانات ساده و کمی که دارند، به سرعت رو به افزایش هستند. در واقع عبارت فست فود و غذای آماده به نمادی از زندگی مدرن و ماشینی تبدیل شده است.

تاریخچه ایجاد فست فود

بر اساس منابع تاریخی، از قدیم در سطح دنیا محل های عرضه غذاهای آماده وجود داشته برای نمونه می توان گفت در روم باستان دکه های فروش نان و زیتون وجود داشته و یا در شرق آسیا دکه هایی برای عرضه نودل یا رشته فرنگی از دیرباز به فعالیت مشغول بودند. در غرب آفریقا نوعی کباب چوبی را با نام بروشت عرضه شده و در هند انواع دکه های غذای آماده از قدیم وجود داشته و امروزه نیز در شهرهای این کشور دیده می شوند.

نخستین رستوران فست فود که تقریبا به شکل امروزی به وجود آمد، اتومات نام داشت و در سال 1922 میلادی و در امریکا ایجاد شد. در این رستوران غذاهای از پیش آماده شده در محفظه‌ های گرم کننده شیشه ‌ای نگهداری می شد و مشتری از طریق دستگاه های سکه ای برای خرید آن اقدام می کرد. پس از مدتی استقبال خوبی که از این رستوران شد، باعث گسترش آن شده و با افتتاح شعبه های مختلف در امریکا، به سرعت پیشرفت کرد و در حدود بیست سال بی رقیب ماند. شعار این فست فود این بوده که “ما کار مادران را کم کرده‌ایم.” از آن پس رستوران های دیگری چون وست کسل، مک دونالد، کی اف سی؛ برگر کینگ و غیره بر وارد عرصه شده و هر کدام به نوبه خود تغییراتی در این نوع از رستوران ها داده و روش جدیدی برای ارائه غذاهای خود ارائه کرده اند.

مضرات و زیان های فست فودها

به طور کلی غذاهای آماده یا فست فودها به جهت نوع مواد به کار رفته در آن ها خوشمزه بوده و طرفداران بسیاری دارند اما متاسفانه این مواد خوشمزه برای بدن انسان بسیار مضر هستند. افرادی که غذاهای آماده و فست فود زیاد مصرف می کنند، نسبت به دیگران کالری، نمک و چربی بیشتری را دریافت می کنند در حالی که ویتامین و مواد معدنی و مفید غذایی کمتری به بدن آن ها می رسد. برخی از مهمترین مضرات فست فودها عبارتند از:

چاقی: یافته ‌های جدید محققان نشان می‌ دهد افرادی که به فست فودها عادت دارند و یکی از وعده های غذایی خود را به آن اختصاص می دهند، با چاقی و مشکلات ناشی از آن روبرو می شوند. دریافت زیاد کالری و چربی در این افراد باعث چاقی می شود که شانس ابتلا به بیماری های دیگر همچون دیابت و بیماری های قلبی – عروقی افزایش پیدا می کند.

معمولا چاقی در اثر مصرف زیاد فست فودها، به صورت چاقی موضعی، در بخش های پهلوها و شکم شکل می گیرد. علاوه بر آن نوشابه ‌هایی که در کنار غذاهای آماده ارائه می شوند، فاقد ارزش غذایی بوده و دارای میزان بالایی قند و کالری زیادی بوده آن ها نیز به نوبه خود موجب چاقی می ‌شوند.

بیماری های قلبی – عروقی: وجود نمک و چربی بالا در غذاهای فست فودی باعث ایجاد فشار خون بالا شده و احتمال ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی را افزایش می دهد. علاوه بر آن، مصرف زیاد فست فودها، باعث می شود تا ذائقه فرد به شوری عادت کرده و در دیگر وعده های غذایی نیز خواهان مصرف بالاتر نمک باشد. همان طور که گفته شد این مصرف بالای نمک باعث ایجاد فشار خون بالا و در نهایت بیماری های قلبی – عروقی می شود.
پرخوری: در مصرف‌ کنندگان دایمی فست ‌فودها، چربی زیادی از غذاهای آماده وارد بدن آنها می شود که دور کبد را گرفته و فرد احساس سیری نمرده و بیشتر می خورد. این چربی های مصرف شده اضافی در داخل بدن بیشتر در ناحیه شکم، پهلوها، ران‌ ها و باسن جمع می شوند و چاقی موضعی و نا هماهنگی را ایجاد می کنند. علاوه بر آن وعده‌ های غذایی فست‌ فود ها از نظر اندازه معمولا بیشتر از یک وعده غذای خانگی است در نتیجه مصرف زیاد آن ها باعث بالا رفتن حجم معده شده و احتمال پرخوری را افزایش می دهد.

نوشابه های گازداری که همراه غذاهای فست فودی ارائه می شود حاوی قند زیاد هستند به همین دلیل برخی از افراد نوشابه‌ های رژیمی را جایگزین آن می کنند. اما باید بدانیم که نوشابه‌ های رژیمی نیز به دلیل داشتن قند مصنوعی، اشتها آور هستند و باعث پرخوری و در نهایت چاقی بیشتر می شوند.

بالا رفتن چربی های مضر: غذاهای فست فودی معمولا غذاهایی هستند که سرخ شده اند. در این رستوران ها اغلب برای سرخ کردن مواد غذایی از روغن هایی استفاده می شود که درصد اسیدهای چرب اشباع و ایزومرهای ترانس آن ها بالا است و برای بدن ضرر دارد چرا که می تواند در دیواره سرخرگ ها رسوب کرده و باعث انسداد آن ها شده و بیماری های انسداد عروق و بیماری های قلبی – عروقی را ناشی شود.
افزایش بیماری های دهان و دندان: معمولا به همراه غذاهای آماده و فست فودی نوشابه های گازدار ارائه می شود. این نوشابه ها حاوی اسید و قند بالا هستند که مصرف آنها باعث پوسیدگی دندان ها می شوند. نوشابه های گازدار به دلیل دارا بودن این اسید، اثر مخربی بر دندان های شیری دارند و فرسایش مینای دندان های شیری را سرعت می بخشند. به دلیل مصرف زیاد این نوشابه ها در بین کودکان و نوجوانان در دهه های اخیر، پوسیدگی دندان های شیری افزایش پیدا کرده و باعث از بین رفتن آن ها پیش از رشد دندان های دائمی می شوند. پوسیدگی دندان های شیری نیز سبب ایجاد مشکلاتی برای دندان های دائمی و رشد صحیح آن ها می شود. 

کمبود مواد مغذی: غذاهایی که در فست فودها طبخ می‌ شوند از ارزش غذایی پایینی برخوردار هستند چرا که سبزیجات تازه، مواد لبنی و پروتئین های تازه در آن جایگاهی ندارند. معمولا این غذاها از مواد غذایی فرآوری شده همچون کالباس، سوسیس، همبرگر و غیره تهیه می شوند که به دلیل نوع آماده شدنشان و مواد به کار رفته در آنها، دارای ویتامین و املاح مفید بسیار کمی هستند. باید متذکر شویم که مصرف زیاد این غذاها، سلامت کودکان و نوجوانان در حال رشد و زنان باردار را تهدید می کند. کودکان و نوجوانانی که فست فود ها را در وعده های اصلی غذایی خود قرار می دهند، دچار کمبود این مواد مغذی شده و اختلالات رشد و بیماری های گوناگون آنها را تهدید می کند. در بین این کودکان و نوجوانان، کمبود کلسیم و ویتامین های مختلف بسیار شایع است.
احتمال ایجاد حساسیت: وجود برخی مواد نگهداره، تثبیت کننده های رنگ و ادویه های مختلف در مواد غذایی فرآوری شده که در فست فودها بسیار مصرف می شود، می تواند باعث ایجاد حساسیت های مختلف از قبیل حساسیت پوستی، ایجاد کهیر و خارش و یا حساسیت های تنفسی شود.
افزایش احتمال ایجاد بیماری های دستگاه گوارش: غذاهای آماده و فست فودها به دلیل داشتن ادویه های زیاد و متنوع، احتمال ایجاد و یا بدتر شدن بیماری های دستگاه گوارش را افزایش می دهند. از جمله آسیب ها و یا بیماری های دستگاه گوارش که طرفداران فست فودها را تهدید می کند، نفخ، سوء هاضمه، رفلاکس معده و از همه مهم تر سرطان معده و روده بزرگ است.

اختلالات رشد در کودکان و نوجوانان: همانطور که گفتیم بر خلاف ظاهر زیبا و اشتها آور غذاهای فست فودی، ارزش غذایی آنها بسیار پایین هستند و ویتامین ها و املاح مفید و لازم بدن را تامین نمی کنند. مصرف این غذاهای کم و یا بی ارزش توسط کودکان و نوجوانان، مراحل رشد آن ها را دچار اختلال می کند. رشد انسان از جنینی تا سن بلوغ نیازمند ویتامین ها، املاح مختلف، پروتئین ها و مواد مغذی دیگر است و این مواد مغذی از همه مواد غذایی و خوراکی هایی که فرد مصرف می کند، تامین می شود. در صورتی که مواد مصرفی فرد، حاوی این مواد مغذی نباشد، مواد لازم به بدن نرسیده و رشد فرد دچار اختلال می شود.
افزایش احتمال بروز پوکی استخوان: مصرف مواد غذایی به کار رفته در فست فودها کلسیم و املاح معدنی ناچیزی دارند که احتمال ایجاد پوکی استخوان را افزایش می دهند. علاوه بر آن مصرف نوشابه های گازدار نیز جذب کلسیم را کاهش داده و احتمال بروز پوکی استخوان را بالا می برند.

راه کارهای بهتر در استفاده از فست فودها

از آن جهت که رستوران های فست فودی در همه جهان گسترش پیدا کرده و متقاضی آن ها نیز روز به روز بالا می رود، می توان راه کارهایی را به کار برد تا ضرر کمتری بدن انسان را تهدید کند. در اینجا به چند راه کار مفید و ساده برای کم شدن ضرر استفاده از غذاهای آماده ارائه می شود:

استفاده از گوشت سفید به جای گوشت قرمز
استفاده کمتر سوسیس ها، کالباس ها و مواد غذایی مشابه آن ها
مصرف بیشتر سالادها
کاهش و یا حذف سس های مایونز و افزودنی های مضر و در عوض استفاده از سس های گوجه فرنگی
مصرف گوشت های کبابی در ساندویج ها
استفاده از سیب زمینی های کبابی به جای سیب زمینی سرخ کرده
حذف نوشابه های گازدار و استفاده از آب، دوغ های کم نمک و بدون گاز و یا آب میوه های طبیعی
تهیه ساندوچ، برگر و پیتزای خانگی

آبگوشت خور ها بیشترند یا فست فود خورها؟!