با شروع امتحانات استرس به سراغ دانش آموزان می آید و گاهی حتی این ترس و استرس امتحان به خانواده ها منتقل می شود و والدین را نگران می سازد. در این مقاله به کاهش استرس دانش آموزان در فصل امتحانات می پردازیم.
انواع اضطراب تحصیلی
1- اضطراب تسهیل کننده یا تسریع کننده
میزان متوسط اضطراب و فشار موجب تسهیل کارکردفرد می شود.
2- اضطراب ناتوان کننده
اگر اضطراب از حد معینی فراتر رود باعث پریشانی، عدم تمرکز، احساس درماندگی، اختلال ذهنی، شناختی و رفتاری /جسمی می گردد.
عملکرد ضعیف افراد مضطرب تنها به نقایص شناختی مربوط نمی شود. دراین افراد اضطراب می تواند مربوط به شایستگی و صلاحیت انجام امتحان ، نقص درروش های مطالعه و کمبود مهارت های امتحان باشد.
در اضطراب امتحان متغیرهای زیادی مؤثر می باشد که در این میان اضطراب عمومی و کلی مهم تر می باشد.
عوامل مؤثر در میزان اضطراب امتحان
• تنبیه کودک به واسطه ی نمره ی کم
• انتظارات معلم
• مهارت های تحصیلی و روش های مطالعه
• دشواری امتحان
• شرایط برگزاری امتحان
• هوش
• طبقه اقتصادی ،اجتماعی
• انگیزه پیشرفت
• نوع شخصیت
عوامل بوجود آورنده ی اضطراب امتحان
1– فردی:
• انتظار بیش از حد از خود
• ضعف اعتماد به نفس
• عدم باور مثبت نسبت به موفقیت
• رقابت بیش از حد
• عدم آمادگی و برنامه ریزی لازم
• عدم تمرکز بر امتحان و درس خواندن
• شخصیت مضطرب و کمال گرا
• کم بودن انگیزه
• هوش متوسط
2– خانوادگی:
• سخت گیری بیش از اندازه
• عدم حمایت و تشویق
• والدین مضطرب
• اختلافات خانوادگی
• رقابت غیر منطقی
• تهدیدهای بی مورد
• توجه بیش از حد به مسایل تحصیلی فرزند
• الگوهای خشک فرزند پروری
• سرزنش و تنبیه
• وضعیت اقتصادی پایین
• عدم تشویق
3- عوامل مدرسه ای:
• انتظارات غیر واقعی آموزگاران
• محیط نامناسب امتحان
• مقررات خشک
• نوع پرسش های امتحان
• ایجاد رقابت های ناسالم
• عدم توجیه دانش آموزان برای امتحان
• عوامل مزاحم مثل سر و صدا و نور
• تهویه ی نامناسب
درمان های روان شناختی ،دارودرمانی یا هردو ؟
مطالعات نشان داده است که انواع خاص مداخله های روان شناختی نه تنها از دارو نماهای معتبرمؤثر- تر هستند بلکه بهتر از رویکردهای دارویی موجود بوده و دست کم در موقعیت قابل قبولی قرار دارند . مداخله ی روان شناختی اثر دراز مدت و حتی بیماران تا دوسال بعد نیز وضعیت بهبود خود را حفظ می – کنند ، درحالی که داروها عوارض جانبی مانند گیجی ،خشکی دهان را ایجاد نموده و قطع آن نیز به دلیل وابستگی جسمی و روانی فرد را دچار مشکل می نماید .
شیوه های درمانی شناختی ـ‌درمانی
1. تن آرامی
2. حساسیت زدایی منظم
3. ایمن سازی در مقابل استرس
4. آموزش مهارت های مطالعه
5. مقابله با باورهای غیر عقلانی و غیر منطقی
6. ایمن سازی در مقابل استرس
7. روش پس خوراند زیستی ( افراد به گونه ای به دستگاه های هدایت کننده متصل می شوند تا بتوانند پیوسته اطلاعات دقیقی درباره ی فعالیت های فیزیولوژیکی خود مانند ضربان قلب یا تنش عضلانی رادر اختیار داشته باشند . براساس دستور العمل های درمانگر و توجه به علامت های دستگاه هدایت کننده بیماران به تدریج می آموزند که فعالیت های ارادی و حتی فعالیت های فیزیولوژیکی غیر ارادی خود را مهار کنند . )
8. آموزش توجه (عدم توجه به محرک های نامربوط به تکلیف و توجه به محرک های مربوط به تکلیف)
نقش اولیای مدرسه در کاهش اضطراب امتحان :
– عدم ایجاد ترس و واهمه از امتحان در دانش آموزان ( جلسه ی امتحان نه انتقام)
– اطمینان خاطر به دانش آموزان درراستای طراحی سؤالات از متن کتاب
– گنجاندن سؤالات دشواردر شماره های آخر
– اجتناب از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش آموزان
– هدف امتحان ارزیابی از دانسته های دانش آموزان می باشد نه آنچه را که نمی دانند
– توجه به اصول سنجش و اندازه گیری خصوصاً سطح دشواری سؤالات
– اجرای امتحانات مستمر و خودآزمایی به منظور آشنا کردن دانش آموزان با سؤالات و نحوه ی امتحان
– کاهش اعتبار نمره و ارزش گذاری به فعالیت های علمی و تحقیقات
– آموزش های جبرانی
– اجرای مسابقات علمی متعدد
شیوه های کاهش استرس دانش آموزان
1. دانش آموزان را به انجام کارهای مورد علاقه ترغیب کنید. کارهای دوست داشتنی باعث افزایش ترشح هورمون دوپامین می‌شود و احساس خوبی را در فرد به وجود می‌آورد و تأثیر مثبتی بر سلسله اعصاب و آن بخش از مغز که مسئول حافظه است می‌گذارد.
2. دانش آموزان را به ورزش صحبگاهی مخصوصاً قدم زدن تشویق کنید.
3. توصیه کنید به موقع بخوابند چون استراحت خوب می‌تواند اطلاعات بیشتری را به حافظه بازگرداند.
4. آنها را به داشتن هدف و برنامهی منظم برای مطالعه ترغیب کنید.
5. از سرزنش کردن بچه‌ها بپرهیزید. رفتار و گفتار شما نباید به گونه‌ای باشد که باعث تحقیر دانش آموز شود. این امر باعث کاهش اعتماد به نفس و ایجاد استرس و اضطراب می‌شود.
6. فراهم آوردن موقعیت‌هایی شبیه امتحان با تمام شرایط یک جلسه امتحان قبل از امتحان اصلی در منزل
منبع الودکتر
راه های کاهش استرس و ترس