درد بالای شکم

قسمت بالای شکم محل قرارگیری تعدادی از دستگاه‎های مهم و حیاتی بدن شامل موارد زیر است:

• معده

• طحال

• لوزالمعده

• کلیه‌ها

• غده‎های فوق کلیوی

• بخشی از روده بزرگ (کولون)

• کبد

• کیسه صفرا

• بخشی از روده کوچک که زیر عنوان دودنوم شناخته می‎شود

به طور معمول درد در قسمت بالای شکم بر اثر مواردی نسبتاً کوچک، مثل کشیدگی عضله ایجاد می‌شود و در طول چند روز بدون نیاز به درمان و خود به خود برطرف می‌گردد. اما اختلالات زیربنایی دیگری وجود دارد که می‌توانند به بروز ناراحتی در این ناحیه منجر شوند.

چه هنگامی باید تحت مراقبت پزشکی اورژانسی قرار گرفت

در صورتی که فرد دچار هر یک از موارد زیر باشد باید به شکل اورژانسی مورد مراقبت پزشکی قرار گیرد:

• درد یا فشار شدید

• تب

• تهوع یا استفراغی که متوقف نمی‌شود

• کاهش وزن غیر منتظره

• زرد شدن پوست (یرقان)

• تعریق در ناحیه شکم

• احساس فروافتادگی و حساسیت شدید در هنگام دست زدن به شکم

• خون‎آلود بودن مدفوع

در صورت مواجهه با علایم مزبور فرد باید فوری به بخش اورژانس منتقل شود. این علایم می‎توانند نشانه‎های اختلالی باشند که نیاز به درمان فوری دارد.

چه چیز باعث درد بالای شکم می‎شود؟

سنگ کیسه صفرا

سنگ‎های کیسه صفرا توده‎های سفت و سختی از صفرا و دیگر مایعات گوارشی هستند که از کیسه صفرا می‌آیند، دستگاهی حدوداً ده سانتی‌متری و گلابی شکل که درست زیر کبد قرار گرفته است. سنگ‌های کیسه صفرا یکی از شایع‌ترین علل ایجاد درد در سمت راست قسمت فوقانی شکم محسوب می‎شوند.

سنگ‎های کیسه صفرا ممکن است همیشه باعث بروز علایم نشوند. اما اگر این سنگ‌ها سبب ایجاد انسداد در مجرای صفرا شوند احتمال دارد در کنار ایجاد درد در قسمت بالای شکم سبب بروز موارد زیر شوند:

• درد در شانه راست

• تهوع یا استفراغ

• درد پشت در فاصله میان کتف‌ها

• درد ناگهانی و شدید در قسمت میانی شکم، زیر استخوان سینه

درد ناشی از سنگ‌های کیسه صفرا ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه پیدا کنند. پزشک ممکن است داروهایی را برای حل کردن سنگ‎های کیسه صفرا تجویز کند، اما این فرآیند درمانی ممکن است برای اثربخشی به ماه‌ها یا سال‎ها وقت نیاز داشته باشد. دکتر در عین حال ممکن است برای خارج کردن سنگ‎ها عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا را توصیه کند، که بدون آن نیز می‎توان به زندگی ادامه داد و نبودش بر توانایی انسان در گوارش غذا تأثیر نمی‌گذارد.

هپاتیت

هپاتیت یک عفونت کبد است که می‌تواند باعث ایجاد درد در سمت راست قسمت بالای شکم شود. سه نوع هپاتیت در اینجا مطرحند:

• هپاتیت A، عفونتی بسیار مسری است که بر اثر خوردن غذا یا آب آلوده یا از طریق تماس با فرد یا اشیاء آلوده ایجاد می‌شود.

• هپاتیت B، یک عفونت جدی کبد است که می‎تواند شکل مزمن به خود بگیرد و به نارسایی کبد، سرطان کبد یا بروز جراحات پایدار کبد (سیروز) منجر شود.

• هپاتیت C، یک عفونت ویروسی مزمن است که از طریق خون آلوده منتقل می‎شود و می‎تواند باعث ایجاد التهاب کبد یا آسیب دیدگی کبد گردد.

دیگر علایم شایع هپاتیت شامل موارد زیرند:

• ضعف یا خستگی مفرط

• تهوع و استفراغ

• تب

• کاهش میزان اشتها

• تیره رنگ شدن ادرار

• درد مفصل

• یرقان

• خارش پوست

• فقدان اشتها

آبسه کبد

آبسه کبد یک کیسک پر از چرک در کبد است که می‎تواند باعث ایجاد درد در سمت راستقسمت بالای شکم شود. آبسه ممکن است بر اثر برخی باکتری‌های شایع ایجاد گردد. در عین حال امکان ایجاد آن بر اثر اختلالات دیگری مثل عفونت خون، صدمات کبد، یا عفونت ناحیه شکم مثل آپاندیسیت یا سوراخ شدن روده وجود دارد.

دیگر علایم آبسه کبد عبارتند ازک

• درد در قسمت راست زیر قفسه سینه

• مدفوع دارای رنگ گل رس

• تیره رنگ شدن ادرار

• فقدان اشتها

• تهوع یا استفراغ

• کاهش وزن ناگهانی

• یرقان

• تب، لرز، و تعریق شبانه

• ضعف

GERD

بیماری ریفلاکس اسید معده به مری (GERD) نوعی ریفلاکس اسید است که می‌تواند باعث آزردگی جدار داخلی مری شود. GERD می‎تواند به سوزش سر دل منجر شود. این می‌تواند به احساس درد در قسمت بالای شکم منجر گردد.

دیگر علایم GERD شامل موارد زیر است:

• درد قفسه سینه

• مشکلات بلع

• سیر قهقرایی پیدا کردن غذا یا مایعات ترش

• احساس وجود توده در گلو

ریفلاکس اسید شبانه در عین حال می‎تواند باعث بروز موارد زیر شود:

• سرفه مزمن

• ابتلاء به آسم یا تشدید آن

• مشکلات خواب

• لارنژیت

فتق هیاتال

فتق هیاتال زمانی ایجاد می‌شود که قسمتی از معده بیرون زده به داخل عضله بزرگی که دیافراگم و شکم را از هم جدا می‎کند وارد می‎شود. فرد دچار این وضعیت ممکن است در سمت چپ بالای شکم دچار درد شود زیرا این قسمتی است که بخش اعظم معده در آن جای گرفته است.

فتق هیاتال کوچک اغلب اوقات باعث بروز هیچ علامتی نمی‎شود اما فتق هیاتال بزرگ می‎تواند شماری از مشکلات شامل موارد زیر ایجاد کند:

• سوزش سر دل

• ریفلاکس اسید

• مشکلات بلع

• تنگی نفس

• بازگشت غذا یا مایعات به داخل دهان

• استفراغ خونی

• سیاه شدن مدفوع

کدام دردهای شکمی حتما باید جدی گرفته شود؟!

چه زمانی باید با درد شکم ، به دکتر مراجعه نماییم؟