سلام، بهی هستم کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
یکی از سوالات مخاطبین سایت الودکتر درمورد علائم و نشانه های اوتیسم است
نکته مهم این است که برای تشخیص اوتیسم فعلا هیچ آزمایش بیولوژیکی وجود ندارد و چون اوتیسم طیفی از خفیف تا شدید دارد لذا تشخیصش بسیار مشکل است مخصوصا طیف خفیفش. والدین عزیز توجه داشته باشند که درمان کودک و بازتوانی کودک را که دوران طلایی نام گرفته و قبل از 5 سالگی هست آن را از دست ندهند.
خصوصیات و نشانه های کلی اوتیسم 1- نقص در ارتباط و تعامل اجتماعی است، 2- داشتن رفتارها، علائق و فعالیت های محدود و تکراری. درمورد نقص در ارتباط و تعامل اجتماعی: بینید یک کودک طبیعی در یک سالگی می تواند یک کلمه حرف بزند، در هجده ماهگی می تواند دو کلمه یا سه کلمه بگوید ولی کودکی که مبتلا به اوتیسم است یا کلام ندارد، یا تاخیر در کلام دارد یااگر کلام دارد معمولا بصورت اکو، طوطی وار کلام بقیه را تکرار می کند که مشکلی که اینجا هست خیلی از والدین فکر می کند هوش بچه بسیار زیاد است که می تواند دقیق و با جزئیات کلام والدین را تکرار کند. فرد اوتیسم شناختی از من ندارد معمولا کودکان اوتیسم اینطوری هستند که یعنی بجای اینکه بگوید کیف من را به من بده می گوید کیف سارا را بده. نمی تواند ضمیر من را بکار ببرد. اگر بچه اوتیسم کلام هم داشته باشد و بتواند حرف بزند نمی تواند ارتباط برقرار کند، معمولا بدون توجه به صحبت اطرافیان یا طرف مقابلش فقط در مورد علائق خودش صحبت می کند. نسبت به کارهای دیگران بی اعتنا هست قصد، نیت یا هیجانهای افراد را نمی تواند درک کند و ما کلا می توانیم در یک جمله بگوییم که فرد اوتیسم یا کودک اوتیسم درواقع ذهن خوانی ندارد مثل اینکه یک کودکی بغل دستیش اخم می کند بعد یکدفعه داد می زند او می داند که اخم کردن نشانه خشم آن کودک است یعنی ناراحت شده که اخم کرده ولی نمی داند چرا داد زده. بچه اوتیسم معمولا البته در طیف متوسط تا شدید این موضوع دیده می شود که آی کانتکت یا تماس چشمی نمی توانند برقرار بکنند. ما برای حرف زدن و برای تعامل با همدیگر معمولا تماس چشمی برقرار می کنیم یا موقع خداحافظی ولی کودک اوتیسم نمی تواند تماس چشمی داشته باشد، بندرت به دیگران نزدیک می شود، نمیتواند با کسی دوست شود اگر هم دوست شود نمی تواند دوستیش را حفظ کند شما اگر ببینید کودک اوتیسمی را می بینید که در سلام کردن اصلا پیش قدم نمی شود معمولا منزوی است.
در مورد رفتارها، علائق و فعالیت های محدود و تکراری، ببینید کودک طبیعی مدت توجه کوتاهی دارد یعنی اگر شروع کند به بازی کردن پنج دقیقه یک بازی می کند بعد می رود سراغ یک کار دیگر. که البته این کار برای رشد و پیشرفت روانی بچه خیلی مهم است ولی در مورد کودک اوتیسم اینطور نیست یعنی ساعتها یک کار را انجام می دهد معمولا اصلا اسباب بازی دوست ندارند ولی اگر اسباب بازی هم داشته باشند خیلی محدود است و اینها را معمولا به یک شکلی که خودشان دوست دارند بارها و بارها به شکل پشت سرهم می چینند اگر کسی اینها را بهم بزند خیلی ناراحت می شوند.
کودک اوتیسم نیاز به یکنواخت شدن دارد و این در مورد جوان اوتیسم هم همینطور است در مورد بزرگسال اوتیسم هم همینطور است، وسایل شخصیش را دوست ندارد تکان بخورد همانطور که چیده، در مورد وسایل خانه هم اظهارنظر می کند دوست ندارد پدر و مادرش جای مبل و اینها را عوض بکنند. مثلا مسیری که همیشه از خانه می رود به محل کار یا مدرسه اش همیشه می خواهد از آن مسیر برود و اگر این مسیر عوض شود ناراحتی می کند. این بچه ها معمولا وسایلی که می چرخند را خیلی علاقه دارند نگاه کنند مثلا پنکه یا تسبیحی را شما جلویشان بگردانید یا چرخ و فلک را ساعت ها نگاه می کنند. بازی تخیلی و نمادین ندارند. بازی تخیلی و نمادین مثل این می ماند که بچه چوبی را بردارد و بگوید این اسب من است که معمولا کودک طبیعی از یکسال و نیم تا دوسالگی این حالت را دارد و این بازی را انجام می دهد و نشاندهنده رشد طبیعی بچه است ولی کودک اوتیسم نمی تواند بازی نمادین داشته باشید
بچه های اوتیسم حرکات کلیشه ای دارند مثلا دست زدن، همینطور شروع می کنند بشکن زدن انقدر بعضی وقتها شدید و قوی هست که ممکن است به خودش آسیب برساند مثلا شروع می کند گاز گرفتن دست و انگشت خودش یا مثلا مادرش که در کنارش است. یا شروع می کند سرش رامی کوبد به دیوار یا انقدر خودش را می خواراند که پوستش به زحم می افتد.
در مورد هوش کودکان اوتیسم باید بگوییم که هشتاددرصد اینها ناتوانی ذهنی دارند یعنی دو سومشان و هوش بهره شان کمتر از هفتاددرصد است ولی در بعضی موارد اینها عملکرد خوبی دارند مثلا در آزمون های دیداری فضایی، اینها را اگر یک نقاشی بهشان بدهید و بگوییم شیء پنهان شده را در نقاشی پیدا کن خیلی راحت پیدا می کنند یا اگر شیء را از هم باز کنید و بگوییم سرهمشان کن دوباره، خیلی خوب می توانند انجام دهند در بعضی مسائل خیلی نبوغ خاصی دارند مثل ریاضیات موسیقی و تاریخ ها، مثلا اگر بگوییم سیزده اردیبهشت سال 58 چه روزی بوده یکشنبه بوده یا دوشنبه بوده دقیقا روزش را به شما می گویند اینها تفکر انتزاعی ندارند یعنی متوجه ضرب المثل نمی شوند و یکپارچگی حسی هم ندارند.
موفق باشید خدانگهدار