هنگام تماشای فوتبال دچار اضطراب می شوم آیا می‌توان جلوی این استرس‌های ورزشی را گرفت؟

دکتر محمدرضا خدایی، روان‌پزشک و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی:
یکی از عواملی که باعث ایجاد هیجانی مثبت و تخلیه انرژی می‌شود، ورزش است. ورزش نه‌تنها باعث پویایی فرد می‌شود، بلکه از نظر روانی هم روی او تاثیر مثبت دارد. تماشای مسابقه‌های ورزشی هم می‌تواند چنین تاثیراتی داشته باشد؛ مخصوصا فوتبال. تحرک، پویایی و نتیجه غیرقابل پیش‌بینی و گاهی دور از انتظار و مشاهده تاکتیک و تکنیک‌های به کار رفته، هیجان بسیار زیادی در بینندگان ایجاد می‌کند. میزان این هیجان‌ها در افراد مختلف متفاوت است و به علاقه و تعصب آنها به فوتبال و تیمی که بازی می‌کند، بستگی دارد. گاهی این تعصب‌ها باعث می‌شود تماشاگر دست به کارهایی بزند که اصلا عقلانی نیست و عکس‌العملی هیجانی است. پس فوتبال هم می‌تواند در برخی افراد هیجان مثبت ایجاد کند و در برخی دیگر منفی. هیجان مثبت باعث پویایی، تخلیه انرژی و احساس رضایتمندی تماشاگر فوتبال می‌شود. او طی مسابقه با بازیکنان همذات‌پنداری می‌کند و حتی ممکن است خود را در زمین فوتبال ببیند، با باخت آنها گریه کند و با بردشان بخندد. بعد از بازی هم تحلیل می‌کند و همین کار باعث تعقل و بروز خلاقیت و توانایی بیان نظر و… می‌شود. اما اگر هنگام تماشای فوتبال استرس بیش از حد و غیرقابل تحمل، اختلال رفتاری مثل پرخاشگری، عصبانیت، کم‌توجهی، حواس‌پرتی و حتی در صورت باخت تیم محبوبتان، افسردگی و اضطراب سراغتان می‌آید و این احساس ناراحتی موقت هم نیست و تا مدت‌ها درگیرتان می‌کند، باید بدانید هیجانتان از نوع منفی است. متاسفانه برخی افراد برای اینکه با هیجان‌های منفی و احساس‌های بدی که همزمان با آن سراغشان می‌آید، مقابله کنند، به سیگار یا مواد غیرمجازی روی می‌آورند که هیچ نتیجه مثبتی ندارد. برخی هم هنگام تماشای فوتبال ناخن می‌جوند و موهایشان را می‌‌کنند. اما اثرهای سوء این هیجان‌های منفی به همین نشانه‌ها ختم نمی‌شود چون ترشح بیش از حد موادی مثل کاتکولامین، آدرنالین و نورآدرنالین، افراد دچار زمینه یا مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، مغزی، اختلال‌های اعصاب و روان را دچار مشکلات شدیدی می‌کند و گاه صدمه‌های جدی به آنها می‌زند به‌خصوص وقتی تیم مورد علاقه‌شان در حال بازی با تیم قدری باشد و احتمال باخت آن زیاد. البته ما به این افراد و افراد با سابقه سکته مغزی، کودکان، خانم‌های باردار و… پیشنهاد نمی‌کنیم کلا از تماشای فوتبال صرف‌نظر کنند مگر اینکه پزشکشان این کار را برایشان قدغن کرده باشد. یک راه‌حل خوب این است که از تماشای مسابقه در زمان پخش مستقیم یا حضور در ورزشگاه صرف‌نظر کنند و بعد از اینکه نتیجه را فهمیدند، آن را ببینند تا هیجان برد و باخت و اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد، کمرنگ‌تر شده باشد و دچار اضطراب شدید نشوند. اگر احساس می‌کنید در زمان تماشای فوتبال دچار هیجان زیادی می‌شوید، حتما قبل از شروع مسابقه به اندازه کافی آب و مایعات بنوشید. یک راه دیگر برای اینکه کمتر هیجان‌ها خطرساز شوند، این است که محیطی که در آن مسابقه را تماشا می‌کنید، گرم و بسته نباشد و افراد زیادی هم آنجا حضور نداشته باشند چون همهمه و محیط بسته باعث اضطراب بیشتر، هیجان منفی و بروز پرخاشگری می‌شود. از طرفی افراد دچار هیجان منفی و بیمارانی که هیجان زیادی برایشان خطرناک است، بهتر است کنار گروه‌های همگن و هم‌سن و هم‌جنس فوتبال نبینند چون در این صورت حاضران کمتر هیجانی برخورد و عمل می‌کنند. اگر شما هم زمینه پرخاشگری، عصبانیت و زودرنجی دارید و معمولا آستانه تحملتان در مورد همه اتفاق‌ها پایین است، بهتر است قبل از تماشای فوتبال، سعی کنید مهارت کنترل خشم و استرس را به دست آورید و قبل از مسابقه مدام به خودتان بگویید هر تیمی ممکن است ببرد یا ببازد و نتیجه فوتبال واقعا غیرقابل پیش‌بینی است پس امکان دارد تیم مورد علاقه‌ام بد بازی کند یا ببازد. یادتان باشد هیجان در حد تعادل خوب است و هر چیز از حد تعادل خارج شود، می‌تواند آسیب‌رسان باشد. هنگام هیجان آدرنالین، نورآدرنالین، کورتیزول، هورمون تیرویید، گلوکاگون و… در خون ترشح می‌شود و عصب‌رسان‌ها هم که حالت مهاری دارند، ترشح می‌شوند تا میزان هیجان و آثار آن را تنظیم کنند. اگر هیجان مثبت باشد، ترشح این مواد و هورمون‌ها در بدن به حد تعادل خواهدبود و رضایتمندی فرد را در پی دارد اما اگر هیجان منفی باشد، باعث صدمه‌‌هایی در بدن خواهدشد کما‌اینکه همان‌طور که گفتم، ترشح بیش از حد آدرنالین و نورآدرنالین به افراد دچار بیماری‌های قلبی-عروقی صدمه می‌زند.