• میثم مدنی
• پزشک دندانپزشک
• ۱۳۹۸/۱۰/۱۰
• 1 دقیقه

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با میثم مدنی کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

فرآیند آن می تواند بسته به هر بیمار و متد هر دندانپزشک متفاوت باشد، اما در اینجا به عنوان راهنما، 4 گام اساسی فرآیند درمان ریشه کانال آورده شده است.

مطمئنا قبلا از اینکه این مراحل شروع شود ، دندانپزشک تشحیص داده که شما احتیاج به RCT دارید. در تعدادی موارد کم نیاز است که درمان فورا شروع شود.

4 مرحله درمان ریشه کانال و آندو

1-آماده سازی

2-باز کردن دندان

3-تمیزکاری دندان

4-پر کردن ریشه

ممکن است در بعضی موارد خاص، گام پنجمی نیاز باشد تا روکش روی دندان قرار داده شود.

آماده سازی

در مرحله قبلی که دندانپزشک نیاز شما را به درمان ریشه کانال تشخیص داده، از ایکس ری استفاده کرده تا میزان و عمق پوسیدگی را تعیین کند و ساختار دندان را مشاهده کند. آنها به احتمال زیاد ، مزایا و معایب درمان ، هزینه و اینکه قرار است چه کاری انجام شود را برایتان توضیح داده اند.

هیچ سوالی احمقانه نیست. خیلی مهم است که قبل از رضایت به شروع فرآیند کاملا نسبت به آن آگاه باشید، پس حتما هر سوالی که به ذهنتان می رسد بپرسید.

محیط کار تمیز و استریل در الویت اول قرار دارد، چون اگر در حین فرآیند چیزی به داخل دندان وارد شود، می تواند میزان موفقیت را پایین بیاورد و باعث شود که فرآیند دوباره از سر گرفته شود یا دندان خارج شود.

دندانپزشک در ابتدا دور ناحیه ای که مشکل ایجاد کرده را بی حسی موضعی تزریق می کند. این یعنی آن ناحیه بی حس می شود و شما نباید هیچ دردی حس کنید. در حال حاضر شما در صندلی دندانپزشکی نشسته اید و در طول درمان، کاملا هوشیار هستید.

وسیله ای به نام سد(دم) دندانی(کافردم) دور دندان قرار داده می شود. این باعث می شود که محیطی امن و راحت برای دندانپزشک فراهم شود.. این سد های کششی مانع از این می شود که مواد شیمیایی و ابزارهای کوچک داخل دهان شما بروند، و همچنین باعث می شود که باکتری ها از بزاق به دندان تمیز نفوذ پیدا نکنند.

در این حالت دندانپزشک خیالش راحت است که ابزارهایش با سطح دیگری در دهان در تماس نخواهد بود و اجسام ریز مورد استفاده در درمان توسط شما بلعیده نخواهد شد.

ممکن است سد در هنگام استفاده کمی آزار دهنده باشد، اما انجمن اندوتنیک بریتانیا اعتقاد دارد که وجود آن باعث موفقیت درمان می شود.

باز کردن دندان/ دسترسی به ریشه کانال

اگرچه در همین حال هم به علت پوسیدگی روی روکش سوراخی ایجاد شده، اما دندانپزشک باید سوراخی بزرگتر ایجاد کند تا بتواند به حفره پالپ داخل دندان که حاوی بافت عفونی است دسترسی داشته باشد.

در دندان های بزرگتر مثل آسیابها، این سوراخ معمولا در بالای دندان از طریق دریل ایجاد می شود. در دندانهای کوچکتر، مثل آنهایی که در بخش جلویی هستند، سوراخ در قسمت پشتی دندان از طریق دریل ایجاد می شود.

فراموش نکنید که در این حال دندانتان بی حس است و هیچ احساسی هنگام سوراخ کردن ندارید.

بعد از انجام آن، دندانپزشک به حفره پالپ و سیستم ریشه دندان دسترسی پیدا می کند.  در این نقطه هر آنچه که از پالپ باقیمانده را خارج می کند و بدنبال کانالهای دیگر ریشه می رود.

دندانپزشک برای اینکه نمای واضح تر و بزرگتری هنگام کار فرآهم کند از نور کافی و میکروسکوپ بهره می برد.

مسیر بالا به پایین دندان مسیر مستقیم و همواری نیست و کانالها معمولا خمیده  و باریک اند. این باعث می شود که دندانپزشک برای اجرای تکنیک صحیح ، کار زمان بر تر و سخت تری داشته باشد.

از سوهان های مخصوصی برای یزرگتر کردن کانالها استفاده می شود تا برای پر کردن شکل مناسبی به آنها بدهد و به آنها دسترسی آسانتری به ریشه بدهد و دید بهتری نسبت به بافت عفونی داشته باشد.

این قسمت از درمان ممکن است چندین ساعت طول بکشد. دندان پیشین و نیش جلویی معمولا یک ریشه حاوی یک ریشه کانال دارند، اما دندان های آسیای کوچک و آسیای پسین (دندانهای جونده) دو یا سه ریشه دارند، که هر کدام  حاوی دو یا سه ریشه هستند و هر کدام یک یا دو ریشه کانال دارند. هر چه دندان ریشه های بیشتری داشته باشد، زمان اجرای درمان طولانی تر می شود.

تمیزکاری   

هنگامی که بافت(پالپ) خارج شد، دندانپزشک می تواند داخل دندان را تمیز کند و آن را برای پر کردن، استریل کند.

باکتری ها و محصولات زائد آنها از دو طریق خارج می شوند. یک راه با استفاده از ابزار های ریز برای خروج فیزیکی آنهاست. راه دوم خارج کردن شیمیایی آنها با استفاده از محلول های خاص برای کشتن باکتری های موجود در کانال می باشد.

از ترکیبی از محصولات برای خارج کردن باکتری ها و ذرات ریز باقی مانده استفاده می شود.

خیلی مهم است که چیزی آنجا باقی نماند و بطور کلی پاک شود.

از سرنگ استفاده می شود تا محلول های پاک کننده از طریق آن به کانال ها وارد شود و این فرآیند چند بار تکرار می شود. سپس کانالها با کن های کاغذی یا ساکشن خشک می شود تا دندان بطور کامل برای پر کردن آماده شود.

در بعضی مواقع، هنگامی که اتمام درمان در یک جلسه امکان پذیر نباشد، داخل کانالها دارو قرار داده می شود و یک پرشدگی موقت هم انجام می شود.

این برای مدت یک هفته باقی می ماند، تا داروها زمان کافی برای کشتن باکتری ها و عفونت داشته باشند.

در جلسه دوم، پر شدگی خارج می شود، کانالها بار دیگر تمیز می شوند و مراحل نهایی درمان انجام می شود.

پر کردن دندان

حالا مرحله ترمیم یا پر کردن است.

در حال حاضر دندانپزشک محیط تمیز و عالی برای پر کردن ریشه دارد.

کانالها باید پر شوند تا از رشد مجدد باکتری ها جلوگیری شود و دندان را در بهترین شرایط حفظ کند.

کانال ها معمولا با ماده ای مخصوص به نام گوتا پرکا پر می شوند. در گذشته از مواد دیگری استفاده می شد، به عنوان مثال.نقره.

گوتا پرکا به شکل مخروط نازکی می باشد.

آنها با چسب کلسیم هیدروکسید(سیمان) آغشته شده اند تا در شکافهای بسیارکوچک بچسبند. قسمت اضافی گوتا پرکا با روشهای خاصی حرارت داده می شود تا گوتا پرکا بتواند به درستی در حفره پالپ جا بگیرد.

یک تفاوت کوچک در تکنیک دیگری وجود دارد که در آن گوتا پرکا را ذوب می کنند. مخروط ها نرم و شکل داده می شوند تا کانال را پر کنند و برای یک پر شدگی کامل و قوی فشرده می شوند.

هنگام که ریشه ها پر شدند، یک پر شدگی ساده روی روکش دندان بکار برده می شود.

در بعضی موارد، قبل از پر کردن روکش ، پین های اضافی و حمایت کننده ای در قسمت بالای کانال جایگذاری می شود تا بعد از اتمام درمان، دندان استحکام بیشتری داشته باشد.

روکش ها (در بعضی موارد)

از آنجایی که پر کردن باعث استحکام بیشتر دندانی می شود که به علت عفونت ضعیف شده بود، اما دندان هنوز هم بیشتر از قبل شکننده است. حالا آسیب پذیرتر  است و احتمال شکستن آن تحت فشار بیشتر است. علاوه بر این ، باکتری ها می توانند بطور بالقوه به داخل یک پر شدگی معمولی رخنه کنند که باعث شکست RCT می شود.

از آنجایی که قسمت بالای دندان(روکش)، مستعد ترین قسمت است، ممکن است که توصیه شود یک روکش مصنوعی(یا کپ) روی دندان قرار داده شود، که در واقع یک لایه حفاظتی اضافی فرآهم می کند.

در مواردی که روکش قرار داده شده اغلب بهترین نتیجه درمان ریشه کانال مشاهده می شود.

این بخش از درمان ممکن است چند هفته بعد از درمان کانال ریشه انجام شود، تا اطمینان حاصل شود که فرآیندهای درمان تا اینجا بخوبی انجام شده است.

هم برای شما و هم برای دندانپزشک بسیار آزار دهنده است که روکش گذاری با آن هزینه زیادش انجام شود و بعد متوجه شوید که درمان تا اینجا بخوبی عمل نکرده است.

برای قرار دادن روکش، نیاز است که بعضی از قسمت های دندان و پر شدگی با دریل سوراخ و خارج  شود تا فضای بیشتری برای روکش فرآهم شود.

هنگامی که شرایط برای قرار دادن روکش فرآهم شده است، از دندان قالب گیری می شود تا اطمینان حاصل شود که روکش ساخته شده دقیقا مناسب دندان شما باشد.

این فرآین ممکن است با گاز زدن شما در سینی قالب گیری انجام شود، یا در کلینیک های پیشرفته تر از اسکنر های دهانی برای خلق تصاویر کامپیوتری دقیق، اندازه گیری و پردازش دندان استفاده می شود و از یک رویکرد با فناوری بالا و بهتر استفاده می شود.

روکش ها از مواد زیر ساخته می شوند:

• فلزی یا پورسیلین(چینی) و یا هر دو
• ماده سرامیکی

اگر از خدمات خصوصی استفاده می کنید ممکن است بر اساس قیمت هر کدام از موارد بالا، یکی را انتخاب کنید.

به آن کپ هم گفته می شود. دندان در سطح کمی خراش داده می شود تا کپ، بهتر جایگذاری شود و همچنین سطح مناسبی برای چسبیدن آن فرآهم می کند. سپس کپ روی آن متصل می شود.

اگر میزان کوچکی از دندان بعد از درمان کانال ریشه باقیمانده باشد، می توان از آن برای اتصال و جایگذاری روکش استفاده کرد.

فرآیند درمان ریشه کانال چقدر طول می کشد؟

زمان آن بسته به هر بیمار متفاوت است.

بستگی به این دارد که عمق و گسترش و عفونت چقدر باشد و اینکه کدام دندان تحت درمان قرار می گیرد.

دندانهایی که ریشه های کمتری دارند نسبت به آنهایی که دارای چندین ریشه هستند معمولا به زمان کمتری برای درمان احتیاج دارند.

بعضی از موارد، درمان طی یک جلسه انجام می شود و در بعضی موارد ممکن است نیاز به جلسه دوم هم باشد.

دندانپزشک می تواند اطلاعات دقیق تری به شما بدهد اما در یک دندان نرمال هر ریشه تقریبا یک ساعت زمان می برد.

درمان تا چه مدت باقی می ماند؟

در حالت ایده آل که درمان بخوبی انجام شود و شما هم مراقبت مناسبی بعد از درمان داشته باشید، دلیلی وجود ندارد که درمان تا بقیه عمرتان باقی نماند.

این مطلب را اسر هاتورن از اسپای دندان ویزیج تایید کرده و گفته: “درمان ریشه کانال موفق که در آن همه بافت عصب خارج شده باید تا ابد باقی بماند.”

افرادی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند و افراد سیگاری معمولا ریسک پایین تری در دوام طولانی مدت درمان دارند.

در این موارد تنها راه حل، بهبود کیفیت بهداشت دهان و دندان و ترک سیگار است.

اگرچه، برخی وضعیت های شخصی و مشکلات سلامتی می تواند بر این درمان اثر بگذارد و ممکن است که احتیاج به شروع دوباره درمان باشد یا حتی دندان بطور کلی خارج شود.

معمولا 10 درصد موارد با شکست مواجه می شوند. شکست در درمان یعنی دندان دچار درد می شود یا می شکند.

هزینه درمان ریشه کانال چقدر است؟

هزینه درمان درمان ریشه کانال بسته به اینکه درمان را از بیمه یا خدمات خصوصی دریافت می کنید، متفاوت است.

شاید این فرآیند گران ترین درمان دندانپزشکی نباشد اما مطمئنا یکی از گران ترین هاست، چون فرآیند پیچیده و زمان بری است.

بهبودی پس از درمان ریشه یا اندو

تا چند روز بعد از درمان، ناحیه دور دندان، متورم، ملتهب وحساس می شود. اگر تکمیل کانال ریشه به دو جلسه بکشد، این موارد ممکن است برای یک هفته یا حتی بیشتر هم باقی بماند.

در طی این مدت، متوجه می شوید که هنگام جویدن به آن فشار می آورد و باعث افزایش تحریک می شود.

توصیه می شود تا زمانی که بهبود پیدا کنید از غذاهای نرم میل کنید.

در عرض 72 ساعت یا بیشتر، تسکین پیدا می کند و خوشبختانه به حالت نرمال خود بر می گردید.

برای مدیریت درد و حساسیت می توانید از مسکن های بدون نسخه استفاده کنید و درد خود را تسکین دهید.

اگر این داروها اثر نکرد با دندانپزشک خود مشورت کنید تا توصیه های لازم را به شما ارائه دهد و برای مدیریت آن به شما راهنمایی کند.

مشکلات و عوارض ریشه کانال

همه  فرآیندهای دندانپزشکی مقداری ریسک به همراه خود دارند و همه آنها بطور ایده آل انجام نمی شوند.

میزان ریسک در افراد مختلف متفاوت است، اما دندانپزشک سعی می کند با اقدام صحیح، این ریسک ها را کاهش دهد.

به گفته NHS درمان ریشه کانال موفقیت 90 درصدی دارد.( 9 تا از 10 مورد)

عوارض و مشکلات احتمالی شامل موارد زیر هستند:

• آسیب به کانال ریشه یا بافت دور دندان
• عفونت
• آسیب به اعصاب دور دندان
• پر نکردن(خطای سهوی) کانال در درمان اول
• تمیز نشدن و پر نشدن کامل کانال(بافت و باکتری باقی بماند)
• شکستگی در ریشه

ممکن است دندانپزشک برای یک هفته بعد یا بعد از درمان ابتدایی برای معاینه تاثیر درمان، یک قرار ملاقات ترتیب دهد اما اغلب خود شما بصورت غریزی بیشتر متوجه کارآیی آن می شوید.

اگر دردی که باعث شد به دنبال درمان بروید ، یک هفته بعد از درمان بهبود نیافت به احتمال زیاد درمان شکست خورده است.

اگرچه خیلی رایج است که اولین تلاش در کانال ریشه به شکست منجر شود، اما بعد از آن هم اگر مراقبت های پیشگیرانه (مسواک زدن و نخ دندان کشیدن) انجام نشود، احتمال شکست وجود دارد. اگر درمان اولیه موثر نباشد باید درمان مجدد را آغاز کنید.