• دکتر محمدرضا مبینی
• متخصص قلب و عروق
• ۱۳۹۹/۰۷/۱۴
• 1 دقیقه

آمبولی ریوی انسداد در یکی از شریان های ریوی در ریه های شما است. در بیشتر موارد، آمبولی ریوی ناشی از لخته شدن خون است که از رگهای عمیق در پاها یا به ندرت، از رگها در سایر نقاط بدن به ریه ها می رود (ترومبوز ورید عمقی).

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با دکتر محمدرضا مبینی کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

از آنجا که لخته ها جریان خون به ریه ها را مسدود می کند، آمبولی ریوی می تواند تهدید کننده زندگی باشد. با این حال، درمان سریع خطر مرگ را کاهش می دهد. انجام اقدامات پیشگیری از لخته شدن خون در پاها به شما در محافظت در برابر آمبولی ریوی کمک خواهد کرد.

آمبولی ریوی

آمبولی ریوی وقتی اتفاق می افتد که لخته خون در شریان در ریه قرار بگیرد، جریان خون را به بخشی از ریه مسدود می کند. لخته های خون اغلب در پاها منشا می گیرند و از سمت راست قلب و به ریه ها می روند.

 علائم آمبولی ریه

علائم آمبولی ریوی بسته به میزان درگیری ریه شما، اندازه لخته ها و اینکه آیا بیماری ریوی یا قلبی زمینه ای دارید، می تواند بسیار متفاوت باشد.

علائم و نشانه های شایع عبارتند از:

• تنگی نفس: این علامت به طور معمول ناگهان ظاهر می شود و همیشه با اعمال فشار بدتر می شود.
• درد قفسه سینه: ممکن است احساس کنید که دچار حمله قلبی شده اید. درد هنگام تنفس عمیقا شدید احساس می شود و غالبا شما را از امکان نفس عمیق باز می دارد. همچنین می توانید هنگام سرفه، خم شدن یا سفت شدن احساس کنید.
• سرفه: سرفه ممکن است خلط خون آلود یا خونین باشد.

  نشانه ها و علائم دیگری که با آمبولی ریوی بروز می کند عبارتند از:

• ضربان سریع قلب یا نامنظم
• سرگیجه یا سبکی سر
• تعریق بیش از حد
• تب
• درد پا یا تورم یا هر دو معمولا در ساق پا ناشی از ترومبوز ورید عمقی است
• سردو مرطوب یا بیرنگ شدن پوست(سیا نوز)

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

 آمبولی ریوی می تواند تهدید کننده زندگی باشد. در صورت مشاهده تنگی نفس، درد قفسه سینه یا سرفه که باعث ایجاد خلط خونین می شود، فوریت های پزشکی را بجا آورید.

علل

آمبولی ریوی وقتی اتفاق می افتد که توده ای از مواد، که اغلب لخته خون است، وارد شریان در ریه های شما می شود. این لخته های خون معمولا از رگ های عمیق پاهای شما ناشی می شوند، شرایطی که به عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته می شود.

در بسیاری از موارد، لخته های متعدد درگیر آمبولی ریوی هستند. بخش هایی از ریه که توسط هر شریان مسدود شده کار می کند، از خون از دست رفته و ممکن است بمیرد. این به انفارکتوس ریوی معروف است. این کار باعث می شود که ریه های شما مشکل اکسیژن را به بقیه بدن شما برساند.

گاهی اوقات انسداد در رگ های خونی ناشی از موادی غیر از لخته شدن خون است، مانند:

• چربی از جانب مفز استخوانیکه به مدت طولانی شکسته شده است
• بخشی از تومور
• حباب های هوا

عوامل خطر

اگرچه هر کسی می تواند لخته خون و آمبولی ریوی متعاقب آن ایجاد کند، اما برخی عوامل خطر را افزایش می دهد.

 لخته خون در ورید پا

لخته شدن خون در ورید پا ممکن است باعث تورم، درد، گرما و حساسیت در ناحیه آسیب دیده شود.

سابقه پزشکی

اگر در گذشته یا هر یک از اعضای خانواده تان لخته خون وریدی یا آمبولی ریوی داشته باشید، در معرض خطر بیشتری قرار دارید.

علاوه بر این، برخی شرایط پزشکی و معالجه شما را در معرض خطر قرار می دهد، مانند:

• بیماری قلبی: بیماری قلبی عروقی ، به ویژه نارسایی قلبی، تشکیل لخته را محتمل تر می کند.

• سرطان: برخی از سرطانها – به خصوص سرطانهای مغزی، تخمدان، لوزالمعده، روده بزرگ، معده، ریه و کلیه و سرطانهایی که گسترش یافته اند – می توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند و شیمی درمانی نیز خطر را بیشتر می کند. زنان با سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان که تاموکسیفن یا رالوکسیفن مصرف می کنند نیز در معرض خطر لخته شدن خون هستند
• عمل جراحی: جراحی یکی از دلایل اصلی بروز مشکل لخته خون است. به همین دلیل، داروهایی برای جلوگیری از لخته شدن ممکن است قبل و بعد از عمل بزرگ مانند تعویض مفصل مصرف شود.
• اختلالاتی که در لخته شدن تأثیر می گذارد: برخی از اختلالات ارثی خون را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث لخته شدن بیشتر می شود. سایر اختلالات پزشکی مانند بیماری کلیه نیز می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

بی تحرکی طولانی مدت

لخته های خون در دوره های غیرفعال بودن بیشتر شکل می گیرند که شامل:

• استراحت: به مدت طولانی بعد از عمل، در رختخواب محصور می شوید، حمله قلبی، شکستگی پا، تروما یا هر بیماری جدی شما را در معرض لخته شدن خون قرار می دهد. وقتی اندام تحتانی برای مدت طولانی افقی باشد، جریان خون وریدی کند می شود و خون می تواند در پاها جمع شود، گاهی اوقات منجر به لخته شدن خون می شود.
• سفرهای طولانی: نشستن در حالت گرفتگی در طول هواپیما یا مسافرت های طولانی باعث کند شدن جریان خون در پاها می شود که این امر به تشکیل لخته ها کمک می کند.

سایر عوامل خطر

• سیگار کشیدن: به دلایلی که به خوبی درک نشده است، مصرف دخانیات برخی از افراد را مستعد تشکیل لخته خون می کند، به ویژه هنگامی که با سایر عوامل خطر ترکیب شود.
• اضافه وزن داشتن: وزن بیش از حد خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد – خصوصا در افراد دارای سایر عوامل خطر.
• استروژن مکمل. استروژن موجود در قرص های ضد بارداری و در جایگزینی هورمون درمانی می تواند عوامل لخته شدن خون را افزایش دهد، به خصوص اگر سیگار می کشید یا اضافه وزن دارید.
• بارداری: وزن فشاری که کودک روی رگهای لگن فشار می دهد می تواند باعث کند شدن بازگشت خون از پاها شود. لخته شدن خون هنگام کند شدن خون یا استخر، احتمالا تشکیل می شود.

عوارض

آمبولی ریوی می تواند تهدید کننده زندگی باشد. حدود یک سوم از مبتلایان به آمبولی ریوی تشخیص داده نشده و درمان نشده زنده نمی مانند. با وجود این، هنگامی که این بیماری تشخیص داده شود و به موقع درمان شود، این تعداد بطور چشمگیری کاهش می یابد.

آمبولی ریوی همچنین می تواند به فشار خون ریوی منجر شود، وضعیتی که در آن فشار خون در ریه ها و در سمت راست قلب بسیار زیاد است. هنگامی که در عروق داخل ریه های شما انسداد دارید، قلب شما باید برای فشار خون از طریق آن عروق سخت تر تلاش کند، این باعث افزایش فشار خون و در نهایت ضعف قلب شما می شود.

در موارد نادر، آمبول های کوچک به طور مکرر اتفاق می افتند و به مرور زمان ایجاد می شوند، و در نتیجه فشار خون مزمن ریوی، همچنین به عنوان فشار خون مزمن ترومبوآمبولی ریوی شناخته می شود.

پیشگیری

جلوگیری از لخته شدن رگهای عمیق در پاها (ترومبوز ورید عمقی) به جلوگیری از آمبولی ریوی کمک خواهد کرد. به همین دلیل، بیشتر بیمارستانها نسبت به اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از لخته شدن خون، از جمله:

• رقیق کننده خون (ضد انعقاد خون). این داروها اغلب به افرادی که در معرض خطر لخته هستند قبل و بعد از عمل – و همچنین به افرادی که در بیمارستان با شرایط پزشکی مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا عوارض سرطان بستری هستند، داده می شود.
• جوراب های ایجاد کننده فشار: جوراب های ایجاد کننده فشار به طور پیوسته پاهای شما را فشرده می کنند و به رگ ها و ماهیچه های پا کمک می کنند تا خون موثرتر حرکت کند. آنها روشی ایمن، ساده و ارزان برای جلوگیری از رکود خون در طی و بعد از جراحی عمومی ارائه می دهند.
• ارتفاع پا: بالا بردن پاها در صورت امکان و در طول شب نیز می تواند بسیار مؤثر باشد. کف تخت خود را 10 تا 15 سانتی متر با بلوک یا کتاب بلند کنید.
• فعالیت بدنی: حرکت در اسرع وقت بعد از عمل می تواند به جلوگیری از آمبولی ریوی و تسریع بهبودی در کل کمک کند. این یکی از اصلی ترین دلایلی است که ممکن است پرستار شما را حتی در روز عمل جراحی شما از خواب بیدار کند و با وجود درد در محل برش جراحی قدم بردارید.
• ایجاد فشار پنوماتیک: دراین نوع درمان ازاین کافها برای ران بلند یا ساق پا ی بلند استفاده می شود که به طور خودکار هوا را باد می کنند و هر چند دقیقه یکبار ماساژ می دهند و رگها را در پاهای خود ماساژ می دهند و فشار می دهند.

پیشگیری در هنگام مسافرت

خطر بروز لخته های خون هنگام مسافرت کم است، اما با افزایش سفر در مسافت طولانی افزایش می یابد. اگر فاکتورهای خطری برای لخته شدن خون دارید و نگران سفر هستید، با پزشک خود مشورت کنید.

پزشک شما ممکن است موارد زیر را برای جلوگیری از لخته شدن خون هنگام مسافرت توصیه کند:

• به مقدار زیاد مایعات بنوشید. آب بهترین مایع برای جلوگیری از کم آبی بدن است که می تواند در ایجاد لخته های خون نقش داشته باشد. از الکل جلوگیری کنید، که به از بین رفتن مایعات کمک می کند.

با نشستن استراحت کنید:هریک ساعت یک بار در اطراف کابین هواپیما حرکت کنید. اگر رانندگی می کنید، هر چند وقت یکبار متوقف شوید و از ماشین پیاده شوید. چند خم عمیق زانو انجام دهید.

• روی صندلی راحت باشید: هر 15 تا 30 دقیقه قوزک پا را خم کنید.
• جوراب ساق بلند بپوشید: پزشک شما ممکن است این موارد را برای بهبود گردش خون و حرکت مایعات در پاها توصیه کند. جوراب های ایجاد فشار در طیف وسیعی از رنگ ها و بافت های شیک برای کمک به شما موجود است. این جورابها butlers نامیده می شوند.