جعاله چیست

جعاله چیست؟ سوالی است که در مسائل حقوقی خیلی مطرح است. تعریف “جعاله” در لغت به معنای مزدی است که در برابر انجام کاری قرار داده می شود و در اصطلاح فقها، صیغه ای است که ثمره آن به دست آوردن منفعتی در برابر عوض است. البته برای انعقاد جعاله، شرط نیست که کارمزد معلوم باشد.

از جعاله، تعاریف دیگری نیز صورت گرفته است که بر اساس یکی از تعاریف فقها، ملتزم شدن جاعل به دادن عوض در قبال عملی که حلال و مقصود عقلا است، جعاله نامیده می شود.

همچنین در تعریف دیگری، جعاله عبارت است از التزام شخص به پرداخت اجرت و پاداش معلوم در مقابل عملی، اعم از اینکه عامل، معین باشد یا خیر.

جعاله نوعی سفارش کار است و همان طور که در ماده 561 قانون مدنی آمده، عبارت است از “التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این که طرف، معین باشد یا غیرمعین“.

ارکان جعاله چیست

جعاله یک نوع عقد و از جمله عقود معین است و جاعل با خواندن صیغه ای خود را ملزم می کند که در صورت انجام شدن کاری مشخص برای او از سوی دیگری، این شخص مستحق مزد و عوض است.

به عنوان مثال، فردی که یک راس دام خود را گم کرده است، اعلام می کند که هر کس حیوان گمشده او را پیدا کرد، مبلغی مشخص دریافت می کند.

جعاله از سه رکن جاعل، عامل و جُعل تشکیل می شود:

1- جاعل: کسی که انجام کاری را درخواست می کند.

2- عامل: کسی که کار درخواستی را انجام می دهد.

3- جُعل یا (جعیله): عوض و مزد را می گویند.

شرط است که جاعل باید بالغ و عاقل باشد و حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع نکرده باشد اما در خصوص عامل، وجود این شروط، ضروری نیست.

شرایط عمل مورد جعاله چیست

کارهایی مورد جعاله قرار می گیرند که شرایط زیر را داشته باشند:

1- کار مورد جعاله، حلال و مشروع باشد. چرا که جعاله بر انجام کارهای حرام مثل زنا باطل است.

2- کار، غرض و منفعت قابل توجه عقلایی داشته باشد، بنابراین جعاله بر انجام کارهای عبث و بیهوده از قبیل کشیدن تمام آب چاه یا رفتن به اماکن خطرناک و تاریک صحیح نیست.

3- عمل مورد جعاله از کارهای واجب بر جاعل نباشد. به عنوان مثال، جاعل بگوید هر کسی نماز ظهر و عصر مرا بخواند، مبلغی مشخص به او می دهم که در این صورت جعاله باطل است.

اقسام جعاله چیست

جعاله به اعتبار چگونگی ایجاب و پیشنهاد آن، بر دو قسم است:

1- جعاله خاص: در جعاله خاص، ایجاب برای شخص معین است و طرف خطاب، یک یا چند نفر خاص هستند. مثل این که پدر به فرزند خود بگوید که اگر فلان مساله را حل کنی، مبلغی مشخص به تو خواهم داد.

2- جعاله عام: در جعاله عام، هدف جاعل، رسیدن به مقصود خود است و برای او فرقی ندارد که کار مورد نظر توسط چه کسی انجام شود. به عنوان مثال، می گوید که هر کس فلان کار را انجام دهد، به او مبلغی مشخص پاداش می دهم.

 انعقاد جعاله چیست

در جعاله، ایجاب از طرف جاعل بوده و به صورت عام یا خاص است. در ایجاب عام، همواره این امر مفروض است که التزام به پرداخت عوض یا اجرت، در مقابل اولین کسی است که عمل را انجام داده است. قبول در جعاله ممکن است صریح یا ضمنی باشد، هما ن طور که در جعاله عام چنین است.

جواز عقد جعاله چیست

طبق قانون، جعاله تعهدی جایز است و تا زمانی که عمل به اتمام نرسیده باشد، هر یک از طرفین می توانند رجوع کنند اما اگر جاعل، در اثنای عمل عامل از جعاله رجوع کند، باید اجرت المثل عمل عامل را بدهد.

جعاله دارای این مزیت است که در آن معلوم بودن تفصیلی کار لازم نیست و موضوع التزام می تواند مجهول باشد، همان طور که قانون مدنی هم به آن تصریح دارد. چنان که در مورد اجرت نیز همین مطلب ثابت است.

کاری که به موجب جعاله، درخواست می شود، باید مشروع و عقلایی باشد، اگر شخصی، برای ارتکاب جرم یا کاری برخلاف اخلاق حسنه، ملتزم به دادن اجرت شود، جعاله باطل است.

آثار جعاله چیست

جعاله با این که عقدی جایز است اما این موضوع بدین معنا نیست که هیچ اثری نداشته باشد، بلکه الزام جاعل، اثری دارد که در صورت فسخ جعاله، بر آن مترتب می شود:

1- کار مورد درخواست، مرکب از اجزایی بوده که هر کدام به صورت مستقل منظور جاعل بوده و پاداش دارد. در این صورت اگر پس از انجام قسمتی از کار، جعاله فسخ شود، عامل به نسبت عملی که انجام داده است، مستحق اجرت خواهد بود.

2- کار تجزیه پذیر نیست و انجام کل کار منظور جاعل است. در این صورت انجام مقدمات کار، بدون رسیدن به نتیجه، بدون اجرت خواهد بود. زمانی عامل مستحق اجرت است که کار مورد نظر را انجام داده و به جاعل تحویل دهد.

در این زمینه پرسشی مطرح می شود، مبنی بر اینکه اگر انجام کار قبل از جعاله باشد، مثلاً برای پیدا کردن ماشین، جایزه تعیین شده اما شخص قبل از اطلاع از این جعاله، ماشین را پیدا کرده باشد، آیا مستحق اجرت است یا خیر؟ در این مورد اگر توافق صریح یا ضمنی، بین دو طرف نباشد، نمی توان گفت که مستحق خواهد بود.

احکام جعاله چیست

در جعاله، عامل زمانی مستحق اجرت است که جاعل درخواست انجام کاری کند. به عنوان مثال، جاعل بگوید هر کسی گمشده مرا یافت، به او این مبلغ را پرداخت خواهم کرد. بنابراین اگر گمشده قبل از درخواست جاعل در دست کسی باشد، بر او لازم است که آن را تحویل صاحبش بدهد و مستحق عوض هم نیست. همچنین عامل زمانی مستحق دریافت مزد است که کار درخواستی را به اتمام برساند.

در صورتی که در عقد جعاله، عامل مشخصی مورد خطاب باشد و قرارداد جعاله با او بسته شود، اگر شخص دیگری غیر از عامل مشخص شده، کار مورد نظر را انجام دهد، این فرد مستحق اجرت نیست. چرا که طرف عقد نبوده و جاعل تعهدی نسبت به او ندارد. در این صورت، عامل معین نیز به دلیل اینکه کاری انجام نداده، مستحق اجرت نخواهد بود.

جعاله در نظام بانکی

در قانون عملیات بانکی و برای اینکه سودهای بانکی جنبه شرعی پیدا کند، 19 عقد شرعی پیش بینی شده که چند قرارداد دیگر به آنها اضافه شده و عقد جعاله یکی از این قراردادها است.

در قرارداد جعاله، علم اجمالی طرفین به عوضین کافی است و از سوی دیگر طرف مقابل جاعل نیز می تواند نامعین باشد. جعاله نسبت به دیگر قراردادهای معین از این امتیازات برخوردار است و با توجه به این ویژگی ها در قانون بانکداری بدون ربا تاکید شده است که بانک ها می توانند به منظور ایجاد قابلیت های متعدد از این عقد استفاده کنند.

آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا و دستورالعمل اجرایی جعاله کاربردهای جعاله در بانکداری را بیان می کند. مطابق این مقررات بانک ها در موارد زیر از جعاله استفاده می کنند؛ مواردی که بانک عامل جعاله است و مواردی که جاعل است. بنابراین بانک می تواند به عنوان هر یک از طرف های عقد جعاله ظاهر شود و قرارداد جعاله منعقد کند.

معمولاً بانک ها در نقش عامل ظاهر می شوند و به انجام خدمات بانکی، سرمایه گذاری مستقیم از طریق شرکت های تابعه و انعقاد جعاله ثانویه می پردازند. گشایش اعتبارات اسنادی، صدور ضمانت نامه های بانکی و سرمایه گذاری مستقیم از سوی بانک ها می تواند در قالب جعاله انجام شود.

شرایط اعطای تسهیلات جعاله چیست

شرایط متقاضی:

هر شخص حقیقی یا حقوقی که واجد شرایط عمومی اخذ تسهیلات بانکی و همچنین دارای شرایط خاص مربوط به عقد جعاله می باشد با رعایت ضوابط مربوط به اعطای تسهیلات می تواند از تسهیلات جعاله استفاده نماید . تسهیلات جعاله در دو بخش کلی قابل پرداخت است :

1–جعاله برای اجرای طرحهای مختلف

2–جعاله ساختمانی:

الف : برای احداث مسکن در املاک فاقد سابقه ثبتی

ب‌:‌ برای تعمیرات واحدهای مسکونی

هر کدام از آنها شرایط خاصی را برای اعطاء دارند که به شرح آتی بیان می گردد .

شرایط اعطای تسهیلات: جعاله چیست 

 1– واحدها می توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی ، بازرگانی و خدماتی با تنظیم قرارداد بعنوان ” عامل” یا عندالاقتضاء بعنوان ” جاعل” مبادرت به جعاله نمایند .

2– واحدها موظفند قبل از اقدام به انعقاد قرارداد ، عملیات موضوع جعاله را درحد نیاز بررسی واز اجرای قرارداد و برگشت جعل بانک اطمینان حاصل نمایند .

3–درصورتی که اعطای تسهیلات از طریق جعاله برای اجرای طرحهای تولیدی یا خدماتی صورت گیرد ، واحدها مکلفند طرح مورد قرارداد را در حد اختیارات تفویضی راساً‌از لحاظ فنی ،مالی و اقتصادی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند .

4– در مواردی که بانک ، عامل جعاله می باشد ، در قرارداد مربوط ، اختیار بانک برای واگذاری انجام قسمتی‌ازعمل‌معین به غیرتحت‌عنوان جعاله ثانوی و یا هر عنوان دیگری باید قید شود . در صورت انعقاد قرارداد جعاله ثانوی ، واحدها مکلفند بر حسن اجرای قرارداد نظارت نمایند . واگذاری انجام عملیات جعاله از طریق وکالت به جاعل ممنوع است .

5–در مواردی که بانک جاعل باشد ، عامل می تواند با موافقت بانک انجام قسمتی از کار را به دیگری واگذار نماید .

6– تدارک مقدمات و تهیه مواد و مصالح و سایر لوازم مورد نیاز برای انجام عمل می تواند طبق قرارداد بر عهده جاعل یا عامل باشد .

7– دریافت یا پرداخت قسمتی از مبلغ قرارداد جعاله بعنوان ” پیش دریافت” و یا ”پیش پرداخت” توسط واحدها مجاز می باشد . حداقل و یا حداکثر ” پیش دریافت” و ” پیش پرداخت” توسط اداره مرکزی تعیین می گردد .

8– حداکثر تسهیلات اعطائی قابل پرداخت و مدت انجام و تصفیه مطالبات ناشی از معاملات جعاله توسط اداره مرکزی تعیین می شود .

9– جعل دریافتی توسط واحدها باید علاوه بر پوشش هزینه های انجام شده مربوط ، حاوی سود معین برای بانک نیز باشد .حداقل و حداکثر میزان سود مورد انتظار توسط اداره مرکزی تعیین می گردد .

10–دریافت و یا پرداخت جعل ، طبق قرارداد توسط واحدها، دفعتاً واحده و یا به دفعات به اقساط مساوی و یا غیر مساوی در سررسید و یا سررسیدهای معین بلامانع است .

11– واحدها مکلفند در مواردی که عامل هستند ، جهت حصول اطمینان از انجام تعهدات جاعل ناشی از قرارداد جعاله ، تامین کافی اخذ نمایند .

12– واحدها ترتیبی اتخاذ می نمایند تا عندالزوم اموال موضوع عملیات ناشی از قرارداد جعاله به نفع بانک بیمه شود .

شرایط محصول:‌

به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی ، بازرگانی و خدماتی ،صنعت ومعدن .  

 مدارک مورد نیاز و هزینه ها

مدارک مورد نیاز اعطای تسهیلات : جعاله چیست

الف ـ در صورتیکه متقاضی دارای پرونده عمومی نزد شعبه باشد :

1– برگ درخواست استفاده از جعاله که در آن نوع کار ، مورد مصرف تسهیلات درخواستی ، مدت انجام کار ، نحوه و مدت بازپرداخت ، وثایق و یا تضمینات قید شده باشد .

2– مدارک و مجوزهای لازم بمنظور احراز موارد مصرف تسهیلات جعاله .

3– مدارک و اطلاعات لازم درمواردیکه تسهیلات جعاله برای اجرای طرحهای صنعتی ، تولیدی و خدماتی انجام پذیرد .

4– اطلاعات مربوط به مشخصات کارخانه سازنده یا فروشنده اموال مورد معامله ، وسیله حمل ، حقوق گمرکی و هزینه نصب و سایر هزینه های قابل قبول .

5– مجوزهای مربوط در صورتیکه اموال مورد معامله وارداتی باشد .

6– مدارک و اطلاعات مربوط به پیمانکار ( در صورت انعقاد قرارداد جعاله ثانوی)

7– سایر مدارک و مستنداتی که بنظر مرجع تصویب کننده و یا شعبه اخذ ضروری است .

8– پیش فاکتور مربوط به خرید اموال موضوع معامله جعاله .

9– فتوکپی ( تطبیق شده با اصل ) سند مالکیت وثایق و تضمینات

10– فاکتور خرید اموال موضوع معامله جعاله .

11–آخرین صورتمجلس ارزیابی وثایق و تضمینات

12– بیمه نامه وثایق و تضمینات که بنفع  و بنام بانک صادر شده باشد .

13– صورت هزینه های مربوط به انجام جعاله .

14– مصوبه انجام معامله جعاله .

15– قرارداد منعقده جعاله .

16– یک نسخه از کلیه اسناد حسابداری و انتظامی و تعهدات از بدو انعقاد قرارداد تا مرحله واریز و تصفیه آن .

ب ـ در صورتیکه متقاضی‌شخص‌حقیقی‌یاحقوقی بوده‌و فاقد”پرونده عمومی” نزد‌شعبه باشد

علاوه بر مدارک فوق حسب مورد اخذ و نگهداری مدارک زیر نیز در پرونده معاملاتی وی ضروری است :

17–اطلاعات اخذ شده درباره متقاضی حسب مورد از طریق اداره اطلاعات اعتباری و یا سرپرستی متبوع یا شعبه مربوط .

18–اوراق اطلاعات اخذ شده از سایر منابع .

19–فتوکپی پروانه کسب معتبر متقاضی (تطبیق شده با اصل توسط شعبه) در امور بازرگانی و تولیدی و خدماتی .

20–فتوکپی اسناد مربوط به مالکیت ملک یا سرقفلی یا اجاره نامه معتبر محل کار متقاضی در امور بازرگانی و تولیدی و خدماتی .

21–فتوکپی کارت بازرگانی معتبر (برای تجار و اشخاصی که در رابطه با شغل خود به امور تجارت داخلی و یا خارجی ملزم به داشتن کارت بازرگانی باشند) .

22–اصل برگ امضاء مسلم الصدور متقاضی در صورتی که قرارداد در دفاتر اسناد رسمی منعقد نشود.

23–شماره حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری متقاضی    

        و تاریخ افتتاح آن :   /   /    13

24–شماره حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز     

             و تاریخ افتتاح آن :   /   /    13

25–فتوکپی کلیه صفحات شناسنامه متقاضی و در مورد شخص حقوقی ، فتوکپی شناسنامه اعضاء هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت .

26–یک قطعه آخرین عکس متقاضی و درخصوص شخص حقوقی ، یک قطعه آخرین عکس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت . 

 27–فتوکپی اساسنامه شرکت ممهور به مهر اداره ثبت شرکتها .

28–فتوکپی شرکت نامه (درخصوص شرکت غیرسهامی) .

29–روزنامه رسمی حاوی ثبت شرکت در اداره ثبت شرکتها .

30–روزنامه رسمی حاوی ثبت آخرین تغییرات در ارکان شرکت .

31–روزنامه رسمی حاوی ثبت آخرین تغییرات و انتخاب هیئت مدیره و مدیرعامل و صاحبان امضاء مجاز شرکت .

32– لیست سهامداران عمده شرکت و تعداد و درصد سهام متعلق به آنها .

33–گزارش بازرس قانونی و حسابرس شرکت مربوط به سه دوره مالی گذشته (درخصوص شرکتهای وابسته و تحت پوشش مؤسسات دولتی و شرکتهای پذیرفته شد در بورس سهام و اوراق بهادار) .

34–آخرین اظهارنامه مالیاتی شرکت ممهور به مهر اداره دارایی محل .

هزینه های احتمالی:در جعاله چیست 

هزینه های مربوط به افزایش جعل بانک در رابطه با احتمال افزایش مدت عملیات اجرایی موضوع جعاله .