نماز آیات معمولا برای پدیده های طبیعی مثل کسوف، خسوف، زلزله و سیل و هر پدیده ای غیر طبیعی که موجب ترس و وحشت بندگان خدا شود خوانده می شود.
گفتنی است، قرائت نماز آیات در هنگام خسوف واجب شرعی است؛ آنچه در زیر می خوانید طریقه قرائت نماز آیات است:
نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد ، که به دو روش خوانده می شود .
صورت اول: بعد از نیت و تکبیرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود، سپس سر از رکوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود و باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود و سپس سر از رکوع بردارد و همین طور ادامه دهد تا یک رکعت پنج رکوعى که قبل از هر رکوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نماید و بعد براى رکعت دوم قیام کند و مانند رکعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
صورت دوم: بعد از نیت و تکبیرةالاحرام، حمد و یک آیه (البته احتساب بسم‌الله به عنوان یک آیه خلاف احتیاط است) از سورهاى را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد و آیه دیگرى از آن سوره را بخواند و به رکوع رود، و بعد سر از رکوع برداشته و آیه دیگرى از همان سوره را قرائت نماید و همین طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سورهاى که پیش از هر رکوع، یک آیه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود. سپس رکوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، براى رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیهاى از یک سوره را بخواند و به رکوع برود و همین طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد براى هر رکوعى به یک آیه از سورهاى اکتفا کند، نباید سوره حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند.
اکنون به عنوان نمونه، نماز آیات را به شکل کوتاه آن با تقسیم سوره “قدر” بیان می کنیم:
پس از نیت ، با گفتن “الله اکبر” نماز را شروع می کنیم.
سوره حمد را بخوانید و حالا پس از بسم الله الرحمن الرحیم ، آیه اول سوره قدر را بخوانید
به رکوع بروید
برخیزید و آیه دوم سوره قدر را بخوانید (بسم الله الرحمن الرحیم نمی خواهد فقط آیه بعدی سوره قدر) به رکوع بروید
برخیزید و آیه سوم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
برخیزید و آیه چهارم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
برخیزید و آیه پنجم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
به سجده بروید( دو بار سجده مثل نماز عادی )
رکعت دوم را مانند رکعت اول بخوانید ، فقط در رکعت دوم می توانید قنوت را هم بخوانید
سپس رکوع پنجم را بعد از قنوت بجا آورده، سر از رکوع برداشته و به سجده می روید .
با تشهد و سلام ، نماز را به اتمام می رسانید .
ضمناً این نماز را می توان به جماعت خواند ، چرا که جز نمازهای واجب می باشد .
١- از وقتى که خورشید یا ماه شروع به گرفتن مىکند انسان باید نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب باید به قدرى تاخیر نیندازد که شروع به باز شدن کند.
٢- اگر خواندن نماز آیات را به قدرى تاخیر بیندازد ، که آفتاب یا ماه شروع به باز شدن کند ، باید نیت ادا و قضا نکند ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن،نماز بخواند ، باید نیت قضا نماید.
٣- اگر مدت گرفتن خورشید یا ماه بیشتر از خواندن یک رکعتباشد ولى انسان نماز را نخواند، تا به اندازه خواندن یک رکعت به آخر وقت آن مانده باشد باید نیت ادا کند بلکه اگر مدت گرفتن آنها به اندازه خواندن یک رکعت هم باشد بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را بخواند و ادا است.
4- موقعى که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق مى افتد، انسان باید فورا نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقتبخواند ادا است.
گفتنی است، قرائت نماز آیات در هنگام خسوف واجب شرعی است؛ آنچه در زیر می خوانید طریقه قرائت نماز آیات است:
نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد ، که به دو روش خوانده می شود .
صورت اول: بعد از نیت و تکبیرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود، سپس سر از رکوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود و باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود و سپس سر از رکوع بردارد و همین طور ادامه دهد تا یک رکعت پنج رکوعى که قبل از هر رکوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نماید و بعد براى رکعت دوم قیام کند و مانند رکعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
صورت دوم: بعد از نیت و تکبیرةالاحرام، حمد و یک آیه (البته احتساب بسم‌الله به عنوان یک آیه خلاف احتیاط است) از سورهاى را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد و آیه دیگرى از آن سوره را بخواند و به رکوع رود، و بعد سر از رکوع برداشته و آیه دیگرى از همان سوره را قرائت نماید و همین طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سورهاى که پیش از هر رکوع، یک آیه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود. سپس رکوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، براى رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیهاى از یک سوره را بخواند و به رکوع برود و همین طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد براى هر رکوعى به یک آیه از سورهاى اکتفا کند، نباید سوره حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند.
اکنون به عنوان نمونه، نماز آیات را به شکل کوتاه آن با تقسیم سوره “قدر” بیان می کنیم:
پس از نیت ، با گفتن “الله اکبر” نماز را شروع می کنیم.
سوره حمد را بخوانید و حالا پس از بسم الله الرحمن الرحیم ، آیه اول سوره قدر را بخوانید
به رکوع بروید
برخیزید و آیه دوم سوره قدر را بخوانید (بسم الله الرحمن الرحیم نمی خواهد فقط آیه بعدی سوره قدر) به رکوع بروید
برخیزید و آیه سوم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
برخیزید و آیه چهارم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
برخیزید و آیه پنجم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
به سجده بروید( دو بار سجده مثل نماز عادی )
رکعت دوم را مانند رکعت اول بخوانید ، فقط در رکعت دوم می توانید قنوت را هم بخوانید
سپس رکوع پنجم را بعد از قنوت بجا آورده، سر از رکوع برداشته و به سجده می روید .
با تشهد و سلام ، نماز را به اتمام می رسانید .
ضمناً این نماز را می توان به جماعت خواند ، چرا که جز نمازهای واجب می باشد .
احکام نماز آیات
١- از وقتى که خورشید یا ماه شروع به گرفتن مىکند انسان باید نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب باید به قدرى تاخیر نیندازد که شروع به باز شدن کند.
٢- اگر خواندن نماز آیات را به قدرى تاخیر بیندازد ، که آفتاب یا ماه شروع به باز شدن کند ، باید نیت ادا و قضا نکند ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن،نماز بخواند ، باید نیت قضا نماید.
٣- اگر مدت گرفتن خورشید یا ماه بیشتر از خواندن یک رکعت باشد ولى انسان نماز را نخواند، تا به اندازه خواندن یک رکعت به آخر وقت آن مانده باشد باید نیت ادا کند بلکه اگر مدت گرفتن آنها به اندازه خواندن یک رکعت هم باشد بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را بخواند و ادا است.
4- موقعى که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق مى افتد، انسان باید فورا نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است.
و چند مسئله از توضیح المسائل آیة الله شبیری زنجانی دام ظله:
مسأله 1518- اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت یا کمتر بکند، مانعى ندارد.
مسأله 1519- چیزهایى که در نماز یومیه واجب یا مستحب است، در نماز آیات هم واجب و مستحب مى‌باشد، ولى در نماز آیات، اذان و اقامه مشروع نیست؛ بلکه اگر با جماعت بخوانند مستحب است سه مرتبه بگویند: «الصّلاة».
مسأله 1520- مستحب است بعد از رکوع پنجم و دهم بگوید: «سَمِعَ اللّٰهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» و نیز پیش از هر رکوع و بعد از آن تکبیر بگوید؛ ولى بعد از رکوع پنجم و دهم، گفتن تکبیر مستحب نیست.
مسأله 1521- مستحب است پیش از رکوع دوم و چهارم و ششم و هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط یک قنوت پیش از رکوع دهم بخواند، کافى است.
مسأله 1522- اگر در نماز آیات شک کند که چند رکعت خوانده و فکرش به جایى نرسد، نماز باطل است.
مسأله 1523- اگر شک کند که در رکوع آخر رکعت اول است یا رکوع اول رکعت دوم و فکرش به جایى نرسد، نمازش باطل است ولى اگر بداند در کدام رکعت است و در عدد رکوع شک کند؛ مثلًا شک کند که چهار رکوع کرده یا پنج رکوع، چنانچه شک او پیش از رسیدن به سجده بوده، رکوعى را که شک دارد بجا آورده یا نه، باید بجا آورد؛ ولى اگر به سجده رسیده باشد، باید به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1524- اگر یکى از رکوعهاى نماز آیات عمداً یا اشتباهاً کم یا زیاد شود، نماز باطل است.