باقالا یکی از محبوبترین حبوبات ایران به شمار میآید. طعم، بو و مزه آن بهخصوص اگر با گلپر و سرکه آبپز شود، اما محبوبیت باقالا فقط در گرو عطر و طعم نوستالژیک آن نیست بلکه خواص بینظیرش، باقالا را به یکی از منحصر به فردترین اجزای حبوبات تبدیل کرده است.
باقالا یکی از منابع عالی فیبر و پروتئین به حساب میآید و مصرف آن همراه با برنج، تمامی پروتئینها و اسیدهای آمینه ضروری بدن را تامین میکند. کلسیم و پتاسیم موجود در باقالا از بروز پوکی استخوان جلوگیری کرده و به کنترل فشارخون بالا کمک میکند. این دانه همچنین سرشار از آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین K، ویتامین B و اسیدفولیک است بنابراین برای رفع کمخونی هم مفید است البته به شرطی که نسبت به آن حساسیت نداشته باشید.
نهتنها باقالا بلکه گل آن نیز فواید خاص خود را دارد. جهت بهرهمندی از این خواص میتوانید 30 تا 60 گرم گل باقالا را در یک لیتر آب ریخته و اجازه دهید به مدت 20 دقیقه دم بکشد سپس آن را از صافی عبور دهید و یک فنجان از آن بنوشید. این نوشیدنی ضدتشنج و ادرارآور است همچنین به دفع سنگ کلیه کمک میکند و برای قولنجها و دردهای کلیوی مفید است. بیماران مبتلا به میگرن، رماتیسم، نقرس و درد مفاصل نیز میتوانند از آن بهره ببرند.
باقالا تقویتکننده قوای جنسی است. ویتامین A موجود در آن باعث تقویت بینایی میشود. دارای ویتامینهای (آ ، ب ، ث) میباشد و املاح مفیدی از جمله آهن، آهک و فسفر دارد خشک شده آن قدرت غذاییاش بیشتر از تازه آن میباشد ولی ویتامین ث آن کم میشود. فسفر آن به تقویت بهره هوشی کمک میکند. باعث کاهش خستگیهای جسمی و فکری و رفع ضعف اعصاب میشود. برای درمان رماتیسم، درد مفاصل و سیاتیک مفید است. تقویت کننده مغز قلم استخوانها میباشد. باعث کاهش ورم پروستات میشود. باعث افزایش نیرو و قوت بدن در دوران نقاهت میشود. مصرف مخلوط باقالا با روغن بادام و قند به رفع گرفتگی صدا و پاکسازی ریه کمک میکند. برای رفع ورم سینه قبل از قاعدگی یا بعد از شیردهی باقالا را با آرد جو، سرکه و نعناع مخلوط کرده و بپزید سپس آن را له کرده و روزی دو بار روی ناحیه متورم قرار دهید. این کار را برای سایر نواحی متورم بدن نیز میتوانید انجام دهید. باقلا برای سرفههای خشک مفید است و پاک کننده ریه و سینه میباشد. جوشانده باقلا اثر خوبی در درمان نقرس و رماتیسم و ورم مثانه دارد. ضماد باقلا جوش و کورک را می رساند و چرک را خارج می کند و به همراه شنبلیله و عسل برای نرم کردن دمل و ورم بناگوش و زیر چشم مفید است. برای رفع التهاب و درد نوک انگشتان و ناخن باید یک مشت برگ باقلا را با نیم لیتر آب بجوشانید و بگذارید کمی سرد شود و انگشتان خود را به مدت دو ساعت در آن قرار دهید تا برطرف شود. باقلا را اگر با سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان می کند.
باقالا در مقایسه با سایر حبوبات بیشترین فیبر غذایی را دارد و باعث تسریع در هضم غذا میشود بهخصوص اگر همراه با پوست مصرف شود. فیبر موجود در آن همچنین به کاهش چربیهای خون و درمان یبوست کمک میکند. علاوه بر این، مصرف فیبر باعث تنظیم سطح قند خون میشود و به همین دلیل برای افراد دیابتی نیز مفید است. فیبر خطر ابتلا به سرطانهای دستگاه گوارش را هم کاهش میدهد و به سمزدایی بدن از مواد مضر کمک میکند این دانه همچنین باعث تسکین و درمان زخم معده و رفع حالت تهوع و استفراغ میشود اما به یاد داشته باشید برای آسانتر شدن هضم آن باید ابتدا باقالا را برای 24 ساعت در آب خیس کرده و بعد بپزید.
باقلا دارای مقدار زیادی ال دوپا (L DOPA) است؛ ماده ای که سال هاست در درمان پارکینسون مورد استفاده قرار می گیرد.
باقالا برای زیبایی پوست نیز بسیار موثر است، برای از بین بردن لکههای پوستی، باقالا را بپزید و له کنید سپس آن را مانند ماسک روی صورت خود بمالید و اجازه دهید برای 10 دقیقه روی پوست بماند. برای افزایش شادابی پوست یک قاشق غذاخوری پودر باقالا را با گلاب مخلوط کرده و برای 10 دقیقه روی صورتتان قرار دهید برای جلوگیری از سفیدشدن مو، گل باقالا را له کنید و به موهایتان بمالید.
نکات: مصرف باقلای تازه ممکن است تولید مسمومیت و حساسیت شدید کند که گاهی موجب مرگ می شود، بنابراین باید در خوردن باقلای تازه و خام احتیاط کنید. معمولا ً اشخاصی که به باقلای تازه حساسیت دارند فاقد یک آنزیم مخصوص هستند.
مصرف باقالا همراه با ماست باعث دلپیچه میشود. زیادهروی در مصرف باقالای تازه باعث ایجاد تاول در دهان میشود از مصرف باقالا هنگام شب خودداری کنید زیرا باعث بیخوابی میشود. افراط در مصرف باقالا میتواند باعث نفخ یا سنگینی معده شود. برای جلوگیری از این عارضه باید ابتدا باقالا را پوست کنده و بجوشانید و بعد آب آن را دور بریزید. نفخ باقالای کهنه و بدون پوست نیز کمتر از باقالای تازه و با پوست است. بعضیها معتقدند مصرف باقالا در بارداری ممکن است احتمال ابتلای جنین به بیماری فاویسم را افزایش دهد. البته این موضوع از لحاظ علمی ثابت نشده است. با این حال بهتر است قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید. افراد مبتلا به بیماری فاویسم باید از خوردن و حتی بو کردن باقالا خودداری کنند مبتلایان به کلسترول خون بالا، تصلبشرایین، فشار خون بالا، اسیداوریک بالا، افسردگی، نفخ، دلدرد، سنگ اورات، خارش پوستی و صرع نباید در خوردن باقالا زیادهروی کنند.
لازم به ذکر است که باقالای تازه طبع سرد و تر و باقالای خشک طبع سرد و خشک دارد. گل آن نیز طبع گرم دارد. ارزش غذایی باقالای خشک شده نیز بیشتر از باقالای تازه است اما ویتامین C باقالای تازه بیشتر است.